علی رمضان الأوسی، قرآن‌پژوه عراقی و مدیر بخش زبان عربی مرکز اسلامی لندن در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) به این مطلب اشاره کرد و گفت: اگر به سیاست از دیدگاه قرآن بنگریم، هدف آن را تعالی و تکامل انسانی خواهیم یافت.
وی با استناد به آیه 6 سوره مبارکه انشقاق «یَا أَیُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَى رَبِّکَ کَدْحًا فَمُلَاقِیهِ؛ اى انسان حقاً که تو به سوى پروردگار خود به‌سختى در تلاشى و او را ملاقات خواهى کرد» افزود: وظیفه سیاست از دیدگاه قرآن این است که انسان را به سوی تکامل و تعالی راهنما شود، در حالی که سیاست در دیدگاه‌های ساخته و پرداخته انسان از جامعه‌ای به جامعه دیگر، از زمانی به زمان دیگر و از مکانی به مکان دیگر دارای نقص‌ها و کاستی‌های فراوانی هستند و انسان را تعالی نمی‌بخشند.
نویسنده کتاب «البلاغی مفسراً» تصریح کرد: نظام‌های سیاسی در اسلام بر اساس فطرت انسانی شکل گرفته‌اند و در جهت موافق این فطرت حرکت می‌کنند در حالی که نظام‌های سیاسی دیگر دیدی متفاوت و دور از فطرت پاک انسان را در پیش گرفته‌اند؛ بنابراین همیشه با مشکلات و نقص و کاستی مواجه می‌شوند.

وی در ادامه اظهار داشت: فطرت انسان نیز با قانون‌گذاری تشریعی تطابق دارد، در حالی که قانون‌گذاری تکوینی از فطرت انسانی فاصله دارد و در واقع منشأ ناهماهنگی در نظام‌های سیاسی اسلامی و غیراسلامی در میزان هماهنگی این نظام‌های سیاسی با فطرت بشری نهفته است.

سیاست از دیدگاه اسلام

رئیس بخش عربی مرکز اسلامی لندن در تعریف سیاست از نظر اسلام گفت: این مفهوم از نظر اسلام و از دیدگاه قرآن کریم پرداختن به امور معیشتی مردم و تدبیر امور زندگی آنان است و در تعابیر دیگر از آن به هنر تحقق بخشیدن به امور ممکن نیز تعبیر شده است.

وی افزود: از آنجایی که سیاست را با اصطلاح «تدبیر» تعریف می‌کنند، پس می‌توان هدف آن را ایجاد انصاف، عدالت، پایداری و اصلاح اخلاق و رفتار مردم دانست و در واقع این تعریف با تعریف اسلام و قرآن از آن تطابق و هماهنگی دارد.
الأوسی توضیح داد: بدون شک این تعریف را نمی‌توان مرادف تعریف دیدگاه‌های غیر دینی نسبت به سیاست‌های مختلف مانند سیاست‌های اجتماعی، اقتصادی، مدنی، حقوق بشر و غیره که منشأ غیر اسلامی دارند، دانست.

ارتباط قرآن با مدیریت

وی درباره ارتباط اعجاز قرآنی و علم مدیریت و به‌خصوص مدیریت منابع انسانی و منابع طبیعی گفت: در اسلام از مدیریت به عنوان تدبیر یاد شده است و همانگونه که پیامبر می‌فرمایند «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته؛ همه نگهبان و همه نسبت به مردم خویش مسئول هستید». تدبیر به مسئولیت انسان و جامعه و همه طبقات اجتماعی اشاره دارد.

الأوسی با اشاره به این‌که هدف قرآن کریم ساخت انسان و جامعه خوب است، خاطرنشان کرد: انسان بدون استفاده بهینه و درست از منابعی مانند دریاها، زمین، هوا، حیوانات و هر چیزی که خداوند برای سعادت بشر آفریده است، نمی‌تواند به کمال و تعالی برسد.

وی افزود: خداوند متعال انسان را سزوار آن دانست که همه عناصر جهان در خدمت آن قرار بگیرند و در واقع اینجا می‌توان تفاوت زیادی را بین دو نظام سیاسی اسلامی و غیر اسلامی مشاهده کرد.

