از آیه: تا آیه:
انتخاب سوره :
بازديد کننده گرامی چنانچه تمایل دارید، شما هم می توانید تفسیر ای در سايت ثبت کنید، تا با نام خودتان ثبت و در سايت نمایش داده شود.
 » تفسیر المیزان - خلاصه
30) (یا حسره علی العباد مایاتیهم من رسول الا کانوا به یستهزؤن ): (ای حسرت و ندامت بر بندگان من که هیچ رسولی به نزدشان نیامد، مگر آنکه او را مسخره و استهزاء کردند) [ نظرات / امتیازها ]
31) (الم یروا کم اهلکنا قبلهم من القرون انهم الیهم لایرجعون ): (آیاندیدند چقدر از اقوام گذشته را که قبل از اینها بودند هلاک کردیم و دیگر به سوی اینها بازنمی گردند) [ نظرات / امتیازها ]
32) (وان کل لما جمیع لدینا محضرون ): (با اینکه جز این نیست که همگی آنهانزد ما حاضر خواهند شد)می فرماید: ای حسرت و ندامت بر بندگان من که هرگاه رسولی به نزدشان آمد به جای پذیرش دعوت او به استهزاء وی پرداختند و چه حسرتی بالاتر از اینکه بنده ای دعوت مولای خود را رد کند، چون رد دعوت مولا از سوی بنده شنیعتر از رد دعوت دیگران (که خواه مافوق وبرترازاوباشندیانباشند)وسرپیچی ازخیرخواهی ونصیحت سایرین است .سپس درمقام توبیخ و ملامت می فرماید: آیا از بسیاری هلاک شدگان در امتهای سابق عبرت نمی گیرند. [ نظرات / امتیازها ]
  مرضيه علمدار .ب - تفسیر نمونه
31) در این دو آیه با توجه به بحثى که در آخرین آیات گذشته در باره غفلت مستمر گروه عظیمى از مردم جهان در طول اعصار و قرون پیشین گذشت مى‏فرماید : آیا آنها ندیدند که ما افراد زیادى از قرون و اقوام پیش از آنها را بر اثر طغیان ظلمشان به هلاکت رساندیم ؟ ! ( ا لم یروا کم اهلکنا قبلهم من القرون).
اینها نخستین گروهى نیستند که بر روى زمین گام نهاده‏اند پیش از آن ، اقوام سرکش دیگرى در این جهان زندگى مى‏کردند ، و سرنوشت دردناک آنها که بر صفحات تاریخ ثبت است و آثار غم‏انگیزشان که در ویرانه‏هاى شهرهاى آباد آنها بر جاى مانده در برابر چشم آنها قرار دارد ، آیا این مقدار کافى براى درس عبرت نیست ؟ [ نظرات / امتیازها ]
  مرتضي عزتيان - برگزیده تفسیر نمونه
30) در این آیه با لحنى بسیار گیرا و مؤثر برخورد تمام سرکشان تاریخ را با دعوت پیامبران خدا یک جا مورد بحث قرار داده، مى‏گوید: «وا حسرتا بر این بندگان که هیچ پیامبرى براى هدایت آنها نیامد مگر این که او را به باد استهزا گرفتند» (یا حَسْرَةً عَلَى الْعِبادِ ما یَأْتِیهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ).
بیچاره و محروم از سعادت آنها گروهى که نه تنها گوش هوش به نداى رهبران ندهند، بلکه به استهزا و سخریه آنها برخیزند. [ نظرات / امتیازها ]
 » برگزیده تفسیر نمونه
31) غفلت دائم: در این آیه با توجه به بحثى که در آیه قبل در باره غفلت مستمر گروه عظیمى از مردم جهان در طول اعصار و قرون پیشین گذشت، مى‏فرماید: «آیا آنها ندیدند که ما افراد زیادى از قرون و اقوام پیشین از آنها را (بر اثر برگزیده تفسیر نمونه، ج‏4، ص: 92
طغیان و ظلمشان) به هلاکت رساندیم»؟! (أَ لَمْ یَرَوْا کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ).
