معناى جامع کلمه «صلاة» -به طورى که از موارد استعمال آن فهمیده مىشود- انعطاف است، چیزى که هست این معناى جامع به خاطر اختلاف مواردى که به آن نسبت داده مىشود مختلف مىشود، و به همین جهت بعضی (روح المعانى، ج 22، ص 43) گفتهاند: صلات از خدا به معناى رحمت، و از ملائکه به معناى استغفار، و از مردم دعا است.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]توضیح : باید دانست که هر چند صلات از خدا به معناى رحمت است، اما نه هر رحمت، بلکه رحمت خاصى که ذخیره آخرت براى خصوص مؤمنین است، و سعادت آخرتى آنان و فلاح ابدیشان، مترتب بر آن مىشود، و بدین جهت است که به دنبال جمله مورد بحث علت صلوات فرستادن خداى تعالى را چنین بیان کرده: «لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً» صلوات مىفرستد، تا شما را از تاریکىها به سوى نور بیرون آورد، چون او همواره نسبت به مؤمنین رحیم است.
[ بستن توضیحات ] [ نظرات / امتیازها ] این نکته را باید دانست که خداى تعالى در کلام خود همواره یاد خود مر بندگان را مترتب کرده بر یاد بندگان مر او را، و فرموده: «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ» (بقره/15) هم چنان که فراموش کردن بندگان وى را، باعث فراموشى خدا مر بندگان را دانسته، و فرموده: «نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ» (توبه/67)، یکى از مصادیق یاد آورى خدا بندگان خود را، همانا درود فرستادن او بر آنان است، و این خود یادآورى ایشان است به رحمت، که مترتب شده بر یاد بندگان خداى خود را، چون فرمود:
اگر خدا را بسیار یاد کنند، و او را صبح و شام تسبیح گویند، خدا هم بسیار بر آنان درود مىفرستد، و غرق نورشان مىکند، و از ظلمتها دورشان مىسازد.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]توضیح : همه اینها را بدان جهت گفتیم که معلوم شود جمله او کسى است که صلوات بر شما مىفرستد ...، در مقام تعلیل آیه قبل است، که مىفرمود: اى کسانى که ایمان آوردهاید خدا را بسیار یاد کنید، و این تعلیل همان قاعده کلى قبل را مىرساند، و مىفهماند که اگر شما خدا را زیاد یاد کنید، خدا هم به رحمت خود زیاد شما را یاد مىکند، و از ظلمتها به سوى نور بیرونتان مىسازد، و از این معنا استفاده مىشود که مراد از ظلمتها، ظلمتهاى فراموش کردن خدا، و غفلت از او است، و مراد از نور نور ذکر خدا است.
[ بستن توضیحات ] [ نظرات / امتیازها ]