نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
فصل 9 : سیرت و آثار امام مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشریف )
ختامه مسک
درباره (( سیرت )) و (( آثار )) امام مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشریف )، مطالب متعددى دست ما رسیده است در پایان و به عنوان ((ختامه مسک )) به برخى از آنها اشاره اى کوتاه داشته باشیم .
سیرت
روش ، رفتار و سیرت امام مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشریف ) از دو جهت قابل بررسى است ؛ یکى در ((عصر غیبت )) و دیگرى در ((دوران ظهور)) . از آنجا که این سیرت ها مى تواند براى ما نمونه ها و سرمشق هاى خوبى باشد، مناسب است در این مقام درباره برخى از این سیرت ها به اشاره سخنى بیاوریم .
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
7 - الرجل الجبلى
فردى به نام ((عبدلله )) یا ((قرطیاوس ))در ((جبل ))، سال (717 ه -/ 1317 م ) ادعاى ((مهدویت )) نمود و از طایفه ((نصریه )) حدود سه هزار نفر با او بیعت کردند.(877)
8 - ملا عرشى کاشانى
در سال (850 ه -/ 1446 م ) فردى به نام ((ملاعرشى کاشانى ))در ((اصفهان ))ادعاى ((مهدویت )) نمود و بعد ادعاى ((نبوت ))کرد و در سال (880 ه -) کشته شد. جسد او را پس از کشته شدن سوزاندند.(878)
9 - میرزاى بلخى
یکى از علماى ((بلخ ))معروف به ((میرزاى بلخى ))در سال (890 ه -/ 1485 م ) ادعاى ((مهدویت ))کرد و بعد کشته شد.(879)
10 - شیخ عبدالقدیر بخارائى
در سال (900 ه -/ 1494 م ) در ((بخارا)) فردى به نام ((شیخ عبدالقدیر بخارایى ))ادعاى ((مهدویت ))نمود و امیر ((بخارا))او را به قتل رساند.(880)
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
ج - دوره هاى مرجعیت دینى (علمى و سیاسى ) شیعه در عصر غیبت کبرى
1 - نهاد مرجعیت و تداوم خط امامت و رسالت
اسلام ، دینى است جامع ، کامل ، جهانى و ابدى (860) . جامعیت اسلام به معناى توجه به تمام ابعاد وجودى انسان در تمام مراحل زندگى است . پس در این نگرش ، جامعه نیز، چون فرد مورد توجه است و دنیا همچون آخرت . بنابراین ، بهترین برنامه مناسب را براى انسان به ارمغان آورده و کمال بشریت را به مبارزه و تحدى طلبیده است .
جهانى بودن و جاودانگى (ابدیت اسلام ) نیز مسأله رهبرى را حیاتى ترین بخش از نظام اسلام قرار مى دهد.
با توجه به پیش بینى هاى پیامبر صلى الله علیه و آله از آینده جامعه اسلامى و ایمان آوردن آیندگان به آرمان هاى والاى اسلام و توجه دادن به امامت 12 امام پس از او، و غیبت طولانى دوازدهمین امام ، ناچار براى تضمین تداوم رهبرى اسلامى که باید حافظ و پاسدار تمام ارزشهاى انقلاب باشد - در عصر غیبت کبرى - باید براى امام غایب جایگزین و قائم مقامى باشد تا کمال ، جامعیت و جاودانگى اسلام مورد مخاطره قرار نگیرد.
بنابراین ، ((رهبرى ))در عصر غیبت امام معصوم علیه السلام اصلى منطقى و معقول ، و نهادى عقلائى و بسیار ضرورى و هماهنگ با اصول اولیه اسلام است .
انکار چنین نهادى در متن دین و شریعت ، انکار کمال ، جامعیت و توانائى شریعت در اداره امور زندگى جوامع بشرى است .
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
ب - مبارزات فکرى و سیاسى علماى شیعه در عصر غیبت کبرى
اسلام دین تفکر،(837) تعقل (838) و تکامل علمى (839) و معنوى (840) است .
سراسر آیات قرآن و احادیث پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و جانشینان راستین آن حضرت ، علم و معرفت و راهنمائى و راهگشائى است .
دین مبین اسلام رابطه صحیح انسان با خدا و خود و جامعه و طبیعت را تبیین و ترسیم مى کند و براى تضمین رشد و تعالى معنوى انسان بهترین نظام آموزشى ، تربیتى ، اجتماعى و سیاسى را به انسان معرفى نموده ، تمام زمینه هاى رشد را از راه آگاهى و گواهى در انسان بارور مى کند و تمام موانع رشد را چه در درون وجود انسان و چه خارج از وجود او به او مى شناساند و، تمام امکانات او را در جهت رفع این موانع بسیج مى کند.
