(لقد انزلنا الیکم کتابا فیه ذکرکم افلاتعقلون ): هر آینه محققا بر شما کتابی نازل کردیم که یادبود شما در آن است ، پس آیا تعقل نمی کنید) این آیه منتی است از خدای تعالی بر امت اسلام ، به واسطه انزال قرآن ، پس مراد از(ذکر شما) یعنی ذکری که مختص به این امت است و لایق حال این امت می باشد. ذکری که نهایت و اعلا درجه معارفی را که فهم بشر طاقت دریافت آن را دارد، متضمن است ودر بردارنده هدایت و سعادت نوع بشر بوده و عالی ترین برنامه ای را که ممکن است درجامعه بشری اجرا شود، در بردارد. بعضی از مفسران (ذکر) را در این آیه به معنای شرف دانسته اند. و آیه را چنین معنا کرده اند که شرافت و آبروی شما در گرو قرآن است (5) لکن این معنا از سیاق بدور می باشد. [ نظرات / امتیازها ]

کلمه «ذکرکم» یا به معناى وسیله‏ى تذکّر است و یا به معناى مایه‏ى عزّت و نام شما. کلمه‏ى «ذکر» در لغت به معناى شرافت و شهرت نیز آمده است.(12)
امام کاظم‏علیه السلام درباره‏ى این آیه فرمود: مراد از جمله‏ى «فیه ذکرکم» آن است که در کتاب ذکر شده که اطاعت پس از پیامبرصلى الله علیه وآله براى امام است.(13) یعنى عزّت و شرف شما در اطاعت از امام پس از پیامبر است.12) قاموس المحیط.
13) تأویل‏الآیات، ص 319.
پیام ها
1- کتاب و قانونى سبب رشد و بیدارى است که از سوى خداوند باشد. «انزلنا - فیه ذکرکم»
2- قرآن، داراى موقعیّت والا و جایگاه بلندى است. «کتاباً»(14)
3- یکى از اهداف نزول کتب آسمانى، تذکّر و کرامت بخشیدن به انسان‏هاست. «فیه ذکرکم»
4- تاریخ گذشته‏ى انسان و سرنوشت و آینده‏ى او در قرآن ترسیم شده است. «فیه ذکرکم»
5 - قوم عرب و سرزمین حجاز از برکت قرآن، عزیز و نامدار شد. «فیه ذکرکم»
6- اگر انسان‏ها بیندیشند، حتماً دست نیاز به سوى وحى و کتاب آسمانى دراز خواهند کرد. «أفلا تعقلون»
7- از تمایلات فطرى مردم براى ارشاد آنان کمک بگیریم. (هر کس میل دارد نامش در تاریخ به خوبى وکرامت بماند، خدا در این آیه مى‏فرماید: کتابى براى شما فرستادیم که نامتان بماند.) «فیه ذکرکم»
8 - تکذیب انبیا، بى‏خردى است. زیرا معارف قرآن هماهنگ با عقل است. «انزلنا کتاباً ... أفلا تعقلون»14) تنوین در کلمه‏ى «کتاباً» نشانه‏ى عظمت و بزرگى است.
[ نظرات / امتیازها ]

این آیه در یک جمله کوتاه و پر معنى، به اکثر ایرادهاى مشرکان مجددا پاسخ داده، مى‏گوید: «ما بر شما کتابى نازل کردیم که وسیله بیدارى شما در آن است آیا تعقل نمى‏کنید»؟! (لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ کِتاباً فِیهِ ذِکْرُکُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ).

