● معنای کلمه «قدر» در قرآن
کلمه «قدر» در قرآن، در چند معنا به کار رفته است:
الف) مقام و منزلت. چنانکه مىفرماید: «و ما قدروا اللّه حقّ قدره» (انعام/91) آن گونه که باید، مقام و منزلت الهى را نشناختند.
ب) تقدیر و سرنوشت. چنانکه مىفرماید: «جئت على قدر یا موسى» (طه/40) اى موسى تو بنا بر تقدیر (الهى به این مکان مقدّس) آمدهاى.
ج) تنگى و سختى. چنانکه مىفرماید: «و من قدر علیه رزقه...» (طلاق/7) کسى که رزق و روزى بر او تنگ و سخت شود...
دو معناى اول در مورد «لیلة القدر» مناسب است، زیرا شب قدر، هم شب با منزلتى است و هم شب تقدیر و سرنوشت است.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 544 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : قدر - تقدیر - اندازه |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● معنای کلمه «قدر» در قرآن
کلمه «قدر» در قرآن، در چند معنا به کار رفته است:
الف) مقام و منزلت. چنانکه مىفرماید: «و ما قدروا اللّه حقّ قدره» (انعام/91) آن گونه که باید، مقام و منزلت الهى را نشناختند.
ب) تقدیر و سرنوشت. چنانکه مىفرماید: «جئت على قدر یا موسى» (طه/40) اى موسى تو بنا بر تقدیر (الهى به این مکان مقدّس) آمدهاى.
ج) تنگى و سختى. چنانکه مىفرماید: «و من قدر علیه رزقه...» (طلاق/7) کسى که رزق و روزى بر او تنگ و سخت شود...
دو معناى اول در مورد «لیلة القدر» مناسب است، زیرا شب قدر، هم شب با منزلتى است و هم شب تقدیر و سرنوشت است.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 544 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : قدر - تقدیر - اندازه |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● همه چیز در عالم قدر و اندازه دارد
هستى، حساب و کتاب و قدر و اندازه دارد. «و اِن مِن شىء الاّ عندنا خزائنه و ما ننزّله الاّ بقدر معلوم» (حجر/21) هیچ چیز نیست مگر آنکه خزانه آن نزد ماست و جز به مقدار تعیین شده فرونمىفرستیم. حتّى مقدار نزول باران از آسمان حساب شده است. «و انزلنا من السماء ماء بقدر» (مؤمنون/18) نه تنها باران، بلکه هر چیز نزد او اندازه دارد. «و کلّ شىء عنده بمقدار» (رعد/8) چنانکه خورشید و ماه، از نظر حجم و وزن و حرکت و مدار آن حساب و کتاب دقیق دارد. «و الشمس و القمر بحسبان» (الرّحمن/5)
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 544 و 545 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : قدر - تقدیر - اندازه |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● همه چیز در عالم قدر و اندازه دارد
هستى، حساب و کتاب و قدر و اندازه دارد. «و اِن مِن شىء الاّ عندنا خزائنه و ما ننزّله الاّ بقدر معلوم» (حجر/21) هیچ چیز نیست مگر آنکه خزانه آن نزد ماست و جز به مقدار تعیین شده فرونمىفرستیم. حتّى مقدار نزول باران از آسمان حساب شده است. «و انزلنا من السماء ماء بقدر» (مؤمنون/18) نه تنها باران، بلکه هر چیز نزد او اندازه دارد. «و کلّ شىء عنده بمقدار» (رعد/8) چنانکه خورشید و ماه، از نظر حجم و وزن و حرکت و مدار آن حساب و کتاب دقیق دارد. «و الشمس و القمر بحسبان» (الرّحمن/5)
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 544 و 545 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : قدر - تقدیر - اندازه |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● تقدیرات عالم در شب قدر رقم میخورد
خداوند در شب قدر، امور یک سال را تقدیر مىکند، چنانکه قرآن در جایى دیگر مىفرماید: «فیها یفرق کلّ امر حکیم» (دخان/4) در آن شب، هر امر مهمّى، تعیین و تقدیر مىشود. بنابراین، شب قدر منحصر به شب نزول قرآن و عصر پیامبر نیست، بلکه در هر رمضان، شب قدرى هست که امور سال آینده تا شب قدر بعدى، اندازهگیرى و مقدّر مىشود.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 545 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● اهمیت احیاء در شب قدر
بیدار بودن شب قدر و احیاى آن با دعا و نماز و قرآن، مورد سفارش پیامبر و اهل بیت آن حضرت بوده است و در میان سه شب، بر شب بیست و سوم تأکید بیشترى داشتهاند.