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
فصل 8 : مرورى بر برخى از مهمترین مسائل عصر غیبت کبرى
با صدور توقیعى از جانب امام مهدى (عج الله تعالى فرجه الشریف ) به آخرین سفیر خود، و پس در گذشت او به عنوان آخرین نفر از ((نواب اربعه )) ، عصر (( غیبت کبرا)) ى امام دوازدهم (عج الله تعالى فرجه الشریف ) فرا مى رسد. در این باره با پشت سر گذاشتن ((غیبت صغرى )) ، مرحله جدیدى از تاریخ شیعه آغاز مى شود.
در فصل پیشین ،از این ((توقیع )) و تحلیل آن سخن گفتیم . در این فصل به عنوان مهم ترین مباحث این دوره ، مرورى خلاصه خواهیم داشت به چهار بحث ذیل :
الف - تاریخ شیعه ،نهضت ها و دولت هاى شیعى در عصر غیبت کبرى .
ب - مبارزات فکرى و سیاسى علماى شیعه در این عصر.
ج - دوره هاى مرجعیت دینى و سیاسى در این عصر.
د - مدعیان مهدویت در عصر غیبت صغرى و کبرى .
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
9 - وضعیت فکرى و سیاسى - اجتماعى شیعه در عصر غیبت صغرى .
الف - وضعیت فکرى
در عصر (( غیبت صغرى ))از نظر پایگاه فکرى ، شیعه در وضعیت بهترى قرار داشت . شیعیان توانستند در این دوره علماى بزرگى در رشته هاى مختلف فکرى و علمى اسلامى ، به جهان اسلام تحویل دهند؛ چرا که شیعیان با غیبت امام مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشریف ) مواجه شدند و در یافتند که بیش از دوره هاى گذشته به حفظ و حراست از میراث فرهنگى و روایات پیامبر صلى الله علیه و آله و اهل بیت آن حضرت نیازمندند. به همین جهت در این دوره 70 ساله ((غیبت صغرى )) کتابهاى پر ارزشى را به نگارش در آوردند.
در این عصر ((قم ))و ((کوفه ))دو مرکز مهم علم و حدیث شیعى بود. عالمان بزرگ شیعى ؛ مانند ((اشعرى )) ها، ((حمیرى )) ها، ((ابن بابویه )) ها، ((فرات بن ابراهیم ))و ((احمد بن محمد خالد برقى )) ، در این دو شهر دانش اندوختند و کتاب هاى با ارزش متعددى نوشتند.
اینک به طور مختصر به یادآورى برخى از نویسندگان شیعى این دوره و کتاب هاى آنان مى پردازیم :
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
ب - مدعیان دروغین وکالت و بابیت
((وکالت ))براى امام معصوم علیه السلام نزد شیعه داراى جایگاهى والا بود. کسى که به عنوان وکیل یا باب یک امام معصوم علیه السلام نزد شیعه مطرح مى شد مورد احترام شیعیان و محل مراجعه آنها و داراى منزلت اجتماعى بزرگى مى شد و علاوه بر این ، با توجه به این که یکى از مهم ترین فعالیت هاى وکلا، دریافت وجوه شرعى متعلق به امام علیه السلام بود، وکلا همواره به عنوان امین امام و شیعه ، دسترسى به این اموال داشتند. همین امر در کنار بعضى دیگر از انگیزه هاى فاسد دنیوى ، سبب مى شد کسانى به دروغ ، خود را منسوب به این نهاد مقدس کنند و داعیه دروغین وکالت و بابیت سر دهند.
همان گونه که گفته شد این ادعاها عمدتا ناشى از ریاست و جاه طلبى و طمع در اموال ، و گاه ناشى از عقاید فاسد و انحرافى بود. در بررسى جریانات دروغین وکالت و بابیت به وضوح مشاهده مى کنیم که در عصر غیبت صغرى این جریانات به اوج خود مى رسند و علت آن را مى توان عدم حضور امام (عج الله تعالى فرجه الشریف ) و احاله امر به وکلا و پیدایش زمینه لازم براى این سودجوئى ها دانست . قبل از بررسى این موضوع در عصر غیبت صغرى ، به بعضى از جریانات دروغین وکالت و بابیت در اعصار پیشین اشاره مى کنیم .
