راغب در مفردات (ص 70- 69) خود گفته اصل کلمه (بواء) به معناى برابرى اجزاى چیزى در مکان است، (مثل فرشى که برابر سطح اطاق باشد)، به خلاف کلمه (نبوة) که به معناى ناسازگارى و ناهموارى اجزاى مکان است، وقتى گفته می شود: مکان بواء، معنایش این است که این مکان براى هر کس که در آن وارد شود ناهموار نیست، بلکه تخت و هموار است، و معناى اینکه کسى بگوید: بوأت له مکانا، این است که من براى او مکانى را صاف و هموار کردم، و او به راحتى در آن جاى گرفت- تا آنجا که می گوید- و اینکه در قرآن آمده: «إِنِّی أُرِیدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ»، معنایش این است که من می خواهم وقتى از کنار جنازه ام برمی خیزى به این حالت بر خیزى که هم گناه مرا به دوش بکشى و هم گناه خودت را و اینکه می گویند: انکرت باطلها و بؤت بحقها، معنایش این است که من باطل آن را انکار کردم و حق آن را به گردن گرفتم.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

مراد از اینکه مقتول گفته بوده: «أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ» این بوده که گناه مقتول به وسیله ظلم منتقل به قاتلش شود و سر بار گناه خود او گردد، و در نتیجه او بارکش دو گناه بشود، و مقتول وقتى خداى سبحان را ملاقات می کند هیچ گناهى بر او نباشد، این چیزى است که عبارت «أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ» ظهور در آن دارد، و بر طبق این ظهور روایاتى هم آمده، اعتبار عقلى هم مساعد با آن است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

شبهه: کسى به این معنا (که گناه مقتول به وسیله ظلم منتقل به قاتلش شود و سر بار گناه خود او گردد، و در نتیجه او بارکش دو گناه بشود، و مقتول وقتى خداى سبحان را ملاقات می کند هیچ گناهى بر او نباشد) اشکال می کند که لازمه آن این است که ممکن باشد یک انسانى گناه انسانى دیگر را به دوش بکشد، و این هم از نظر عقل صحیح نیست و هم قرآن کریم صریحا آن را نفى کرده می فرماید: «أَلَّا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى» (نجم/38).

پاسخ:

1-این مساله از احکام عقل نظرى نیست، تا عقل حکم به محال بودنش کند، بلکه از احکام عقل عملى است که در ثبوتش و تغییر یافتنش تابع مصالح مجتمع‏ بشرى است، هر جا که مصالح مجتمع اقتضا کند ثابت می ماند، و هر جا اقتضا کند تغییر می یابد، و براى مجتمع جائز است که عمل صادر از یک فرد را عملى صادر از فرد دیگر اعتبار کند، و گناه فلان فرد را گناه فردى دیگر به شمار آورد، و به پاى او بنویسد و آن فرد دیگر را به خاطر عمل مذکور مؤاخذه کند، هم چنان که جائز است عملى که صادر از فلان فرد است صادر از او نداند، مثل اینکه انسانى را بکشد که مجتمع از آن انسان حقوقى را طلب داشته باشد، مثلا مقتول امنیت مجتمع را سلب کرده، و یا فساد را در مجتمع گسترش داده باشد، که در این صورت مجتمع حق دارد همه حقوق خود را از قاتل مطالبه کند چون او با کشتن فردى از جامعه باعث شد که مجتمع به حقوقش نرسد و در همین مثال مجتمع حق دارد تمامى خوبیها و اعمال صالح و خدمات سودمندى که قاتل داشته نادیده بگیرد، بطورى که گویى آن اعمال صالح از وى صادر نشده است، و از این قبیل مثالها بسیار است. پس در اینگونه موارد و امثال آن مجتمع، کارهاى زشتى که از مظلوم و مقتول سر زده، کار قاتل می داند، و به حساب او می آورد، این جواب از اشکال عقلى بود. (ادامه مطالب در توضیحات ذکر شده است.)

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]