- رعایت حقوق خانواده و خویشاوندان، لازمه‏ى تقواست. «اتّقوا اللّه... والارحام» امام باقرعلیه السلام فرمود: قرابت دلبستگان پیامبرصلى الله علیه وآله را باید با موّدت مراعات کرد.

براى مردان خدا اصل رضایت الهى است، نه شهادت. «لم یمسّهم سوء واتّبعوا رضوان اللّه»

مؤمن وقتى در گرداب بلا قرار مى‏گیرد، توکّل و اتصال خود را با خدا بیشتر مى‏کند. «زادهم ایماناً»

آیه در مقام نفی کفر است
آیه میخواهد یک طرحی را به ما بدهد که در سایه و در توحه آن، قرار گرفتن در کفر از مخاطب قرآن دیگر پذیرفته نیست.
نتیجه ی این بحث قرار گرفتن در صراط مستقیم است و صراط مستقیم ما اراد الهی است که منوط به هدایت قطعیه است(فَقَدْ هُدِیَ ) و هدایت منوط به اعتصام بالله یعنی چنگ زدن به راه و دریافت الهی است
اعتصام بالله منوط به دو رکن است که هر کدام موجود نباشد اعتصام بالله محقق نمیشود پس هدایت قطعیه محقق نمیشود در نتیجه صراط مستقیم برای ما قابل دسترسی نیست
با توجه به آیه به دلالت التزامی و با توجه به واو عاطفه و عدم وجود قرینه ای به خلاف نتیجه میگیریم که این دو رکن توام با هم موجب هدایت قطعیه میشوند ( آیات قرآن و رسول گرامی ) و هیچکدام بر دیگری برتری ندارند.
قرآن که تبیانا لکل شیء است ولی عمر پیامبر که جاودان نیست و هدایت هم که تعطیل شدنی نیست و قرآن هم که مدت زمان مصرف ندارد، پس لاجرم باید جایگزینی باشد که یک فرد معمولی نباشد و هم شأن پیامبر باشد ( منهای وحی )
پس به این نتیجه می رسیم که آیه شریفه گویای لزوم امام بعد از پیامبر است.

قوانین ثابت ارث، مانع رسیدگى به وضعیّت دوستان محروم نشود. (الاّ ان تفعلوا الى اولیائکم معروفا)

براى اطمینان از انجام کارهاى مهم، سفارش و فرمان کافى نیست، میثاق و عهد لازم است. «اخذنا میثاقکم»

آیا همۀ پیامبران صاحب کتاب بوده اند ؟

آیا ممکن است پیامبری به حق کشته شود؟

بترساند کسانى را که گفتند: خدا براى خود فرزندى گرفته است‏

در حالى که همیشه در آن اجر نیکو (بهشت) ماندگاراند

در حالیکه آن بنده مستقیم است تا وى به عقوبت سختى که از نزد خدا است (متمردان را) بیم دهد، و تا مؤمنان را که کار هاى شایسته مى‏کنند مژده دهد به این که البته از آن ایشان است مزدى نیکو،

مثَلُ ما یُنْفِقُون‏: مثل آنچه انفاق مى‏کنند یهودان و مشرکان و منافقان،ی هذِهِ الْحَیاةِ الدُّنْیا
: در زندگانى دنیا،مَثَلِ رِیحٍ فِیها صِرٌّ
: مثل بادى است که در آن باشد سرماى سخت،صابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ‏
: برسد به کشتزار قومى که،لَمُوا أَنْفُسَهُمْ‏
: ظلم نمودند نفسهاى خود را به شرک و معاصى، از ریا و ندادن حقوقات واجبه الهیه،أَهْلَکَتْهُ‏
: پس نیست و نابود گرداند آن باد صرصر، کشت ایشان را به جهت عقوبات و نکال آنها، زیرا هلاک از سخط شدیدتر است.
تنبیه: فخر رازى گفته در آیه شریفه دو قول است:
1- مراد اخبار از جمیع کفار که انفاق آنها: یا به جهت منافع دنیا باشد، یا آخرت. قصد و غرض دنیائى، اثر آخرتى را محو نماید نسبت به مسلمان، چه برسد به کافر. و قصد آخرتى هم با کفر، مانع از انتفاع است. بنابراین نفقات کفار، فایده نخواهد داشت در آخرت، و چنانچه در خیرات باشد مانند ساختن رباط و قنطره‏ها و احسان به فقراء و یتیمان به امید خیر بسیار، مانند زارعى است که توقع نفع بسیار دارد، ناگاه باد صرصر، حاصل او را نابود سازد و حسرت و حزن چیزى براى او نباشد. این در صورت انفاق به راه خیر است، لکن انفاق در شر مثل بذل مال براى ایذاء پیغمبر و کشتن مسلمانان و تخریب شهر آنان، پس اشد و اعظم باشد حسرت و عذاب آن.
2- آنکه مراد، اخبار از بعض کفار است پس در آیه وجوهى است: 1- انفاق منافقین در راه، بر سبیل تقیه و ترس از مسلمانان. 2- در حق ابو سفیان و اصحاب او در روز بدر نزد تظاهر ایشان بر پیغمبر. 3- انفاق عوام یهود به اخبار خود به جهت تحریف تورات. 4- انفاق به زعم راه خدا و حال آنکه خلاف باشد. حاصل آنکه کفر و نفاق آنها باطل گرداند ثواب نفقات آنها را، چنانچه باد صرصر نابود سازد زرع را.
نکته: یک قسم از مثل آنست که حاصل باشد در آن مشابهت بین آنچه مقصود از دو جمله است. و اگر چه مشابهت بین اجزاء دو جمله نباشد، این را در اصطلاح اهل معانى بیان «تشبیه مرکب» نامند.
ما ظَلَمَهُمُ اللَّهُ‏: و ظلم نفرمود خداوند به نابود شدن اعمال آنها، لکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ‏
: و لکن بودند ایشان که بر نفسهاى خود ظلم مى‏نمودند به ارتکاب آنچه مستحق عقوبت شده‏اند به سبب آن، زیرا انفاق آنها مرضى حق تعالى نبود پس همچنانکه زارعین خاسر و زیانکار باشند به جهت نابود شدن زراعات آنها، همچنین کسانى که در غیر رضاى الهى انفاق نمایند، انتفاعى از آن نخواهند برد و ناامید باشند در آخرت.

إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا: جمله مستأنف است و جواب سؤال از حال صنف دیگر از اهل کتاب، گویا که گفته شده: ما حال گروهى از اهل کتاب را که مؤمن و قائم به نماز و شب زنده دارى هستند شناختیم، حال آن گروهى از آنها که کافر شدند چگونه است؟ چرا کلام را به صورت جواب از سؤال مقدّر اخراج نمود با اینکه حقّ عبارت این بود که بگوید: (و منهم امة معوجة یکفرون بالله) یعنى از آنان گروهى کج هستند که به خدا کافر مى‏شوند.
اداى کلام به صورت سؤال و جواب براى این است که تعدیل و توازن کامل شود، توازن با مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ باشد که با بیان کردن حال آنها از تصریح به تقسیم بى‏نیاز شود، و از طرفى حکم نسبت به جمیع کفّار- با ملاحظه ایجاز و اختصار- عمومیّت پیدا کند.
لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ: یعنى نمى‏شود به سبب غنى شدن به مال و اولاد از آنها گذشت که در «اغناء» معنى تجاوز و گذشتن تضمین شده است.
أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ: از جمله چیزهایى که انسان را مغرور و به خدا کافر مى‏سازد مال و اولاد است، چون آن دو عزیزترین چیزها براى انسان است، و اعتماد و پشت گرمى انسان به آن دو قوى‏تر و شدیدتر از چیزهاى دیگر است، لذا به این دو مورد اکتفا کرد.
مِنَ اللَّهِ شَیْئاً: یعنى از خشم خدا چیزى نمى‏کاهد. «من اللّه» حال مقدّم است «شیئا» مفعول به، یا جانشین موصوف است که مفعول به مى‏باشد. اگر «شیئا» مفعول مطلق باشد، لفظ «من» براى تبعیض است.
وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ: به مناسبت مقام خشم کلام را گسترد و آن را با شدّت و تأکید بسیار آورد. (که هم اهل آتشند و هم همیشه در آتشند).

وَ ما یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ: یعنى هر کار خیرى که انجام دهند از ثواب آن محروم نخواهند شد، یعنى در آخرت و گر نه مؤمن در دنیا محروم است زیرا که کار خوب و نیک مؤمن به آسمان بالا مى‏رود، و در بین مردم منتشر نمى‏شود، ولى کافر مشکور است، زیرا کار نیک او در بین مردم منتشر مى‏شود و به آسمان بالا نمى‏رود، و متعدّى کردن «یکفروه» به دو مفعول یا از باب این است که متضمّن معنى حرمان است، یا منصوب دوّم به مفعول تشبیه شده است، مانند «زید حسن الوجه» با نصب «وجه» و «تفعلوا» به صورت مخاطب و «یکفروه» به صورت غایب نیز خوانده شده است.
وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ: گذاشتن اسم ظاهر به جاى ضمیر، اشعار به مدح دیگرى براى آنهاست و اشاره به این است که کار خیر جز از تقوى ناشى نمى‏شود، و آن مژده براى مؤمنینى است که افعال نیکشان از علم خدا مخفى نیست، پس حتما پاداش آن را مى‏دهد.

أَخَذْنا : گرفتیم

رِضْوانَ اللَّهِ : رضایت خدا ، خشنودی خدا

سَبیلِ اللَّهِ : راه خدا
 توضيح : منظور همان صراط مستقیم است