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
8 - وکلاى خائن و مدعیان دروغین وکالت
همان گونه که در فصل پیشین اشاره شد، در دستگاه وکالت شاهد بروز بعضى از جریانات انحرافى هستیم که ناشى از انگیزه هاى مختلف بوده است . این جریانات را مى توان به دو گروه عمده تقسیم کرد: نوعى انحراف در میان کسانى مشاهده مى شود که قبلا توسط یک امام علیه السلام به عنوان وکیل منصوب ، ولى بعدا به فساد و خیانت گرائیده ، و نوع دیگر انحراف در میان کسانى است که اصلا سابقه وکالت ، نیابت و بابیت نداشته اند، ولى به خاطر انگیزه هایى به دروغ خود را وکیل و نایب امام علیه السلام خوانده و مدت زمانى عده اى را به دور خود جمع کرده و سرانجام رسوا شده اند. این دو جریان هم در عصر ((غیبت صغرى ))و هم در ادوار پیش از شکل گیرى ((سازمان وکالت ))به چشم مى خورد، گرچه به نظر مى رسد در عصر ((غیبت صغرى ))دامنه وسیع ترى یافته است ، و شاید علت آن ، عدم حضور امام مهدى (عج الله تعالى فرجه الشریف ) و احاله امر به وکلا و سفیران در این عصر بود که زمینه را برى فرصت طلبى این دسته از افراد آماده مى ساخت .
شناخت تفصیلى مربوط به این دو جریان ، مستلزم شناخت چهره هایى از است که سردمدار این دو جریان انحرافى بوده اند، لذا در آغاز به بیان جریان اول ؛ یعنى خیانت و فساد در بین وکلاى ائمه علیهم السلام ، شناخت شخصیت هاى مربوط، انگیزه آنان و سرانجام شان مى پردازیم و در قسمت بعد به حول و قوه الهى جریان دوم را بررسى مى نمائیم .
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
7 - نصب وکلا براى نواحى شیعه نشین در عصر غیبت صغرى
در عصر ((غیبت صغرى )) ، علاوه بر سفرا و ((نواب اربعه )) ، که به عنوان وکلاى خاص حضرت مهدى (عج الله تعالى فرجه الشریف ) مطرح مى باشند، وکلاى متعددى در نقاط مختلف شیعه نشین عالم اسلامى پراکنده بودند. کسانى که مأمور بودند وظیفه وکالت را همانند وکلاى پیشین ائمه علیهم السلام انجام دهند و نهایتا براى کسب تکلیف به نزد وکلاى خاص یا ((نواب اربعه ))مراجعه نمایند. همان گونه که ذکر شد این وکلا در نقاط مختلف عالم اسلامى ، و حتى طبق بعضى قرائن ، در ((بغداد)) ؛ یعنى محل اقامت ((نواب اربعه )) ، مشغول فعالیت بودند. طبیعى است که در عصر ((غیبت صغرى ))با توجه به غیبت امام (عج الله تعالى فرجه الشریف ) و از سویى بیشتر شدن تعداد شیعیان و مناطق شیعه نشین ، لازم بود وکلا و نمایندگان ((سازمان وکالت ))به عنوان دستیاران نواب خاص حضرت مهدى (عج الله تعالى فرجه الشریف ) وظیفه ارتباط شیعیان با ((بغداد)) را به عهده گیرند. قرائن موجود دال بر کثرت این وکلا است . با این که قطعا تعداد این وکلا در مناطق شیعه نشین زیاد بوده ، ولى متأسفانه اسامى آنان به طور کامل در منابع رجالى و روایى و تاریخى ما ضبط نشده است . ((شیخ طوسى )) در کتاب ((الغیبة )) درباره وکلاى عام عصر ((غیبت صغرى ))چنین تعبیر فرموده است :
و قد کان فى زمان السفراء المحمودین أقوام ثقات ترد علیهم التوقیعات من قبل المنصوبین للسفارة من الاصل .(749) سپس به ذکر نام تنها چند تن از آنان اکتفا نموده ، با این که در عبارت فوق تعبیر أقوام به کار برده است که نشانه فراوانى این وکلا است .
نويسنده : رضا رضائی
کلید واژه :
ب : ملاک هاى نصب نواب اربعه
همان گونه که در مباحث گذشته بیان شد، امامان معصوم علیهم السلام افراد گوناگونى را به عنوان وکیل خود برگزیده بودند. در زمان امام یازدهم علیه السلام ده ها نفر در ((سازمان وکالت ))فعالیت مى کردند، از آن همه افراد خوب و مورد اعتماد چگونه شد که این 4 نفر به مقام نیابت خاصه ، در دوره (( غیبت صغرى ))نایل شدند؟