هر کس آیات این کتاب را که مایه تذکر و بیدارى دل و حرکت اندیشه و پاکى جامعه‏هاست بررسى کند به خوبى مى‏داند یک معجزه روشن و جاویدان است، با وجود این معجزه آشکار که از جهات مختلف آثار اعجاز در آن نمایان است- از جهت جاذبه فوق العاده، از جهت محتوا، احکام و قوانین، عقاید و معارف و ...- آیا باز در انتظار ظهور معجزه دیگرى هستید؟

البته بیدار کننده بودن قرآن جنبه اجبارى و الزامى ندارد، بلکه مشروط است برگزیده تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 158

به این که انسان خودش بخواهد و دریچه‏هاى قلبش را به روى آن بگشاید.
[ نظرات / امتیازها ]

لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ کِتاباً فِیهِ ذِکْرُکُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ «10»
بعد از آن ذکر نعمت انزال قرآن را مى‌فرماید:
لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ کِتاباً: هر آینه بتحقیق نازل فرمودیم به سوى شما کتاب قرآن را. فِیهِ ذِکْرُکُمْ‌: 1- در آنست شرف و بزرگوارى شما اگر تمسک نمائید به آن. نزد بعضى خطاب به قریش. نزد برخى خطاب به عرب. نزد بعضى خطاب به مؤمنین است، چه قرآن، شرف و بزرگوارى آنهاست. 2- در قرآن است آنچه را که محتاج مى‌باشد در امر دین خود. 3- در قرآن است یادگارى از مکارم اخلاق و محاسن افعال. أَ فَلا تَعْقِلُونَ‌: آیا پس تعقل نمى‌کنید و عقل را بکار نمى‌بندید نسبت به آنچه خداوند، شرافت و فضیلت داده شما امت پیغمبرخاتم صلّى اللّه علیه و آله را بر تمام عالمیان به انزال قرآن.
تبصره: در این آیه شریفه حق تعالى آگاه فرماید بندگان را به اعظم نعم خود که انزال قرآن مجید باشد به یک کلمه جامعه‌ (فِیهِ ذِکْرُکُمْ) در این قرآن است تمامى شرف و بزرگوارى و احتیاجات دینى و دنیائى و راه تکمیل اخلاق انسانى و رسیدن به مقامات علمى و عملى براى عموم طبقات بشر تا روز قیامت بنحو اتم و اکمل، که فوق آن در جامعیت متصور نیست.
نهج البلاغه- حضرت امیر المؤمنین علیه السلام در ذیل خطبه‌اى فرماید:
و انّ اللّه سبحانه لم یعظ احدا بمثل هذا القرآن فانّه حبل اللّه المتین و سببه الامین و فیه ربیع القلب و ینابیع العلم و ما للقلب جلاء غیره مع انّه قد ذهب المتذّکرون و بقى النّاسون و المتناسون‌ «1».
خداوند سبحان پند نداد هیچکس را به مثل پند این قرآن، پس بتحقیق که قرآن ریسمان محکم الهى است، هر که متمسک شود به آن در رسیدن به قرب حضرت سبحان، هر چند سنگین بار باشد گسسته نمى‌شود. و راه با امن خدا است. و در او است بهار دل، زیرا باد بهار معانى او رویاننده انواع گلهاى معرفت است. و در او است چشمه‌هاى علم، زیرا هر یک از آیات آن منبع علم و حکمت است. و نیست براى دل روشنائى غیر او با وصف بر اینکه رفتند کسانى که متذکر بودند معانى آن را و عمل مى‌کردند احکام آن را و باقى ماندند کسانى که فراموش کردند معانى قرآن را، یا بر خود بستند فراموشى را. [ نظرات / امتیازها ]

