قسمة ضیزی : تقسیم جائرانه /تقسیم منقوصه و ظالمانه [ نظرات / امتیازها ]

ضیزی : ستمگرانه و نابرابر
 توضيح : ضیزی بر وزن فعلی است، عرب مهموز تلفظ نمی کنند، بعضی ها ضازی وضوزی میگویند؛ نعت مونث دراین وزن یا به فتحه می آید مانند سکری وعطشی، ویا ضمه مانند حبلی وأنثی و اگر نعت نباشد اولش مکسور میگردد مانند ذکری وشعری (معانی القرآن،ج 3، ص 99) قسمة ضیزی، قسمت ناقص است؛ ضزته حقه وتضیزه وتضوزه، تنقصه وتمنعه؛ بنابه گفته ابوعبیده شاید هم مهموز بخوانند مانند أضأزته وانا ضأزه وهی من ضیزی (مجاز القرآن، ج‏2، ص، 238) ضیزی جائره یقال ضزته فی الحکم ای جرته(غریب القرآن لابن قتیبة، ص، 371)هم چنین (بحرالعلوم، ج‏3، ص، 362) هم چنین(المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج‏5، ص، 202) أضیزه وأضوزه ذلک اذانقصت حقه ومنعته طوریکه اخفش سروده است؛ فإن تنأ عنا ننتقصک و إن تغب فسهمک مضئوز و أنفک راغم (جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏27، ص، 37).ابن عباس وقتاده قسمه ضیزی راقسمت جائره وسفیان منقوصه گفته اند (تفسیر سور آبادى، ج‏4، ص، 2470). ابن عباس وقتاده قسمت جائره راقسمت ظالمانه، مجاهد و مقاتل قسمت عوجا‏ راقسمت کژوحسن غیر معتدله وابن سیرین غیر مستویه، ضحاک ناقصه، سفیان منقوصه دانسته است؛ ابن کثیر گفته: ضازت بنو اسد بحکمهم اذ یجعلون الرأس کالذنب (روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، ج‏18، ص،180) ابن سمین میگوید که ابن کثیر با همزه ودیگران با یاء میخوانند، قرائت عامه از (ضازه یضیز) گرفته شده بمعنی جائره است این محتمل دووجه است. اول اینکه صفت برای فعلی بضم فاء باشد، وفاء بخاطر یا مکسور شده باشد؛ اگر گفته شود که چرا فعلی بضم فاء است وچرا به کسر آن نیست گفته میشود که سیبویه فعلی بکسر فاء را در صفت ندیده،همه مضموم الفاء بوده اند؛گرچنداز ثعلب؛ مشیة حیکی، رجل کیسی، وازدیگران إمرئة عزهی وإمرئةسعلی روایت شده است ولی نقدی بر سیبویه وارد نمی گردد زیرا حیکی، وکیسی مانند ضیزی است؛ عزهی وسعلی مشهورآ بصورت عزهاة وسعلاة رسیده است. دوم اینکه مصدری باشد مانند ذکری؛کسائی گفته، ضاز، یضیز، ضیزی مانند ذکر یذکر، ذکری احتمال دارد که از ضأزه مانند قرائت ابن کثیر باشد که همزه مخفف شده ، معنی ضأزه یضئزه باهمزه بمعنی ظلم، جور ونقص است (محاسن التأویل، ج‏9، ص، 75) [ نظرات / امتیازها ]