1-چنانکه شخصى از پیامبر پرسید: منزل ما از مدینه دور است، یک شب را معیّن کن تا به شهر بیایم. حضرت فرمود: شب بیست و سوم به مدینه داخل شو.
2-امام صادق (علیهالسلام) در حالى که بیمار بودند، خواستند که شب بیست و سوم ایشان را به مسجد ببرند.
3-حضرت زهرا (علیهاالسلام) در این شب، با پاشیدن آب به صورت بچهها، مانع خواب آنها مىشدند.
4-در روایات آمده است که دهه آخر ماه رمضان، پیامبر بستر خواب خود را جمع نموده و ده شب را احیا مىداشت.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]توضیح : 1-این روایت را وسائلالشیعه (ج3،ص307) روایت کرده است.
2-این روایت را بحار الانوار (ج 95،ص169) روایت کرده است.
3-این روایت را بحار الانوار (ج 94،ص10) روایت کرده است.
4-این روایت را تفسیر مجمع البیان روایت کرده است.
[ بستن توضیحات ] [ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 545 |
قالب : روایی |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● تقدیرات عالم در شب قدر رقم میخورد
خداوند در شب قدر، امور یک سال را تقدیر مىکند، چنانکه قرآن در جایى دیگر مىفرماید: «فیها یفرق کلّ امر حکیم» (دخان/4) در آن شب، هر امر مهمّى، تعیین و تقدیر مىشود. بنابراین، شب قدر منحصر به شب نزول قرآن و عصر پیامبر نیست، بلکه در هر رمضان، شب قدرى هست که امور سال آینده تا شب قدر بعدى، اندازهگیرى و مقدّر مىشود.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 545 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● اهمیت احیاء در شب قدر
بیدار بودن شب قدر و احیاى آن با دعا و نماز و قرآن، مورد سفارش پیامبر و اهل بیت آن حضرت بوده است و در میان سه شب، بر شب بیست و سوم تأکید بیشترى داشتهاند.
1-چنانکه شخصى از پیامبر پرسید: منزل ما از مدینه دور است، یک شب را معیّن کن تا به شهر بیایم. حضرت فرمود: شب بیست و سوم به مدینه داخل شو.
2-امام صادق (علیهالسلام) در حالى که بیمار بودند، خواستند که شب بیست و سوم ایشان را به مسجد ببرند.
3-حضرت زهرا (علیهاالسلام) در این شب، با پاشیدن آب به صورت بچهها، مانع خواب آنها مىشدند.
4-در روایات آمده است که دهه آخر ماه رمضان، پیامبر بستر خواب خود را جمع نموده و ده شب را احیا مىداشت.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]توضیح : 1-این روایت را وسائلالشیعه (ج3،ص307) روایت کرده است.
2-این روایت را بحار الانوار (ج 95،ص169) روایت کرده است.
3-این روایت را بحار الانوار (ج 94،ص10) روایت کرده است.
4-این روایت را تفسیر مجمع البیان روایت کرده است.
[ بستن توضیحات ] [ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 545 |
قالب : روایی |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● بیان اهمیت شب قدر
در حدیثى طولانى از پیامبر اکرم (صلىاللهعلیهوآله) مىخوانیم که حضرت موسى (علیهالسلام) به خدا عرض کرد: خدایا مقام قربت را خواهانم. پاسخ آمد: «قُرْبى لِمَن اسْتَیْقَظَ لَیْلَةَ الْقَدْر»، قرب من، در بیدارى شب قدر است.
عرضه داشت: پروردگارا، رحمتت را خواستارم. پاسخ آمد: «رَحْمَتى لِمَنْ رَحمَ الْمَساکِینَ لَیلةَ الْقَدر»، رحمت من در ترحّم بر مساکین در شب قدر است.
گفت: خدایا، جواز عبور از صراط مىخواهم. پاسخ آمد: «ذلِکَ لِمَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ لَیْلَةَ الْقَدْر»، رمز عبور از صراط، صدقه در شب قدر است.