لَقَد أَنزَلنا إِلَیکُم‌ کِتاباً فِیه‌ِ ذِکرُکُم‌ أَ فَلا تَعقِلُون‌َ «10»
‌هر‌ آینه‌ بتحقیق‌ نازل‌ کردیم‌ ‌به‌ سوی‌ ‌شما‌ کتابی‌ ‌را‌ ‌که‌ قرآن‌ مجید ‌باشد‌‌در‌ ‌او‌ ‌است‌ یادآوری‌ ‌شما‌، آیا تعقّل‌ نمی‌کنید!
(لَقَد أَنزَلنا إِلَیکُم‌ کِتاباً): ‌اینکه‌ قرآن‌ مجید ‌که‌ می‌فرماید:
«وَ إِنَّه‌ُ لَتَنزِیل‌ُ رَب‌ِّ العالَمِین‌َ نَزَل‌َ بِه‌ِ الرُّوح‌ُ الأَمِین‌ُ عَلی‌ قَلبِک‌َ لِتَکُون‌َ مِن‌َ المُنذِرِین‌َ بِلِسان‌ٍ عَرَبِی‌ٍّ مُبِین‌ٍ» شعراء آیه 192. و می‌فرماید: «وَ قُرآناً فَرَقناه‌ُ لِتَقرَأَه‌ُ عَلَی‌ النّاس‌ِ عَلی‌ مُکث‌ٍ وَ نَزَّلناه‌ُ تَنزِیلًا» بنی‌ اسرائیل‌ آیه 107. و ‌غیر‌ اینها ‌از‌ آیات‌ ‌که‌ ‌در‌ مدّت‌ بیست‌ و دو سال‌ بتدریج‌ نازل‌ فرموده‌.
(فِیه‌ِ ذِکرُکُم‌): خطاب‌ ‌به‌ جمیع‌ امّت‌ ‌است‌ ‌تا‌ صفحه قیامت‌ ‌که‌ ‌در‌ حدیث‌ ثقلین‌ می‌فرماید:
«لن‌ یفترقا ‌حتی‌ یردا ‌علی‌ الحوض‌، ‌ما ‌ان‌ تمسکتم‌ بهما لن‌ تضلوا أبدا»
و ‌در‌ ‌اینکه‌ قرآن‌ مجید پند و اندرز ‌برای‌ جمیع‌ امّت‌ ‌است‌ ‌که‌ متذکر شوند و بیدار گردند و مشتمل‌ ‌بر‌ سعادت‌ دنیا و آخرت‌، و نجات‌ ‌از‌ مهالک‌ نشأتین‌ ‌است‌.
(أَ فَلا تَعقِلُون‌َ): باز ‌هم‌ ‌به‌ ‌خود‌ نمی‌آئید و مثل‌ مجانین‌ و دیوانگان‌ ‌که‌ هیچ‌ نمی‌فهمند و درک‌ نمی‌کنند هستید!‌-‌ ‌با‌ اینکه‌ ‌در‌ ‌اینکه‌ کتاب‌ چیزی‌ فرو گذار نشده‌ ‌از‌ معارف‌ الهیّه‌ و حقایق‌ دینیّه‌، و اصول‌ اعتقادیّه‌، و اخلاق‌ فاضله‌ و اعمال‌ حسنه‌، و حکایات‌ أمم‌ سالفه‌ و طرق‌ سعادت‌ نشأتین‌، و نجات‌ ‌از‌ مضارّ دینیّه‌ ‌از‌ عقاید فاسده‌، و صفات‌ خبیثه‌: و اعمال‌ سیّئه‌، و بیان‌ نعم‌ الهیّه‌ و مثوبات‌ اخرویّه‌، و عقوبات‌ دنیویّه‌ و برزخیّه‌ و اخرویّه‌، و کلّما یحتاج‌ الیه‌ الأمة ‌در‌ کلیّه امور دینی‌ و دنیوی‌ و ‌غیر‌ اینها. [ نظرات / امتیازها ]

لَقَدْ أَنْزَلْنٰا إِلَیْکُمْ کِتٰاباً فِیهِ ذِکْرُکُمْ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ اشاره است که شما نیز در ردیف گذشتگان هستید کتابى که یاد آورى مطالب گذشتگان در آنست براى شما نازل کرده ایم، آیه خطاب به کفار و در مقام امتنان است که چنان که «ذکرکم» نیز اختصاص و امتنان را مى فهماند [ نظرات / امتیازها ]