(له دعوه الحق و الذین یدعون من دونه لا یستجیبون لهم بشی ء الاکباسط کفیه الی الماء لیبلغ فاه و ما هو ببالغه و ما دعاه الکافرین الا فی ضلال ):(دعوت حق از آن اوست ، و کسانی که غیر او را می خوانند ابدا آنها را اجابت نمی کنند جز مانند کسی که دو دست خود را به سوی آب گشوده تا آن را به دهانش برساند، اما به آن نخواهد رسید و دعای کافران جز در گمراهی نیست )،دعا زمانی حقیقت دارد که مدعو دارای توجه و نظری باشد که بواسطه آن اگر بخواهد بتواند نظر خود را متوجه داعی نماید و باید صاحب قدرت وتمکنی باشد که از استجابت دعا عاجز نگردد، اما دعا کردن و خواندن کسی که قدرت بر اجابت و درک و شعور نداشته باشد دعای حقیقی نیست ، اگر چه ظاهرا صورت دعا داشته باشد، پس دعای حقیقی تنها مخصوص خداست به خلاف دعائی که مشرکان به درگاه ارباب و الهه های خود می کنند، چون آنها فاقدقدرت و درک و شعور هستند و ابدا قدرت بر استجابت ندارند و به هیچ وجه آنها را بی نیاز نمی نمایند، لذا دعا و خواندن آنها امری باطل است و فقط دعوت خدا به حق است . و برای تشبیه و توضیح مطلب می فرماید آنها مانند شخصی هستند که تشنه است و می خواهد سیراب شود، اما از اسباب و مقدمات رفع عطش هیچ یک رافراهم نکرده و از آب دور است ، فقط کف دستانش را باز نموده و نزدیک دهان برده ، مسلما چنین کسی آبی به دهانش نمی رسد و از آب نوشیدن تنها صورت آن را نشان داده و تقلید نموده و این افراد هم از دعا کردن فقط صورت خالی ازمعنا را تحقق بخشیده اند، چون این بتها و شرکای خیالی در استجابت دعا، همان اثری را دارند که آن شخص تشنه برای رفع عطش خود دست خود را نزد دهان ببرد و خاصیت دیگری ندارند، لذا هیچ دعایی جز برای خدا صورت حقیقت ندارد و هر کس غیر خدا را بخواند ارتباط خود با هدف مطلوبش را گسسته و ازطریقی که او را به مطلوبش می رساند خارج شده و در حقیقت دعایش راه را گم کرده ، چون ضلالت یعنی خروج از راه . [ نظرات / امتیازها ]

این آیه به دو مطلب اشاره مى‏کند: نخست این که «دعوت حق از برگزیده تفسیر نمونه، ج‏2، ص: 470

آن او (خدا) است» (لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ). یعنى هرگاه او را بخوانیم مى‏شنود، و اجابت مى‏کند، هم آگاهى از دعاى بندگان دارد و هم قدرت بر انجام خواسته‏هاى آنها.

دیگر این که خواندن بتها و تقاضاى از آنها دعوت و دعاى باطل است، زیرا «کسانى را که مشرکان غیر از خداوند مى‏خوانند (و براى انجام خواسته‏هایشان به آنها پناه مى‏برند هرگز) به دعوت آنان پاسخ نمى‏گویند» و دعایشان را اجابت نمى‏کند (وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ‏ءٍ).

سپس- همان گونه که روش قرآن است- براى مجسم ساختن این موضوع عقلانى مثال حسى زیبا و رسایى بیان مى‏کند و مى‏گوید: «آنها (که غیر خدا را مى‏خوانند) همچون کسى هستند که کفهاى (دست) خود را به سوى آب مى‏گشاید تا آب به دهانش برسد، و هرگز نخواهد رسید»! (إِلَّا کَباسِطِ کَفَّیْهِ إِلَى الْماءِ لِیَبْلُغَ فاهُ وَ ما هُوَ بِبالِغِهِ).

