توضیح : بنابراین معناى آیه این مى‏شود که مؤمن هر حق و منافعى که براى خودش قائل است، اگر حفظ جان خویش است و اگر دوست داشتن خودش است، و اگر براى خود حرمتى قائل است، و اگر استجابت دعوت است، و اگر به کار بردن اراده خویش است، هر چه باشد، رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مقدم بر او است، یعنى هر جا که امر دائر شد بین حفظ جان رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، یا جان خودش، یا بین دوست داشتن رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، یا دوست داشتن خودش، و همچنین سایر موارد دیگر، جانب رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را بر جانب خود ترجیح دهد.
در نتیجه، اگر در هنگام خطر، جان رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در مخاطره قرار گیرد، یک فرد مسلمان موظف است که با جان خود سپر بلاى آن جناب شود و خود را فدایش کند.
و همچنین در تمامى امور دنیا و دین، رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) أولى و اختیاردارتر است، و اینکه گفتیم در تمامى امور دنیا و دین، به خاطر اطلاقى است که در جمله «النَّبِیُّ أَوْلى‏ بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ» هست.

بعضى (تفسیر کشاف ج 3، ص 52) گفته‏اند: مراد اولویت آن جناب در دعوت است، یعنى وقتى آن جناب مؤمنین را به چیزى دعوت کرد، و نفس مؤمنین ایشان را به چیز دیگر، واجب است دعوت او را اطاعت کنند و دعوت نفس خود را عصیان کنند، در نتیجه آیه مورد بحث همان را مى‏گوید که آیه «وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ» (نساء/5) و آیه «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ» (نساء/64) و آیاتى دیگر نظیر آن، در مقام بیان آن است، تفسیر ضعیفى است براى اینکه گفتیم آیه مطلق است، و همه شؤون دنیایى و دینى را شامل مى‏شود.
همچنین آن تفسیر دیگر (روح البیان ج 7، ص 138) که گفته‏اند: مراد نافذتر بودن حکم آن جناب نسبت به حکمى که مؤمنین علیه یکدیگر مى‏کنند، مى‏باشد هم چنان که در آیه «فَسَلِّمُوا عَلى‏ أَنْفُسِکُمْ» (نور/61) منظور سلام کردن به یکدیگر است، پس به گفته این مفسرین برگشت معناى آیه مورد بحث به این است که رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بر مؤمنین ولایت دارد، ولایتى که فوق ولایت آنان نسبت به یکدیگر است، که آیه «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ» (توبه/7) بر آن دلالت دارد این قول نیز ضعیف است براى اینکه سیاق با آن مساعد نیست. [ بستن توضیحات ]

توضیح : پس تشبیه همسران رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به مادران، تشبیه در بعضى از آثار مادرى است، نه همه آنها، چون مادر به غیر از وجوب احترام و حرمت نکاح، آثار دیگرى نیز دارد، از فرزند خود ارث مى‏برد، و فرزند از او ارث مى‏برد، و نظر کردن به روى او جائز است، و با دخترانى که از شوهر دیگر دارد نمى‏شود ازدواج کرد، چون خواهر مادرى آدمى است، و نیز پدر و مادر مادر، جد و جده آدمى است، و برادرانش دایى، و خواهرانش خاله انسان است، ولى همسران رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به غیر از آن دو حکم، احکام دیگر مادرى را ندارند. [ بستن توضیحات ]

توضیح : این آیه ناسخ حکمى است که در صدر اسلام اجراء مى‏شد و آن این بود که کسانى که به خاطر حفظ دینشان از وطن و آنچه در وطن داشتند چشم مى‏پوشیدند، و یا صرفا به خاطر دین با یکدیگر دوستى مى‏کردند، در بین خود از یکدیگر ارث مى‏بردند، آیه مورد بحث این حکم را نسخ کرد، و فرمود: از این به بعد تنها خویشاوندان از یکدیگر ارث مى‏برند. [ بستن توضیحات ]

توضیح : این روایت را الدر المنثور (ج 5، ص 182) از احمد و ابو داوود و ابن مردویه، از جابر نقل کرده‌اند. [ بستن توضیحات ]

توضیح : 1-این روایت را الدر المنثور (ج 5، ص 182) از ابن ابى شیبه و احمد و نسایی از بریده آورده است.

2-در نور الثقلین (ج 4 ص 241 ش 26) به نقل از احتجاج از عبد اللَّه بن جعفر بن ابى طالب روایت شده که در ضمن حدیثى طولانى گفت: از رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) شنیدم که مى‏فرمود: من به مؤمنین اولى هستم از خود آنان، هر کس من اولایم به او از خود او، تو اولى هستى به او از خودش، و این سخن را خطاب به على که در خانه در مقابل حضرت بود فرمود.

علامه طباطبایی : این روایت را کافى (ج 1، ص 406، ح 6) هم به سند خود از جعفر از آن جناب نقل کرده، و احادیث در این معنا از طریق شیعه و سنى از حد شمار بیرون است. [ بستن توضیحات ]

توضیح : این روایت را فروع کافى (ج 7، ص 135، ح 3) از حنان روایت کرده است. [ بستن توضیحات ]