عرض کرد: خدایا بهشت و نعمتهاى آن را مىطلبم. پاسخ آمد: «ذلک لِمَنْ سَبَّحَ تَسْبیحَة فى لیلةِ القدر»، دستیابى به آن، در گرو تسبیح گفتن در شب قدر است.
عرضه داشت: پروردگارا، خواهان نجات از آتش دوزخم. پاسخ آمد: «ذلک لِمَنْ اسْتَغْفَرَ فِى لَیلةِ الْقَدْر»، رمز نجات از دوزخ، استغفار در شب قدر است.
در پایان گفت: خدایا رضاى تو را مىطلبم. پاسخ آمد: «رِضاىَ لِمَنْ صَلّى رَکْعَتَینِ فِى لَیلةِ الْقَدْر»، کسى مشمول رضاى من است که در شب قدر، نماز بگذارد.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ] [ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 545 و 546 |
قالب : روایی |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● بیان اهمیت شب قدر
در حدیثى طولانى از پیامبر اکرم (صلىاللهعلیهوآله) مىخوانیم که حضرت موسى (علیهالسلام) به خدا عرض کرد: خدایا مقام قربت را خواهانم. پاسخ آمد: «قُرْبى لِمَن اسْتَیْقَظَ لَیْلَةَ الْقَدْر»، قرب من، در بیدارى شب قدر است.
عرضه داشت: پروردگارا، رحمتت را خواستارم. پاسخ آمد: «رَحْمَتى لِمَنْ رَحمَ الْمَساکِینَ لَیلةَ الْقَدر»، رحمت من در ترحّم بر مساکین در شب قدر است.
گفت: خدایا، جواز عبور از صراط مىخواهم. پاسخ آمد: «ذلِکَ لِمَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ لَیْلَةَ الْقَدْر»، رمز عبور از صراط، صدقه در شب قدر است.
عرض کرد: خدایا بهشت و نعمتهاى آن را مىطلبم. پاسخ آمد: «ذلک لِمَنْ سَبَّحَ تَسْبیحَة فى لیلةِ القدر»، دستیابى به آن، در گرو تسبیح گفتن در شب قدر است.
عرضه داشت: پروردگارا، خواهان نجات از آتش دوزخم. پاسخ آمد: «ذلک لِمَنْ اسْتَغْفَرَ فِى لَیلةِ الْقَدْر»، رمز نجات از دوزخ، استغفار در شب قدر است.
در پایان گفت: خدایا رضاى تو را مىطلبم. پاسخ آمد: «رِضاىَ لِمَنْ صَلّى رَکْعَتَینِ فِى لَیلةِ الْقَدْر»، کسى مشمول رضاى من است که در شب قدر، نماز بگذارد.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ] [ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 545 و 546 |
قالب : روایی |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● شب قدر و ضربت خوردن حضرت علی (علیهالسلام)
از وقایع عجیب تاریخى، ضربت خوردن حضرت على (علیهالسلام) در شب قدر، در محراب عبادت و به هنگام نماز است. آرى، اشرف خلق خدا، در اشرف مکانها و اشرف زمانها، در اشرف حالات، شهید شد.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 546 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : امیر المومنین علی (علیهالسلام) |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● شب قدر و ضربت خوردن حضرت علی (علیهالسلام)
از وقایع عجیب تاریخى، ضربت خوردن حضرت على (علیهالسلام) در شب قدر، در محراب عبادت و به هنگام نماز است. آرى، اشرف خلق خدا، در اشرف مکانها و اشرف زمانها، در اشرف حالات، شهید شد.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 546 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : امیر المومنین علی (علیهالسلام) |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● جایگاه شب در مسائل معنوی
شب جایگاه ویژهاى در مسائل معنوى دارد که به چند مورد اشاره مىکنیم:
خداوند براى اهداى تورات، حضرت موسى را به مناجات شبانه فراخواند: «اربعین لیلة» (بقره/51)
قرآن، زمان مناسب براى استغفار را، هنگام سحر مىداند: «و بالاسحار هم یستغفرون» (ذاریات/18)
عروج پیامبر به آسمان، به هنگام شب بود. «اسرى بعبده لیلاً من المسجد الحرام» (اسراء/1)
پیامبر مأمور بود که مناجات و عبادات شبانه داشته باشد. «و من الّیل فتهجّد به نافلة لک» (اسراء/79)، «قم الّیل الاّ قلیلا» (مزّمل/2)
خداوند از عابدان در شب ستایش مىکند. «یتلون ایات اللّه اناء الّیل» (آل عمران/113) و به تسبیح در شب سفارش مىکند. «فسبّحه لیلا طویلا» (انسان/26)
خداوند در قرآن، به زمان طلوع فجر و هنگام عصر یک بار سوگند یاد کرده است ولى به هنگام سحر سه بار. «و الّیل اذا عسعس» (تکویر/17)، «و الّیل اذ ادبر» (مدّثر/33)، «و الّیل اذا یسر» (فجر/4)