اینها نخستین گروه نیستند، اقوام سرکش دیگرى در این جهان زندگى مى‏کردند، و سرنوشت دردناک آنها که بر صفحات تاریخ ثبت است و آثار غم انگیزشان که در ویرانه‏هاى شهرهاى آباد آنها بر جاى مانده در برابر چشم آنها قرار دارد، آیا این مقدار براى درس عبرت کافى نیست؟! در پایان آیه مى‏افزاید: «آنها هرگز به سوى ایشان بازگشت نمى‏کنند» (أَنَّهُمْ إِلَیْهِمْ لا یَرْجِعُونَ). یعنى مصیبت بزرگ اینجاست که امکان بازگشت به دنیا و جبران گناهان و بدبختیهاى گذشته را ندارند، چنان پلها در پشت سر آنان ویران گشته که بازگشتشان هرگز ممکن نیست! [ نظرات / امتیازها ]
 » برگزیده تفسیر نمونه
32) در این آیه مى‏افزاید: «همه آنها بدون استثنا در روز قیامت نزد ما حاضر مى‏شوند» (وَ إِنْ کُلٌّ لَمَّا جَمِیعٌ لَدَیْنا مُحْضَرُونَ).
یعنى اینطور نیست که اگر هلاک شدند و نتوانستند به این جهان بازگردند مسأله تمام است، نه مرگ در حقیقت آغاز کار است نه پایان، به زودى همگى در عرصه محشر براى حساب گردآورى مى‏شوند، و بعد از آن مجازات دردناک الهى، مجازاتى مستمر و پى‏گیر در انتظار آنهاست. [ نظرات / امتیازها ]
  عبدالله عبداللهي - اثنی عشری
30) یا حَسْرَةً عَلَى الْعِبادِ ما یَأْتِیهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ (30)

چون نافرمانى بندگان موجب حسرت است در روز معاد، لذا فرماید:
یا حَسْرَةً عَلَى الْعِبادِ: اى تأسف و ندامت روز قیامت بر بندگان که جمیع عمر را صرف کفر و معصیت نموده، با وجود این حال، ما یَأْتِیهِمْ مِنْ رَسُولٍ‌:
نمى‌آمد بدیشان هیچ پیغمبرى، إِلَّا کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ‌: مگر آنکه بودند که با او استهزاء مى‌کردند. یا این حسرت حکایت است از قول کفار وقتى که رسولان را کشتند و عذاب را معاینه دیدند گفتند: اى حسرت و اندوه که ما راست بر آن بندگان صالح که بر دست ما کشته نمى‌شدند و ما به آنها ایمان مى‌آوردیم و این عذاب به ما نمى‌رسید. یا تأسف و تلهف جمیع بندگان را باشد بر نفسهاى خود. [ نظرات / امتیازها ]
31) أَ لَمْ یَرَوْا کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ أَنَّهُمْ إِلَیْهِمْ لا یَرْجِعُونَ (31)

بعد از آن در مقام تهدید فرماید:

أَ لَمْ یَرَوْا کَمْ أَهْلَکْنا: آیا ندانستند منکرین و مخالفین چه بسیار هلاک کردیم، قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ‌: پیش از ایشان از اهل روزگارها و مشاهده نکردند،
أَنَّهُمْ إِلَیْهِمْ لا یَرْجِعُونَ‌: بدرستى که هلاک شدگان بسوى ایشان باز نمى‌گردند، یعنى به دنیا معاودت نمى‌کنند، پس چرا عبرت نمى‌گیرند به آنها و حال آنها را به خود قیاس نمى‌کنند و حذر ننمایند از آنکه عذاب و عقوبتى که به سبب عناد و انکار بر ایشان نازل شد نیز واقع شود. [ نظرات / امتیازها ]
32)
وَ إِنْ کُلٌّ لَمَّا جَمِیعٌ لَدَیْنا مُحْضَرُونَ (32)
وَ إِنْ کُلٌّ لَمَّا جَمِیعٌ‌: و نیستند همه ایشان مگر فراهم آورده شد، لَدَیْنا مُحْضَرُونَ‌: نزد ما، یعنى حاضر شدگان براى مجازات اعمال و مکافات افعال یعنى امم سالفه هالکه با این متخالفان همه در عرصه محشر حاضر خواهند شد و مناسب کردار خود از خیر و شر جزا داده شوند. [ نظرات / امتیازها ]
 » اطیب البیان
30) یا حَسرَةً عَلَی‌ العِبادِ ما یَأتِیهِم‌ مِن‌ رَسُول‌ٍ إِلاّ کانُوا بِه‌ِ یَستَهزِؤُن‌َ (30)

ای‌ دریغ‌ ‌بر‌ بندگان‌ ‌که‌ نیامد ‌آنها‌ ‌را‌ رسولی‌ مگر آنکه‌ بودند ‌به‌ ‌او‌ استهزاء و مسخره‌ میکردند.

