إِنْ کانَتْ إِلاَّ صَیْحَةً واحِدَةً فَإِذا هم خامدون
إِنْ کانَتْ إِلَّا صَیْحَةً واحِدَةً: نبود عقوبت ایشان مگر یک فریاد کردن که آسانترین وجهى است از وجوه هلاک، و جبرئیل هر دو طرف شهر را بگرفت و صیحه زد. فَإِذا هُمْ خامِدُونَ: پس ناگاه ایشان مردگان بودند، یعنى به یک نعره جبرئیل به یکمرتبه خاموش شدند.
[ نظرات / امتیازها ] إِن کانَت إِلاّ صَیحَةً واحِدَةً فَإِذا هُم خامِدُونَ «29»
نبود مگر یک صیحه پس بناگاه تمام آنها خاموش شدند.
عذابهایی که بر امم سابقه نازل میشد بسا به مقتضای حکمت مدّتی طول میکشید مثل قوم نوح که مدّتی ساخت کشتی میکرد تا آب از آسمان بارید و از زمین جوشید تا آنها هلاک شدند و مثل عاد که میفرماید باد را سَخَّرَها عَلَیهِم سَبع‌َ لَیال‌ٍ وَ ثَمانِیَةَ أَیّام‌ٍ حُسُوماً الحاقّة 7 و مثل ثمود فَقال‌َ تَمَتَّعُوا فِی دارِکُم ثَلاثَةَ أَیّام‌ٍ ذلِک‌َ وَعدٌ غَیرُ مَکذُوب‌ٍ و مثل قوم لوط که میفرماید إِن‌َّ مَوعِدَهُم‌ُ الصُّبح‌ُ أَ لَیس‌َ الصُّبح‌ُ بِقَرِیب‌ٍ هود آیه 83 و غیر اینها و لکن اینها آنی مهلت نداشتند که میفرماید:
إِن کانَت إِلّا صَیحَةً واحِدَةً که گفتند صیحة جبرئیل بود دم دروازه شهر.
فَإِذا هُم خامِدُونَ خمود خاموشی است یک مرتبه خاموش شدند و کلمه اذا بناگاه است یعنی بدون مهلت چنانچه قوم شعیب هم بصیحه هلاک شدند که می- فرماید وَ أَخَذَت‌ِ الَّذِین‌َ ظَلَمُوا الصَّیحَةُ فَأَصبَحُوا فِی دِیارِهِم جاثِمِین‌َ هود آیه 96 و تعجب ندارد که تمام آنها به یک صیحه هلاک شوند بلکه تمام آنچه در آسمانها و زمین هستند به یک صیحه هلاک شوند چنانچه میفرماید وَ نُفِخ‌َ فِی الصُّورِ فَصَعِق‌َ مَن فِی السَّماوات‌ِ وَ مَن فِی الأَرض‌ِ إِلّا مَن شاءَ اللّه‌ُ ثُم‌َّ نُفِخ‌َ فِیه‌ِ أُخری فَإِذا هُم قِیام‌ٌ یَنظُرُون‌َ زمر آیه 68 و تمام اینها در جنب قدرت حق مساوی است بمجرّد اراده
جلد 15 - صفحه 68
تحقق پیدا میکند از امر قیامت و حشر جمیع خلائق مشکلتر در نظر ما چیزی نیست و میفرماید وَ ما أَمرُ السّاعَةِ إِلّا کَلَمح‌ِ البَصَرِ أَو هُوَ أَقرَب‌ُ نحل آیه 79 وَ ما أَمرُنا إِلّا واحِدَةٌ کَلَمح‌ٍ بِالبَصَرِ قمر آیه 50 و مکرّر بیان کرده‌ایم که افعال الهی احتیاج به مقدّمات زیادی ندارد مثل افعال عباد نیست که باید اوّل تصوّر کند سپس تصدیق بفائده آن پس عزم سپس جزم ثم‌ّ حرکت عضلات پنج مقدّمه بلکه بمجرّد اراده که علم به صلاح باشد ایجاد میفرماید که تعبیر به مشیّت میکنیم ما شاء اللّه کان و ما لم یشأ لم یکن و از اینکه جهت گفتند خلقت الاشیاء بالمشیة و المشیة بنفسها.
[ نظرات / امتیازها ]