به گفته الأوسی نظام‌های غیر اسلامی از منابع سرشاری که خداوند برای سعادت انسان آفریده است، اسلحه‌های ویران‌کننده برای کشتار انسان‌ها می‌سازند؛ در حالی که اسلام آن‌ها را وسیله‌ای برای سعادت بشر معرفی کرده و اگر هم اجازه ساخت اسلحه داده، فقط با هدف دفاع از نفس، چنین اقدامی را جایز دانسته است.

وی تصریح کرد: تفاوت فراوانی میان نظام‌های تکوینی سیاست (نظام‌های حاصل اندیشه بشری) و نظام‌های تشریعی (نظام‌های الهی) می‌توان مشاهده کرد؛ در حالی که قرآن کریم در تشریع به ارزش‌های والای انسانی که او را به سوی کمال و سعادت سوق می‌دهند و فطرت انسانی را در قانون‌گذاری از قوه به فعل آورده‌اند، اشاره می‌کند؛ نظام‌های سیاسی غیراسلامی گرایشی متفاوت را در پیش می‌گیرند.

الأوسی تأکید کرد: ما اعتقاد راسخ به تعالیم قرآنی داریم که در آن‌ها بر «إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ؛ فرمان جز براى خدا نیست دستور داده که جز او را نپرستید»(40؛ یوسف) تأکید شده است و در واقع این مقوله است که ما مسلمانان را از دیگرانی که به نظام‌های سیاسی وضع شده توسط انسان‌ها اعتقاد دارند، جدا می‌کند.

دو نکته درباره اعجاز علمی قرآن

وی درباره اعجاز علمی قرآن در حوزه‌های مختلف علمی گفت: در این باره باید دو نکته را که بسیار مهم هستند، یادآور شد، اول این‌که قرآن کریم کتاب هدایت و تربیت انسان‌ها است و هدف آن بنیان نهادن نظریات مختلف علمی در حوزه‌های فیزیک، شیمی، اقتصادی و غیره نیست؛ بلکه در قرآن کریم تنها می‌توان چارچوب‌های کلی و نشانه‌هایی از این علوم را یافت و این به معنای این است که در قانون‌گذاری تشریعی به این امر اهتمام فراوانی شده است.

وی با بر شمردن مسائلی از قبیل حقوق خانواده، قصاص، حدود، قضاوت، شهادت دادن، دفاع کردن، جهاد، سرپرستی از یتیمان، امر به معروف و نهی از منکر، تصریح کرد: قرآن کریم با ذکر این مفاهیم قوانین اساسی مدیریت جامعه را به دست داده است.

الأوسی درباره نکته دوم یادآور شد: همان‌گونه که پیش از این گفته شد، قرآن کریم به ذکر چارچوب‌های کلی اکتفا می‌کند؛ زیرا کتاب هدایت و تربیت است و نه یک کتاب علمی. قرآن کریم با به دست دادن ارزش‌ها و خطوط کلی در مسئله سیاست راه حل تصمیم‌گیری و اصل شورا را به مسلمانان معرفی کرده است و انتخاب شخص اصلح برای اداره جامعه اسلامی را به عهده مسلمانان قرار داده است.
وی تأکید کرد: قرآن کریم دیدی نسبی به بسیاری از امور و مسائل دارد و در نتیجه بسیاری از مسائل را به انسان‌ها می‌سپارد تا در شرایط زمانی، مکانی و موقعیتی خاص تصمیمات لازم را خود اتخاذ کنند؛ لذا می‌بینیم که در جامعه اسلامی برای انتخاب برخی افراد راه‌حل انتخابات و برای انتخاب برخی دیگر اصل شورا به کار گرفته می‌شود.

مدیر بخش عربی مرکز اسلامی لندن در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه در تعاملات روزانه به ارزش‌ها، شیوه‌ها و روش‌های قرآنی و اسلامی توجه نمی‌شود و حتی در مدارس و نیز در حوزه‌های علمیه به صورت تخصصی به آن‌ها پرداخته نمی‌‌شود.

وی در همین راستا خواستار تلاش برای وارد ساختن روش‌های قرآنی به جامعه، مدرسه و حوزه‌های علمیه شد و گفت: با ارائه این روش‌ها و ارزش‌ها باید برای همه مردم مرجع قرآنی را ساخت تا در صورت نیاز بتوانند به آن مراجعه کرده و مسائل و مشکلات خود را بر اساس آن حل و فصل کنند.