چه‌ اندازه‌ انبیاء ‌را‌ بلکه‌ مؤمنین‌ ‌را‌ مسخره‌ و استهزاء میکردند وَ لَقَدِ استُهزِئ‌َ بِرُسُل‌ٍ مِن‌ قَبلِک‌َ فَحاق‌َ بِالَّذِین‌َ سَخِرُوا مِنهُم‌ ما کانُوا بِه‌ِ یَستَهزِؤُن‌َ انعام‌ آیه 10 ‌در‌ حق‌ نوح‌ وَ کُلَّما مَرَّ عَلَیه‌ِ مَلَأٌ مِن‌ قَومِه‌ِ سَخِرُوا مِنه‌ُ‌-‌ الایه‌ هود آیه 40 زُیِّن‌َ لِلَّذِین‌َ کَفَرُوا الحَیاةُ الدُّنیا وَ یَسخَرُون‌َ مِن‌َ الَّذِین‌َ آمَنُوا بقرة آیه 208 وَ إِذا رَأَوا آیَةً یَستَسخِرُون‌َ و الصّافات‌ آیه 14 فَاتَّخَذتُمُوهُم‌ سِخرِیًّا حَتّی‌ أَنسَوکُم‌ ذِکرِی‌ وَ کُنتُم‌ مِنهُم‌ تَضحَکُون‌َ مؤمنون‌ آیه 112 وَ قالُوا ما لَنا لا نَری‌ رِجالًا کُنّا نَعُدُّهُم‌ مِن‌َ الأَشرارِ أَتَّخَذناهُم‌ سِخرِیًّا أَم‌ زاغَت‌ عَنهُم‌ُ الأَبصارُ ص‌ آیه 62 و 63 وَ إِذا خَلَوا إِلی‌ شَیاطِینِهِم‌ قالُوا إِنّا مَعَکُم‌ إِنَّما نَحن‌ُ مُستَهزِؤُن‌َ بقره‌ آیه 14 قُل‌ أَ بِاللّه‌ِ وَ آیاتِه‌ِ وَ رَسُولِه‌ِ کُنتُم‌ تَستَهزِؤُن‌َ توبه‌ آیه 66 إِنّا کَفَیناک‌َ المُستَهزِئِین‌َ حجر آیه 95 و ‌غیر‌ اینها ‌از‌ آیات‌ لذا حبیب‌ نجّار ‌پس‌ ‌از‌ دخول‌ ‌در‌ جنّت‌ ‌که‌ قبلا ذکر فرمود می‌گوید:
یا حَسرَةً عَلَی‌ العِبادِ حسرت‌ و ندامت‌ و پریشانی‌، ‌از‌ ‌برای‌ کسیست‌ ‌که‌ نعمتی‌، و نفعی‌ ‌در‌ دست‌ داشته‌ ‌باشد‌ و ‌از‌ دست‌ بدهد و چه‌ نعمتی‌ بزرگتر ‌از‌ نعمت‌ ایمان‌ ‌است‌ و تصدیق‌ انبیاء و اطاعت‌ ‌آنها‌ ‌که‌ سعادت‌ دنیا و آخرت‌ ‌را‌ ‌در‌ ‌بر‌ دارد فردای‌ قیامت‌ فریاد وا حسرتاه‌ ‌آنها‌ بلند ‌است‌ أَن‌ تَقُول‌َ نَفس‌ٌ یا حَسرَتی‌ عَلی‌ ما فَرَّطت‌ُ فِی‌