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 546 و 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب و روز |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● جایگاه شب در مسائل معنوی
شب جایگاه ویژهاى در مسائل معنوى دارد که به چند مورد اشاره مىکنیم:
خداوند براى اهداى تورات، حضرت موسى را به مناجات شبانه فراخواند: «اربعین لیلة» (بقره/51)
قرآن، زمان مناسب براى استغفار را، هنگام سحر مىداند: «و بالاسحار هم یستغفرون» (ذاریات/18)
عروج پیامبر به آسمان، به هنگام شب بود. «اسرى بعبده لیلاً من المسجد الحرام» (اسراء/1)
پیامبر مأمور بود که مناجات و عبادات شبانه داشته باشد. «و من الّیل فتهجّد به نافلة لک» (اسراء/79)، «قم الّیل الاّ قلیلا» (مزّمل/2)
خداوند از عابدان در شب ستایش مىکند. «یتلون ایات اللّه اناء الّیل» (آل عمران/113) و به تسبیح در شب سفارش مىکند. «فسبّحه لیلا طویلا» (انسان/26)
خداوند در قرآن، به زمان طلوع فجر و هنگام عصر یک بار سوگند یاد کرده است ولى به هنگام سحر سه بار. «و الّیل اذا عسعس» (تکویر/17)، «و الّیل اذ ادبر» (مدّثر/33)، «و الّیل اذا یسر» (فجر/4)
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 546 و 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب و روز |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● طول شب قدر
طول شب قدر، یک شب کامل کره زمین است که 24 ساعت مىشود، نه آنکه مخصوصِ مکان خاصّى همچون مکّه و آن هم به میزان 8 ساعت شب آن منطقه باشد. چنانکه مراد از روز عید فطر، یک روز کامل کره زمین است که شامل همه نقاط و مناطق مىشود.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● رمز تقارن شب نزول قرآن و شب تقدیر بشر
تقارن شب تقدیر بشر با شب نزول قرآن، شاید رمز آن باشد که سرنوشت بشر، وابسته به قرآن است. اگر پیرو قرآن باشد، سعادت و رستگارى و اگر دور از قرآن باشد، شقاوت و بدبختى براى او رقم مىخورد.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● تداوم شب قدر در طول تاریخ
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 547 |
قالب : روایی |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● رمز مخفی بودن شب قدر
شاید رمز اینکه شب قدر مخفى است، آن باشد که مردم شبهاى متعدّد را به عبادت بپردازند، کسانى که یک شبِ آنرا درک کردند مغرور نشوند و کسانى که آنرا درک نکردند، از باقى شبها مأیوس نشوند.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● طول شب قدر
طول شب قدر، یک شب کامل کره زمین است که 24 ساعت مىشود، نه آنکه مخصوصِ مکان خاصّى همچون مکّه و آن هم به میزان 8 ساعت شب آن منطقه باشد. چنانکه مراد از روز عید فطر، یک روز کامل کره زمین است که شامل همه نقاط و مناطق مىشود.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● رمز تقارن شب نزول قرآن و شب تقدیر بشر
تقارن شب تقدیر بشر با شب نزول قرآن، شاید رمز آن باشد که سرنوشت بشر، وابسته به قرآن است. اگر پیرو قرآن باشد، سعادت و رستگارى و اگر دور از قرآن باشد، شقاوت و بدبختى براى او رقم مىخورد.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● تداوم شب قدر در طول تاریخ
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 547 |
قالب : روایی |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● رمز مخفی بودن شب قدر
شاید رمز اینکه شب قدر مخفى است، آن باشد که مردم شبهاى متعدّد را به عبادت بپردازند، کسانى که یک شبِ آنرا درک کردند مغرور نشوند و کسانى که آنرا درک نکردند، از باقى شبها مأیوس نشوند.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور: ج10، ص: 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : شب قدر |
گوینده : حجت الاسلام و المسلمین قرائتی |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
● کلمه «قدر» در قرآن، -
مسعود ورزيده
کلمه «قدر» در قرآن، در چند معنا به کار رفته است:
الف) مقام و منزلت. چنانکه مىفرماید: «وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ» «2»* آن گونه که باید، مقام و منزلت الهى را نشناختند.
