زمانى که سوزند اندر سقر *** چو بر حال آنها نمائى نظر
ببینى در آن حال آن قوم پست *** سرانگشت حسرت گزیده به دست
که اى کاش بارى دگر نیز ما *** نمودیم رجعت به دارالفنا
که دیگر بر آیات یکتا اله *** نکردیم تکذیب خود هیچگاه
بگشتیم ما نیز از مومنین *** بیاورده ایمان به اسلام و دین

بلى مردمان را ز فیض خدا *** نمایند محروم و هم خویش را
ولیکن ندانند بر روى خاک *** فقط مى‏نمایند خود را هلاک

گروهى از آن قوم فارغ ز هوش *** به آنچه بگوئى نمایند گوش
ولیکن نفهمند چیزى از آن *** نفهمند درک سخن در بیان
نهادیم پرده به دلهایشان *** که هرگز نیابند از حق نشان
بلى نیز در گوش کفار دین *** نهادیم سنگینى‏اى همچنین
اگر جمله آیات پروردگار *** ببینند خود واضح و آشکار
نیارند ایمان دگرباره باز *** نمایند از دین حق احتراز
به آنجا کشانند خود این عمل *** که نزد تو گویند بهر جدل
که این آیه‏هایى که بى‏چند و چون *** به مردم تلاوت نمائى کنون
نباشد جز افسانه‏اى بیشتر *** که ماندست از مردم پیشتر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سکون / فاعل، ضمیر مستتر (أنت) در تقدیر {أَیُّ} مبتدا، مرفوع یا در محل رفع {شَیْءٍ} مضاف الیه، مجرور یا در محل جر {أَکْبَرُ} خبر، مرفوع یا در محل رفع {شَهادَةً} تمییز، منصوب {قُلِ} فعل امر مبنى بر سکون / فاعل، ضمیر مستتر (أنت) در تقدیر {اللَّهُ} مبتدا، مرفوع یا در محل رفع {شَهِیدٌ} خبر، مرفوع یا در محل رفع {بَیْنِی} ظرف یا مفعولٌ فیه، منصوب یا در محل نصب / (ی) ضمیر متصل در محل جر، مضاف الیه {وَبَیْنَکُمْ} (و) حرف عطف / ظرف یا مفعولٌ فیه، منصوب یا در محل نصب / (ک) ضمیر متصل در محل جر، مضاف الیه {وَأُوحِیَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى یا تقدیرى {إِلَیَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {هذَا} نائب فاعل، مرفوع یا در محل رفع {الْقُرْآنُ} بدل تابع {لِأُنْذِرَکُمْ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى یا تقدیرى / (ک) ضمیر متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمیر مستتر (أنا) در تقدیر {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع (ک) {بَلَغَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى یا تقدیرى / فاعل، ضمیر مستتر (هو) در تقدیر {أَإِنَّکُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف مشبه بالفعل یا حرف نفى ناسخ / (ک) ضمیر متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَتَشْهَدُونَ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمیر متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل یا حرف نفى ناسخ {مَعَ} ظرف یا مفعولٌ فیه، منصوب یا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف الیه، مجرور یا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {آلِهَةً} اسم إنّ، منصوب یا در محل نصب {أُخْرى} نعت تابع {قُلْ} فعل امر مبنى بر سکون / فاعل، ضمیر مستتر (أنت) در تقدیر {لا} حرف نفى غیر عامل {أَشْهَدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى یا تقدیرى / فاعل، ضمیر مستتر (أنا) در تقدیر {قُلْ} فعل امر مبنى بر سکون / فاعل، ضمیر مستتر (أنت) در تقدیر {إِنَّما} حرف مکفوف (کافّه و مکفوفه) {هُوَ} مبتدا، مرفوع یا در محل رفع {إِلهٌ} خبر، مرفوع یا در محل رفع {واحِدٌ} نعت تابع {وَإِنَّنِی} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل یا حرف نفى ناسخ / (ن) حرف وقایه / (ی) ضمیر متصل در محل نصب، اسم إنّ {بَرِیءٌ} خبر إنَّ، مرفوع یا در محل رفع {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تُشْرِکُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمیر متصل در محل رفع و فاعل

{الَّذِینَ} مبتدا، مرفوع یا در محل رفع {آتَیْناهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر سکون / (نا) ضمیر متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمیر متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْکِتابَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب یا در محل نصب {یَعْرِفُونَهُ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمیر متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمیر متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدیر یا محذوف یا در محل {کَما} حرف جر و مصدر {یَعْرِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمیر متصل در محل رفع و فاعل {أَبْناءَهُمُ} مفعولٌ به، منصوب یا در محل نصب / (ه) ضمیر متصل در محل جر، مضاف الیه {الَّذِینَ} مبتدا، مرفوع یا در محل رفع {خَسِرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمیر متصل در محل رفع و فاعل {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب یا در محل نصب / (ه) ضمیر متصل در محل جر، مضاف الیه {فَهُمْ} (ف) حرف زائد / مبتدا، مرفوع یا در محل رفع {لا} حرف نفى غیر عامل {یُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمیر متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدیر یا محذوف یا در محل / خبر براى (الذین)

{وَمَنْ} (و) حرف استیناف / مبتدا، مرفوع یا در محل رفع {أَظْلَمُ} خبر، مرفوع یا در محل رفع {مِمَّنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {افْتَرى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى یا تقدیرى / فاعل، ضمیر مستتر (هو) در تقدیر {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور یا در محل جر {کَذِباً} مفعولٌ به، منصوب یا در محل نصب {أَوْ} حرف عطف {کَذَّبَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى یا تقدیرى / فاعل، ضمیر مستتر (هو) در تقدیر {بِآیاتِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمیر متصل در محل جر، مضاف الیه {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل یا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمیر متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غیر عامل {یُفْلِحُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى یا تقدیرى {الظَّالِمُونَ} فاعل، مرفوع یا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف