این جمله کلام بعضى از فرزندان یعقوب است که در آن ساعت حاضر بوده و در جواب پدر گفتهاند. و این خود مىرساند که فرزندان آن جناب در این داستان چه بهره زشتى داشتهاند که از همان اول داستان تا به آخر چه اسائه ادبها به پدر نمودند، در اول داستان گفتند: «إِنَّ أَبانا لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ» و در آخر گفتند: «إِنَّکَ لَفِی ضَلالِکَ الْقَدِیمِ».
و ظاهرا مرادشان از این گمراهى که در آخر گفتند، همان گمراهى است که در اول به وى نسبت دادند، و مقصودشان از آن گمراهى محبت زیاد یعقوب به یوسف است. آرى ایشان چنین معتقد بودند که از یوسف سزاوارتر به محبتند، چون مردانى قوى هستند که تدبیر امور خانه یعقوب و دفاع از حقوق او به دست ایشان است، اما پدرشان از راه حکمت منحرف شده دو تا بچه خردسال را که هیچ اثرى در زندگى او ندارند در محبت بر ایشان ترجیح داده و با تمام وجودش به آن دو رو کرده، و ایشان را فراموش نموده، و وقتى هم یکى از این دو یعنى یوسف را ناپدید مىبیند آن قدر جزع و فزع، و گریه و زارى مىکند تا آنکه هر دو چشمش نابود و پشتش خمیده مىشود.
این است مراد ایشان از اینکه: یعقوب در ضلالت قدیم خود هست، نه اینکه مقصودشان گمراهى در دین باشد، تا بخاطر چنین حرفى کافر شده باشند.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]توضیح : بدلیل اینکه:
اولا: آنچه از فصول کلام ایشان در خلال این قصه آمده شاهد بر این است که ایشان موحد و بر دین پدرانشان ابراهیم و اسحاق و یعقوب (علیه السّلام) بودهاند.
و ثانیا: این دو موردى که ایشان نسبت ضلالت به پدر دادهاند مواردى نیست که ارتباط دینى داشته باشد تا بتوانیم احتمال دهیم مقصود ایشان از این ضلالت این است که دین پدر را قبول ندارند، بلکه مواردى است که با اعمال حیاتى و روش زندگى ارتباط دارد، و آن عبارتست از اینکه: پدرى بعضى از فرزندان خود را نسبت به بعضى دیگر بیشتر دوست بدارد و بیشتر احترام کند، مقصودشان از ضلالت، غیر این نمىتواند باشد.
[ بستن توضیحات ] [ نظرات / امتیازها ] ر آیه 8 این سوره خواندیم که برادران در حقّ پدر خود گفتند: «انّ ابانا لفى ضلال مبین» پدرمان به خاطر علاقه بىجهت به یوسف و برادرش، در گمراهى آشکار است. در اینجا گفتند: «ضلالک القدیم»، یعنى هنوز در آن خطاى پیشین به سر مىبرد.
افراد عادّى نباید اولیاى خدا را با فهم خود بسنجند و حکم کنند که این شدنى است یا نشدنى. حضرت علىعلیه السلام مىفرماید: «النّاس اعداء ما جهلوا»(140) یعنى مردم همین که خود نمىدانند با هر دانایى مخالفت مىکنند.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ] [ نظرات / امتیازها ]