«مذؤم» از ماده «ذأم، یذأم» و به معناى مذموم و معیوب است. [ نظرات / امتیازها ]

«مدحور» از باب «دحر» و به معناى رانده شده بخوارى و ذلت است. [ نظرات / امتیازها ]

«لام» در جمله «لَمَنْ تَبِعَکَ مِنْهُمْ ...» لام قسم و جوابش جمله «لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ ...» است. [ نظرات / امتیازها ]

از آنجایى که مورد گفتار ابلیس و تهدیدش به انتقام تنها بنى آدم بود و قسم خورد که غرض خلقت آنان را که همان شکر است در آنان نقض نموده و از بین مى‏برد و آنان را بجاى شکر وادار به کفران مى‏سازد، خداى تعالى در جوابش پیروانش را هم با او شریک ساخته و فرمود: «جهنم را از شما یعنى از تو و بعضى از پیروانت پر مى‏کنم». [ نظرات / امتیازها ]

در جمله «جهنم را از شما یعنى از تو و بعضى از پیروانت پر مى‏کنم» خداى تعالى از در منت و رحمت جمیع پیروان ابلیس را ذکر نفرمود، بلکه فرمود: «از شما» و این خود اشعار به تبعیض دارد.
[ نظرات / امتیازها ]

شگفتا که یک لحظه تکبّر وخودبرتربینى «أنا خیر»، چه عواقبى دارد! «اهبِط، اُخرُج، انّک من الصاغرین ...» این همه تحقیر و سقوط، نثار متکبّر مى‏شود، چون به جاى عذرخواهى، تصمیم گرفت که نسل بشر را گمراه کند.
«مَذئُوم» از ریشه‏ى «ذئم»، به معناى عیب شدید است. «مَدحور» از «دحر»، به معناى بیرون راندن همراه با ذلّت است.
ابوحنیفه سه عقیده داشت که آنها را القا مى‏کرد؛ یکى اینکه تمام افعال بندگان، فعل خداوند است و آنان در کارهایشان مجبورند، دوّم آنکه خدا قابل دیدن است و سوّم آنکه شیطان را به آتش نمى‏توان سوزاند، زیرا آتش در آتش تأثیرگذار نیست.
بهلول شاگرد امام صادق علیه السلام در محکومیّت و بطلان عقاید او، کلوخى برداشت و بر سر او زد. وقتى شکایت نزد خلیفه برده و علّت را جویا شدند، بهلول گفت: به اقرار خودش، خدا این کار را انجام داده و من تقصیرى ندارم. علاوه بر آنکه او دروغ مى‏گوید که سرش درد مى‏کند، زیرا اگر دردى وجود دارد باید آن را نشان دهد و دیگر اینکه انسان از خاک است و خاک در خاک (کلوخ در انسان)، تأثیرگذار نیست؟! [36]

--------------------------------------------------------------------------------
36) تفسیر اثنى عشرى‏
[ نظرات / امتیازها ]

1 در آیه ى سیزدهم همین سوره نیز دستور طرد شیطان از مقام و رتبه اش صادر شد، اما در این آیه، طرد شیطان همراه با تحقیر و خوارى صورت گرفت این به خاطر لجاجت شیطان در نافرمانى و توطئه ى گمراه ساختن انسان ها بود؛ یعنى گناهى بر گناه خویش افزود و ازاین رو با او شدیدتر برخورد شد

3 با همه ى وسوسه ها و توطئه هاى شیطانى، جبرى در کار نیست؛ این انسان است که خود راه انحراف و گمراهى را انتخاب مى کند و از شیطان پیروى مى کند و راهى دوزخ مى شود و یا به راه مستقیم گام مى نهد

4 خدا گاهى «وعده» ى پاداش به نیکوکاران مى دهد و این وعده ها تخلف ناپذیر است؛ چون خلف وعده با عدل و حکمت الهى ناسازگار است؛ اما گاهى نیز «وعید» مى دهد، یعنى بدکاران را تهدید به عذاب مى کند، مثل آیه ى فوق که فرمود: «جهنم را از پیروان شیطان پُر مى سازد » اگر براثر رحمت الهى این گونه وعیدها عملى نشود، اشکالى ندارد، چون نه تنها خلف وعده و خلاف حکمت و عدالت نیست، بلکه رحمت و بخششى است از جانب مولاى مهربان به بندگان گناهکار [ نظرات / امتیازها ]