ب) تقدیر و سرنوشت. چنانکه مىفرماید: «جِئْتَ عَلى قَدَرٍ یا مُوسى» «3» اى موسى تو بنا بر تقدیر (الهى به این مکان مقدّس) آمدهاى.
______________________________
(1). وسائل الشیعه، ج 10، ص 360.
(2). انعام، 91.
(3). طه، 40.
ج) تنگى و سختى. چنانکه مىفرماید: وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ ... «1» کسى که رزق و روزى بر او تنگ و سخت شود ...
دو معناى اول در مورد «لَیْلَةِ الْقَدْرِ» مناسب است، زیرا شب قدر، هم شب با منزلتى است و هم شب تقدیر و سرنوشت است.
هستى، حساب و کتاب و قدر و اندازه دارد. «وَ إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ» «2» هیچ چیز نیست مگر آنکه خزانه آن نزد ماست و جز به مقدار تعیین شده فرونمىفرستیم. حتّى مقدار نزول باران از آسمان حساب شده است. «وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ» «3» نه تنها باران، بلکه هر چیز نزد او اندازه دارد. «وَ کُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدارٍ» «4» چنانکه خورشید و ماه، از نظر حجم و وزن و حرکت و مدار آن حساب و کتاب دقیق دارد. و «الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبانٍ» «5»
خداوند در شب قدر، امور یک سال را تقدیر مىکند، چنانکه قرآن در جایى دیگر مىفرماید:
«فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ» «6» در آن شب، هر امر مهمّى، تعیین و تقدیر مىشود. بنابراین، شب قدر منحصر به شب نزول قرآن و عصر پیامبر نیست، بلکه در هر رمضان، شب قدرى هست که امور سال آینده تا شب قدر بعدى، اندازهگیرى و مقدّر مىشود.
بیدار بودن شب قدر و احیاى آن با دعا و نماز و قرآن، مورد سفارش پیامبر و اهل بیت آن حضرت بوده است و در میان سه شب، بر شب بیست و سوم تأکید بیشترى داشتهاند.
چنانکه شخصى از پیامبر پرسید: منزل ما از مدینه دور است، یک شب را معیّن کن تا به شهر بیایم. حضرت فرمود: شب بیست و سوم به مدینه داخل شو. «7»
امام صادق علیه السلام در حالى که بیمار بودند، خواستند که شب بیست و سوم ایشان را به مسجد ببرند «8» و حضرت زهرا علیها السلام در این شب، با پاشیدن آب به صورت بچهها، مانع خواب آنها مىشدند. «9»
در روایات آمده است که دهه آخر ماه رمضان، پیامبر بستر خواب خود را جمع نموده و ده شب را احیا مىداشت. «10»
در حدیثى طولانى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مىخوانیم که حضرت موسى علیه السلام به خدا عرض کرد:
خدایا مقام قربت را خواهانم. پاسخ آمد: «قربى لمن استیقظ لیلة القدر»، قرب من، در بیدارى
______________________________
(1). طلاق، 7.
(2). حجر، 21.
(3). مؤمنون، 18.
(4). رعد، 8.
(5). الرّحمن، 5.
(6). دخان، 4.
(7). وسائلالشیعه، ج 3، ص 307.
(8). بحار الانوار، ج 95، ص 169.
(9). بحار الانوار، ج 94، ص 10.
(10). تفسیر مجمع البیان.
شب قدر است.
عرضه داشت: پروردگارا، رحمتت را خواستارم. پاسخ آمد: «رحمتى لمن رحم المساکین لیلة القدر»، رحمت من در ترحّم بر مساکین در شب قدر است.
گفت: خدایا، جواز عبور از صراط مىخواهم. پاسخ آمد: «ذلک لمن تصدق بصدقة لیلة القدر»، رمز عبور از صراط، صدقه در شب قدر است.
