وجود مبارک موسای کلیم حالا بعد از بیست سال یا کمتر از این صحنه گذشت در اثر فشار فرعونیها مجبور به مهاجرت شد مهاجرت هم به حسب ظاهر به غرب مصر نبود به شرق مصر بود شرق مصر باید از دریای احمر از دریای سرخ بگذرد تا به سرزمین سینا یا صحرای شام برسد مادامی که در این محدوده باشد در تحت قدرت و اسارت و نفوذ سلطنتی فرعون است اگر از دریا بگذرد وارد صحرای سینا یا شام بشود دیگر از منطقهٴ نفوذ فرعون بیرون است چه اینکه در جریان مدین هم همین طور است مدین منطقه‌ای در شمال حجاز هست یا نزدیک سرزمین شام هست دربارهٴ مدین که آنجا وجود مبارک شعیب دامداری مختصر داشت از چاهی هم آب می‌گرفتند آن در شمال حجاز یا در جنوب شام بود بالأخره بیرون یعنی طرف شرق دریای احمر بود حالا وجود مبارک موسای کلیم آن سفر را چگونه طی کرد آیا با فاصله‌های طولانی از راه خشکی خودش را به مدین رساند که بعد با خستگی عرض کرد ﴿رَبِّ إِنِّی لِمَا أَنزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ﴾[3] یا از راه کِشتی رفت چون جریان کشتی آنجا رواج داشت در جریان برخورد وجود مبارک موسای کلیم و خضر(سلام الله علیهما) که در سورهٴ مبارکهٴ «کهف» گذشت آنجا سخن از کشتیرانی و عبور با کشتی از منطقه‌ای به منطقهٴ دیگر و در مجمع‌البحرین برخورد با خضر و سوار کشتی شدن و ﴿أَمَّا السَّفِینَةُ فَکَانَتْ لِمَسَاکِینَ یَعْمَلُونَ فِی الْبَحْرِ﴾[4] و سوارخ کردن کشتی و امثال ذلک است ﴿وَکَانَ وَرَاءَهُم مَّلِکٌ یَأْخُذُ کُلَّ سَفِینَةٍ غَصْباً﴾[5] در دو جای سورهٴ مبارکهٴ «کهف» که قبلاً گذشت از جریان کشتی و سوار کشتی شدن و اینها مطرح شد خب، آیا وجود مبارک موسای کلیم از راه کشتی خودش را به مدین که شمال حجاز یا جنوب شام است رساند یا نه، از راههای خشکی در درازمدت خودش را به مدین رساند به هر تقدیر مدین در قلمرو نفوذ فرعون نبود لذا وجود مبارک شعیب بعد از اینکه موسی(سلام الله علیهما) آمد گفت ﴿نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ﴾[6] اگر مدین یک روستا یا شهری از منطقهٴ وسیع مصر بود باز هم تحت نفوذ فرعون بود وجود مبارک موسای کلیم چگونه می‌توانست نجات پیدا کند بنابراین این راهها را وجود مبارک موسای کلیم پشت سر گذاشته پس آن دوران کودکی‌اش با یم آشنا شد نه با بحر و رود نیل هم در قسمت غرب مصر جریان داشت حالا البته شهر که توسعه پیدا کرد ممکن است که آن طرف هم ساخت و ساز بشود، این طرف هم ساخت و ساز بشود ولی بالأخره نقشه‌هایی که قبلی نشان می‌دادند نیل در قسمت غرب قاهره قرار داشت حالا در بحثهای دیروز گذشت که اگر در جریان حفر خندق می‌خواستند الآن کسی اشکال بکند که چگونه اطراف مدینه با این وسعت اینها خندق کَندند مدینهٴ آن روز که با مدینهٴ الآن یک مساحت نداشت خب 1400 سال قبل یک محدودهٴ کمتری بود و مانند آن مصر هم در چندین قرن قبل یک محدودهٴ کمتری داشت دیگر ولی وجود مبارک موسی در یَم افتاد نه در بحر احمر یعنی در دوران کودکی لذا در قرآن از جریان القای صندوقچه به آب از یَم و به یَم تعبیر شده است نه بحر اما در اینجا گاهی یم هست گاهی بحر چون بر بحر، یم هم اطلاق می‌شود حالا اینها می‌خواستند از دریا بگذرند سابقهٴ عبور از دریا را هم داشتند برای اینکه در جریان برخورد با خضر به مجمع‌البحرین رسیدند از دریا با کشتی عبور کردند به طور عادی اما الآن که با این جمعیّت فراوان می‌خواهند هجرت کنند و از دریا بگذرند از نفوذ فرعون خارج بشوند مهاجرت کنند باید این راه طولانی را طی کنند. دوتا مشکل سرِ راه اینهاست غیر از آن ارتش فرعون یکی راه دریایی، یکی طولانی بودن این راه خب چگونه این دریای به این وسعت را درست است دریاچه است دریای مصطلح نیست اما یک راه طولانی دارد دیگر چگونه این راه را در کوتاه مدت طی کنند و چگونه سفر دریایی را بدون کشتی طی کنند هر دو با اعجاز الهی حل شده است هم خدایی که دریا را به صورت جادهٴ خشک در می‌آورد تواناست که اینها را در مدّت کوتاه از دریا عبور بدهد هم همین خدا تواناست اینها که بیراهه رفتند با مشاهدهٴ همهٴ این معجزات به دنبال سامری راه افتادند اینها را چهل سال سرگردان کند یعنی خدای تعالی، تواناست که یک شَبِه ره صد ساله را هدایت کند یک، دو خدای تعالی تواناست ره یک شبه را چهل سال معطّل کند چه اینکه کرد این برای مؤمن این برای ملحد، اگر یک شبه ره صد ساله می‌رود به خرق عادت است، اگر چهل ساله ره یک شبه را باید برود آن هم خرق عادت است ﴿أَرْبَعِینَ سَنَةً یَتِیهُونَ فِی الْأَرْضِ﴾[7] همین خداست دیگر مگر آ‌ن وادی چقدر راه بود اینها مرتب شبانه راه می‌رفتند صبح می‌دیدند سرِ جای خودشان هستند گاهی انسان چهل سال زحمت می‌کشد می‌بیند چیزی نفهمید گاهی یک شبه ره صد ساله می‌رود «یک بیت از این قصیده به از صد رساله است» در تحصیلات هم همین طور است در تجارتها هم همین طور است در زندگیها هم همین طور است خب پس بنابراین گاهی ممکن است کسی یک شبه ره صد ساله برود گاهی ممکن است چهل ساله ره یک شبه را به زحمت طی کند هر دو را نشان داد مشکل دریا آن جریان آب را که خدا حل کرد فرمود طریقِ یَبس است حالا طریق یَبس یا همان است که در دعای «سمات» آمده است که این را کالحجاره قرار دادیم چون آب می‌تواند سنگ بشود در درازمدت در کوتاه مدت هم سنگ شد این جریان طیّ‌الأرض اختصاصی به خصوص انسان ندارد یک چوب می‌تواند مار بشود بعد از دراز مدت یعنی اگر این چوب بپوسد و خاک بشود و کنار بوته‌ای قرار بگیرد و جذب آن بوته بشود و ماری از کنارش بگذرد و از آن بوته استفاده بکند و نطفهٴ مار بشود بعد می‌شود مار همین چوب بعد از چند صد سال یا دویست سال یا کمتر و بیشتر می‌شود یک مار می‌شود یک عقرب شدنی است دیگر منتها اگر طیّ‌الأرض باشد همان طوری که شاگرد وجود مبارک سلیمان راهِ هشتاد سالهٴ یمن تا فلسطین را با طرفةالعین طی کرد رفت و آورد این تخت مَلکهٴ صبا را که ﴿قَبْلَ أَن یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ﴾[8] همچنین ممکن است که کار هشتاد ساله که مربوط به مار است دربارهٴ گیاهان انجام بشود یا آب ممکن است در اثر آن املاحی که دارد بعد از مدّتی ببندد شما که با منطقه‌های ییلاقی آشنا هستید می‌بینید خیلی از این آبهاست که با املاح همراه است اول که از چشمه می‌جوشد آب است ولی کم کم به تدریج راه خودش را می‌بندد سنگواره در می‌آید آب می‌شود سنگ بشود، سنگ می‌شود آب بشود اینها قابل تغییر و تبدیل است در هر کون و فساد خب اگر به صورت دعای «سمات» باشد قابل هست، به صورت یخ‌بسته باشد قابل هست، آبهای رفته، رفته باشد نیامده، نیامده باشد جادهٴ خشک وسط پیدا شده باشد ممکن است لذا در قرآن کریم می‌فرماید یک راهِ خشک اگر به صورت سنگ در آمد، در آمد به صورت یخ که زیرش مثلاً آب باشد رویش یخ باشد ولی آسیبی نرساند در آمد ولی ظاهر قرآن این است که طریق یَبس و خشک است یخ خشک نیست. به هر تقدیر آنکه در دعای «سمات» آمده یا غیر «سمات» آمده همهٴ اینها قابل احتمال است. آنچه وجود مبارک موسای کلیم را به این مقصد رساند همان دو خطری بود که خدا برطرف کرده یکی طولانی بودن یکی هم آب بودن.
[ نظرات / امتیازها ]