جَنب‌ِ اللّه‌ِ وَ إِن‌ کُنت‌ُ لَمِن‌َ السّاخِرِین‌َ زمر آیه 57 قَد خَسِرَ الَّذِین‌َ کَذَّبُوا بِلِقاءِ اللّه‌ِ حَتّی‌ إِذا جاءَتهُم‌ُ السّاعَةُ بَغتَةً قالُوا یا حَسرَتَنا عَلی‌ ما فَرَّطنا فِیها انعام‌ آیه 31 ما یَأتِیهِم‌ مِن‌ رَسُول‌ٍ نفی‌ کلّی‌ می‌کند ‌که‌ احدی‌ ‌از‌ پیغمبران‌ نبودند ‌که‌ ‌آنها‌ ‌را‌ استهزاء نکنند إِلّا کانُوا بِه‌ِ یَستَهزِؤُن‌َ بلکه‌ ‌غیر‌ انبیاء ائمه‌ ‌را‌ استهزاء می‌کردند امروز ‌هم‌ علماء و متدینین‌ ‌را‌ استهزاء میکنند. [ نظرات / امتیازها ]
31) أَ لَم‌ یَرَوا کَم‌ أَهلَکنا قَبلَهُم‌ مِن‌َ القُرُون‌ِ أَنَّهُم‌ إِلَیهِم‌ لا یَرجِعُون‌َ (31)

آیا ‌اینکه‌ مشرکین‌ و کفّار نمیبینند و درک‌ نمی‌کنند ‌که‌ بسیاری‌ ‌را‌ ‌از‌ کفّار و مشرکین‌ ‌از‌ پیش‌ ‌از‌ اینها ‌ما هلاک‌ کردیم‌ محقّقا ‌آنها‌ بسوی‌ اینها دیگر ‌بر‌ نمی‌گردند.
أَ لَم‌ یَرَوا رؤیت‌ ‌در‌ اینجا بمعنی‌ درک‌ ‌است‌ ‌یعنی‌ آیا درک‌ نمی‌کنند و فکر نمیکنند و تأمل‌ و تدبر ندارند کَم‌ أَهلَکنا قَبلَهُم‌ مِن‌َ القُرُون‌ِ قوم‌ نوح‌ ‌که‌ ‌به‌ غرق‌ هلاک‌ شدند، عاد قوم‌ هود ‌که‌ ‌به‌ باد هلاک‌ شدند، ثمود قوم‌ صالح‌ ‌که‌ بصاعقه‌ هلاک‌ شدند قوم‌ شعیب‌ بصیحه‌ هلاک‌ شدند، قوم‌ لوط بخسف‌ و امطار حجاره‌ هلاک‌ شدند، فرعونیان‌ ‌به‌ غرق‌ هلاک‌ شدند، قوم‌ ابرهه‌ بحجاره ابابیل‌ هلاک‌ شدند، همین‌ اهل‌ انطاکیّه‌ ‌به‌ صیحه واحده‌ هلاک‌ شدند و ‌غیر‌ اینها آیا فکر نمیکنند ‌که‌ سبب‌ هلاکت‌ ‌آنها‌ چه‌ بوده‌ همین‌ شرک‌ و کفر و تکذیب‌ انبیاء و طغیان‌ و فساد ‌که‌ اینها ‌هم‌ دارند آیا نمی‌ترسند ‌که‌ ‌به‌ همین‌ نوع‌ عذابها اینها ‌هم‌ گرفتار شوند آیا بخود نمی‌آیند!

أَنَّهُم‌ إِلَیهِم‌ لا یَرجِعُون‌َ ‌یعنی‌ ‌پس‌ ‌از‌ هلاکت‌ دیگر بدنیا ‌بر‌ نگشتند ‌تا‌ قیامت‌ ‌که‌ تمام‌ ‌بر‌ می‌گردند ‌برای‌ جزاء.
