30) یعنى اى حسرت و ندامت بر بندگان. و این تعبیر بلیغ‏تر از آن است که ندامت را براى آنان اثبات کند، مثلا بفرماید: مردم قریه دچار ندامت و حسرت شدند. و اما سبب حسرت و اینکه چرا دچار آن شدند، در جمله «ما یَأْتِیهِمْ مِنْ رَسُولٍ ... » آمده و مى‏فرماید: «به علت این دچار حسرت شدند که هر چه رسول به سویشان آمد، به استهزایش پرداختند».
از این سیاق به خوبى برمى‏آید که مراد از «عباد»، عموم مردم است، و خواسته حسرت را بر آنان تاکید کند، مى‏فرماید: چه حسرتى بالاتر از این که اینان بنده بودند و دعوت مولاى خود را رد کرده تمرد نمودند، و معلوم است که رد دعوت مولا شنیع‏تر است از رد دعوت غیر مولا و تمرد از نصیحت خیرخواهان دیگر.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

31) کلمه «من القرون» بیان کلمه «کم» است. [ نظرات / امتیازها ]

31) «قرون» جمع «قرن» است، که به معناى مردمى است که در یک عصر زندگى کنند. [ نظرات / امتیازها ]

31) جمله «أَنَّهُمْ إِلَیْهِمْ لا یَرْجِعُونَ» بیان جمله «کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ» است، و ضمیر جمع اولى به قرون، و دومى و سومى به عباد برمى‏گردد.
و معناى آیه این است که: آیا از بسیارى هلاک شدگان عبرت نمى‏گیرند که در قرون گذشته به امر خدا هلاک شدند؟ و به اخذ الهى ماخوذ گشتند، و دیگر به عیش و نوش در دنیا بازنخواهند گشت؟

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

32) لفظ «ان» در اینجا حرف نفى است. و کلمه «کل» مبتدا و تنوینش عوض از مضاف الیه است. و کلمه «لما» به معناى «الا» است. و کلمه «جمیع» به معناى مجموع است. و «لدینا» ظرفى است متعلق به همان مجموع. و کلمه «محضرون» خبرى است بعد از خبر، که همان جمیع باشد. بعضى (تفسیر فخر رازى، ج 26، ص 65) هم احتمال داده‏اند صفت جمیع باشد.
به هر حال معنا این است که: «بدون استثناء همه‏شان دسته جمعى در روز قیامت براى حساب و جزا نزد ما حاضر خواهند شد. بنا بر این آیه شریفه در معناى آیه «ذلِکَ یَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَ ذلِکَ یَوْمٌ مَشْهُودٌ» (هود/103) مى‏باشد. [ نظرات / امتیازها ]

30) ‏« یَا حَسْرَةً » : دردا و فسوسا ! این عبارت بیانگر تعجّب از کار بندگان است . آن بندگان تیره‌روزی که نه تنها گوش هوش به ندای پیغمبران و رهبران آسمانی نمی‌دهند ، بلکه ایشان را به تمسخر می‌گیرند .‏

[ نظرات / امتیازها ]