عرض کرد: خدایا بهشت و نعمتهاى آن را مىطلبم. پاسخ آمد: «ذلک لمن سبح تسبیحة فى لیلة القدر»، دستیابى به آن، در گرو تسبیح گفتن در شب قدر است.
عرضه داشت: پروردگارا، خواهان نجات از آتش دوزخم. پاسخ آمد: «ذلک لمن استغفر فى لیلة القدر»، رمز نجات از دوزخ، استغفار در شب قدر است.
در پایان گفت: خدایا رضاى تو را مىطلبم. پاسخ آمد: «رضاى لمن صلى رکعتین فى لیلة القدر»، کسى مشمول رضاى من است که در شب قدر، نماز بگذارد. «1»
از وقایع عجیب تاریخى، ضربت خوردن حضرت على علیه السلام در شب قدر، در محراب عبادت و به هنگام نماز است. آرى، اشرف خلق خدا، در اشرف مکانها و اشرف زمانها، در اشرف حالات، شهید شد.
شب جایگاه ویژهاى در مسائل معنوى دارد که به چند مورد اشاره مىکنیم:
خداوند براى اهداى تورات، حضرت موسى را به مناجات شبانه فراخواند: «أَرْبَعِینَ لَیْلَةً» «2»*
قرآن، زمان مناسب براى استغفار را، هنگام سحر مىداند: «وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» «3»
عروج پیامبر به آسمان، به هنگام شب بود. «أَسْرى بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» «4»
پیامبر مأمور بود که مناجات و عبادات شبانه داشته باشد. «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ» «5»، «قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا» «6»
خداوند از عابدان در شب ستایش مىکند. «یَتْلُونَ آیاتِ اللَّهِ آناءَ اللَّیْلِ» «7» و به تسبیح در
______________________________
(1). وسائل الشیعه، ج 8، ص 20.
(2). بقره، 51.
(3). ذاریات، 18.
(4). اسراء، 1.
(5). اسراء، 79.
(6). مزّمل، 2.
(7). آلعمران، 113.
شب سفارش مىکند. «وَ سَبِّحْهُ لَیْلًا طَوِیلًا» «1»
خداوند در قرآن، به زمان طلوع فجر و هنگام عصر یک بار سوگند یاد کرده است ولى به هنگام سحر سه بار. «وَ اللَّیْلِ إِذا عَسْعَسَ» «2»، «وَ اللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ» «3»، «وَ اللَّیْلِ إِذا یَسْرِ» «4»
طول شب قدر، یک شب کامل کره زمین است که 24 ساعت مىشود، نه آنکه مخصوصِ مکان خاصّى همچون مکّه و آن هم به میزان 8 ساعت شب آن منطقه باشد. چنانکه مراد از روز عید فطر، یک روز کامل کره زمین است که شامل همه نقاط و مناطق مىشود.
تقارن شب تقدیر بشر با شب نزول قرآن، شاید رمز آن باشد که سرنوشت بشر، وابسته به قرآن است. اگر پیرو قرآن باشد، سعادت و رستگارى و اگر دور از قرآن باشد، شقاوت و بدبختى براى او رقم مىخورد.
ابوذر مىگوید: به رسول خدا عرضه داشتم آیا شب قدر در عهد انبیا بوده و امر بر آنان نازل مىشده و پس از آنکه از دنیا مىرفتند، نزول امر در آن شب تعطیل مىشده است؟ حضرت فرمودند: شب قدر تا قیامت هست. «5»
شاید رمز اینکه شب قدر مخفى است، آن باشد که مردم شبهاى متعدّد را به عبادت بپردازند، کسانى که یک شبِ آنرا درک کردند مغرور نشوند و کسانى که آنرا درک نکردند، از باقى شبها مأیوس نشوند.
در روایات آمده است: «العمل الصالح فیها خیر من العمل فى الف شهر لیس فیها لیلة القدر» «6» کار نیک در شب قدر، بهتر از کار نیک در هزار ماه بدون شب قدر است.
[ نظرات / امتیازها ]
منبع : تفسیر نور(10جلدى)، ج10، ص: 547 |
قالب : تفسیری |
موضوع اصلی : قدر- تقدیر- اندازه |
گوینده : مسعود ورزیده |
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.