(سؤال‌) چه‌ بسیار مواردی‌ داریم‌ ‌که‌ ‌از‌ آیات‌ و اخبار استفاده‌ میشود ‌که‌ برگشتند مثل‌ عزیز ‌که‌ می‌فرماید أَو کَالَّذِی‌ مَرَّ عَلی‌ قَریَةٍ وَ هِی‌َ خاوِیَةٌ عَلی‌ عُرُوشِها قال‌َ أَنّی‌ یُحیِی‌ هذِه‌ِ اللّه‌ُ بَعدَ مَوتِها‌-‌ ‌الی‌ ‌قوله‌ ‌تعالی‌‌-‌ وَ انظُر إِلَی‌ العِظام‌ِ کَیف‌َ نُنشِزُها ثُم‌َّ نَکسُوها لَحماً‌-‌ الایه‌ بقره‌ آیه 261 و مثل‌ هفتاد نفر ‌که‌ موسی‌ ‌برای‌ میقات‌ برد وَ اختارَ مُوسی‌ قَومَه‌ُ سَبعِین‌َ رَجُلًا لِمِیقاتِنا فَلَمّا أَخَذَتهُم‌ُ الرَّجفَةُ‌-‌ الآیه‌ اعراف‌ آیه 154 وَ إِذ قُلتُم‌ یا مُوسی‌ لَن‌ نُؤمِن‌َ لَک‌َ حَتّی‌ نَرَی‌ اللّه‌َ جَهرَةً فَأَخَذَتکُم‌ُ الصّاعِقَةُ وَ أَنتُم‌تَنظُرُون‌َ ثُم‌َّ بَعَثناکُم‌ مِن‌ بَعدِ مَوتِکُم‌ لَعَلَّکُم‌ تَشکُرُون‌َ بقره‌ آیه 51 و 52 و مثل‌ احیاء عیسی‌ موتی‌ ‌را‌ و همچنین‌ پیغمبر و ائمّه‌ (ع‌) و ‌در‌ دوره ظهور و دوره رجعت‌.

(جواب‌) ‌در‌ آیه ندارد ‌که‌ ‌هر‌ ‌که‌ مرد ‌به‌ دنیا ‌بر‌ نمی‌گردد میفرماید چه‌ بسیار آنهم‌ قرون‌ قبل‌ ‌را‌ فرمود مربوط ‌به‌ زمان‌ ‌بعد‌ نیست‌ بالاخص‌ اینها ازمنه آتیه‌ ‌را‌ ‌که‌ مشاهده‌ نکرده‌اند بلکه‌ قبول‌ ‌هم‌ ندارند. [ نظرات / امتیازها ]
32) وَ إِن‌ کُل‌ٌّ لَمّا جَمِیع‌ٌ لَدَینا مُحضَرُون‌َ (32)

و نیست‌ کل‌ّ ‌شما‌ مگر آنکه‌ جمیع‌ ‌شما‌ نزد ‌ما حاضر خواهید شد و ‌شما‌ ‌را‌ حاضر میکنند.
راجع‌ ‌به‌ قیامت‌ و یوم البعث‌ ‌است‌ ‌که‌ جمیع‌ جن‌ و انس‌ و ملک‌ بلکه‌ جمیع‌ حیوانات‌ محشور میشوند ‌که‌ آیات‌ شریفه قرآن‌ ‌در‌ ‌اینکه‌ باب‌ بسیار ‌است‌ و خصوصیّات‌ ‌آن‌ عالم‌ آخرت‌ ‌با‌ ‌اینکه‌ عالم‌ بسیار تفاوت‌ دارد ‌من‌ جمله‌ اینکه‌ فرمودند
الیوم‌ عمل‌ و ‌لا‌ حساب‌ و غدا حساب‌ و ‌لا‌ عمل‌
دنیا دار تکلیف‌ ‌است‌ و آخرت‌ دار جزاء ‌است‌ چنانچه‌ میفرماید لَیسَت‌ِ التَّوبَةُ لِلَّذِین‌َ یَعمَلُون‌َ السَّیِّئات‌ِ حَتّی‌ إِذا حَضَرَ أَحَدَهُم‌ُ المَوت‌ُ قال‌َ إِنِّی‌ تُبت‌ُ الآن‌َ وَ لَا الَّذِین‌َ یَمُوتُون‌َ وَ هُم‌ کُفّارٌ نساء آیه 22 و ‌من‌ جمله‌ اینکه‌ آخرت‌ دار حیات‌ ‌است‌ تمام‌ خصوصیّات‌ ‌آن‌ عالم‌ زنده‌ هستند وَ إِن‌َّ الدّارَ الآخِرَةَ لَهِی‌َ الحَیَوان‌ُ لَو کانُوا یَعلَمُون‌َ عنکبوت‌ آیه 64 مرگ‌ ‌در‌ آخرت‌ نیست‌. وَ الَّذِین‌َ کَفَرُوا لَهُم‌ نارُ جَهَنَّم‌َ لا یُقضی‌ عَلَیهِم‌ فَیَمُوتُوا وَ لا یُخَفَّف‌ُ عَنهُم‌ مِن‌ عَذابِها فاطر آیه 33 بلکه‌ تمام‌ نعم‌ بهشتی‌ و تمام‌ عذابهای‌ جهنّمی‌ حیات‌ دارند ‌با‌ اهلش‌ تکلّم‌ میکنند و ‌به‌ درجات‌ ایمان‌ و اعمال‌ صالحه‌ لذّت‌ می‌بخشند و بدرجات‌ کفر و اعمال‌ سیّئه‌ الم‌ و عذاب‌ می‌‌-‌ چشانند بلکه‌ چه‌ بسیار ‌در‌ جهنّم‌ نمی‌سوزند و متألّم‌ ‌به‌ آلام‌ ‌آن‌ نمی‌شوند مثل‌ ملائکه‌ عذاب‌ بلکه‌ الم‌ می‌بخشند و اهل‌ محشر موقعی‌ ‌که‌ تمام‌ حاضر می‌شوند خداوند اینها ‌را‌ دسته‌ بندی‌ میکند یک‌ دسته‌ اهل‌ عذاب‌ و جهنّم‌ کسانی‌ ‌که‌ بدون‌ ایمان‌ ‌از‌ دنیا رفته‌ ‌از‌ روی‌ تقصیر یک‌ دسته‌ کسانی‌ ‌که‌ بدون‌ ایمان‌ رفته‌ لکن‌ ‌از‌ روی‌ قصور مثل‌ اطفال‌ کفّار و مجانین‌ ‌آنها‌، ‌آنها‌ ‌را‌ ‌به‌ محلّی‌ می‌برند و یک‌ زندگانی‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ قرار می‌دهند: نه‌ استحقاق‌ عذاب‌ دارند نه‌ لیاقت‌ و قابلیّت‌ بهشت‌، یک‌ دسته‌ کسانی‌ ‌که‌ ‌با‌ ایمان‌ و آمرزیده‌
‌از‌ دنیا می‌روند بدون‌ حساب‌ وارد بهشت‌ می‌شوند، یک‌ دسته‌ ‌با‌ ایمان‌ و آلوده‌ ‌به‌ معاصی‌ ‌از‌ دنیا می‌روند اینها گرفتار اعمال‌ ‌خود‌ هستند ‌تا‌ تدارک‌ شود ‌ یا ‌ مغفرت‌ شامل‌ حال‌ ‌آنها‌ شود ‌ یا ‌ نائل‌ ‌به‌ شفاعت‌ شفعاء شوند و بهشت‌ روند و ‌در‌ جهنّم‌ و بهشت‌ ‌هم‌ درکاتی‌ و درجاتی‌ دارد ‌هر‌ دسته‌ ‌در‌ درجه ‌خود‌ ‌ یا ‌ ‌در‌ درکه ‌خود‌ هستند: یک‌ دسته‌ اطفال‌ مؤمنین‌ هستند ‌که‌ ‌برای‌ احترام‌ پدران‌ و مادران‌ بهشت‌ میروند، یک‌ دسته‌ مجانین‌ و سفهاء مؤمنین‌ جای‌ خوبی‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ معیّن‌ ‌شده‌، یک‌ دسته‌ کفّار جن‌ و شیاطین‌ جهنّم‌ ‌با‌ اهل‌ جهنّم‌ محشور و معذّب‌ هستند، یک‌ دسته‌ مؤمنین‌ جن‌ ‌برای‌ ‌آنها‌ بهشتی‌ ‌غیر‌ ‌از‌ بهشت‌ انس‌ مناسب‌ حال‌ ‌خود‌ ‌آنها‌، یک‌ دسته‌ حیوانات‌ و وحوش‌ صحرایی‌ ‌برای‌ ‌آنها‌ محلّی‌ معیّن‌ ‌شده‌ می‌چرند. [ نظرات / امتیازها ]