طبع آدمى چنین است که وقتى شرى به او متوجه مىشود و جان او را تهدید مىکند، و در خود نیروى دفع آن را نمىبیند به کسى پناهنده مىشود که نیروى دفع آن را دارد، تا او وى را در رفع آن شر کفایت کند، و انسان در اینگونه موارد به یکى از سه پناه، پناهنده مىشود:
یا به ربى پناه مىبرد که مدبر امر او و مربى او است.
دومین پناه، کسى است که داراى سلطنت و قوتى کافى باشد.
در این میان سبب سومى است و آن عبارت است از الهى که معبود واقعى باشد، چون لازمه معبودیت اله و مخصوصا اگر الهى واحد و بى شریک باشد، این است که بنده خود را براى خود خالص سازد، یعنى جز او کسى را نخواند و در هیچ یک از حوائجش جز به او مراجعه ننماید، جز آنچه او اراده مىکند اراده نکند، و جز آنچه او مىخواهد عمل نکند.
[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]توضیح : و خداى سبحان رب مردم، و ملک آنان، و اله ایشان است، هم چنان که در کلام خویش این سه صفت خود را جمع کرده فرموده: «ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ لَهُ الْمُلْکُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ»(زمر/6) و در آیه زیر به علت ربوبیت و الوهیت خود اشاره نموده، مىفرماید: «رَبُّ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَکِیلًا»(مزمل/9)، و در این آیهاى که از نظرت مىگذرد به علت مالکیت خود اشاره نموده مىفرماید: «لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ»(حدید/5)، پس اگر قرار است آدمى در هنگام هجوم خطرهایى که او را تهدید مىکند به ربى پناهنده شود، اللَّه تعالى تنها رب آدمى است و به جز او ربى نیست، و نیز اگر قرار است آدمى در چنین مواقعى به پادشاهى نیرومند پناه ببرد، اللَّه سبحانه، پادشاه حقیقى عالم است، چون ملک از آن او است و حکم هم حکم او است (تغابن/1). و اگر قرار است بدین جهت به معبودى پناه ببرد، اللَّه تعالى معبودى واقعى است و به جز او اگر معبودى باشد قلابى و ادعایى است.
و بنا بر این جمله «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ»، دستورى است به رسول خدا(صلیاللهعلیهوآلهوسلم)، به اینکه به خدا پناه ببرد، از این جهت که خداى تعالى رب همه انسانها است و آن جناب هم یکى از ایشان است، و نیز خداى تعالى ملک و اله همه انسانها است و آن جناب هم یکى از ایشان است.
[ بستن توضیحات ] [ نظرات / امتیازها ]
1 - خداوند، معبود حقیقى مردم است.
إلـه الناس
2 - مردم، باید تنها خداوند را عبادت کرده و او را «إلـه» خود بدانند.
إلـه الناس
3 - توجّه به انحصار الوهیت در خداوند، زمینه ساز باور به قدرت او بر پناه دادن انسان در مشکلات
قل أعوذ ... إلـه الناس
4 - مالکیت خداوند بر مردم، از نوع مالکیت معبود بر بندگان است.
ملک الناس . إلـه الناس
ترتیب ذکرى دو وصف «ملک» و «إلـه»، ممکن است اشاره به نکته یادشده داشته باشد.
5 - توصیف خداوند به معبود حقیقى و شایسته مردم، از آداب استعاذه به درگاه او است.
قل أعوذ ... إلـه الناس
[ نظرات / امتیازها ]