آیا مى‏توان در کنار چاه نشست و دست به سوى آب دراز کرد و با اشاره، آب را به دهان فرستاد؟ آیا این کار جز از یک انسان ساده لوح و دیوانه سر مى‏زند؟

در پایان آیه براى تأکید این سخن مى‏گوید: «و دعاى کافران (از بتها چیزى) جز (گام برداشتن) در گمراهى نیست» (وَ ما دُعاءُ الْکافِرِینَ إِلَّا فِی ضَلالٍ).

چه ضلالتى از این بالاتر که انسان سعى و کوشش خود را در بیراهه‏اى که هرگز او را به مقصد نمى‏رساند به کار برد.
[ نظرات / امتیازها ]

لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ‌ءٍ إِلاَّ کَباسِطِ کَفَّیْهِ إِلَى الْماءِ لِیَبْلُغَ فاهُ وَ ما هُوَ بِبالِغِهِ وَ ما دُعاءُ الْکافِرِینَ إِلاَّ فِی ضَلالٍ «14»
لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِ‌: براى ذات احدیت الهى است دعوت راست و درست. و در این حق اقوالى است: 1- نزد ابن عباس دعوت حق توحید و کلمه (لا اله الّا اللّه) است. 2- خداى تعالى حق است پس دعوتش حق باشد، و اشاره است به آنکه انقطاع به درگاه سبحانى در دعا او حق است. 3- پرستش وستایش الهى حق و صدق خواهد بود.
تحقیق: موجودات سه قسم مى‌باشند:
1- آنکه هم ازلى و هم ابدى، و او منحصر است در واجب الوجود بالذات که فنا و زوال در ساحت قدسش راه ندارد؛ زیرا. (ما ثبت قدمه امتنع عدمه).
2- موجوداتى که ازلى نباشد، لکن ابدى خواهد بود مانند انسان.
3- آنکه نه ازلى و نه ابدى بلکه خلقت آنها بالعرض باشد، مانند موالید سه‌گانه.
و چون ذات احدیت، خالق موجودات است، احق باشد به حقانیت و احق به اعتقادات و احقّ به اذکار. پس ثابت شود که وجود سبحانى حق است در موجودات و اعتقاد به وجود اقدس او حق است در اعتقادات، و ذکر الهى به ثناء و الوهیت و کمال، هرآینه حق است در اذکار؛ و لذا فرمود «له دعوة الحقّ» و به عبارت اخرى، جمیع مراتب حق و حقانیت در دعوت الهى جمع باشد، بنابراین شخص عاقل منصف را پرستش و ستایش چنین حقى لازم آید (فتأمل ایها العاقل) وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ‌: و آنانکه مى‌خوانند مشرکان غیر از ذات الهى از اصنام و اوثان و غیر آن، و طلب نمایند حاجات خود را از آنان. لا یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ‌ءٍ: اجابت نکنند داعیان را به چیزى از خیر و نفعى و دفع مضرتى. إِلَّا کَباسِطِ کَفَّیْهِ إِلَى الْماءِ: مگر مانند کسى که دو کف دست به آب گسترد از مکان دور. لِیَبْلُغَ فاهُ‌: تا برساند آن را به دهنش به جهت و ساکن شود به آن سوز عطش. وَ ما هُوَ بِبالِغِهِ‌: و آن آب نرسد به جهت دورى مسافت بین آندو، پس همچنین آنچه به غیر خداوند متعال ستایش و پرستش کنند، نفع بدیشان نرسد و اجابت دعوت آنها نشود به سبب دورى.بنابراین آیه شریفه ضرب المثلى است براى عابدین اصنام و اوثان و در عرب هم معروف است.
2- ابن عباس گوید: «1» داعیان غیر حق مانند کسى است که بخواند بسوى آب به زبانش و اشاره کند به دستش، هر قدر سعى کند مطلوب و مرادش حاصل نیابد.
3- تمثیل به کسى است که دست به زیر آب و به طرف دهان آورد تا بیاشامد، ناگاه اجل او را مهلت ندهد و به حالت عطشان بمیرد.
4- حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام فرماید: «2» مثل او چنان باشد که مرد تشنه بر کنار چاه نشسته دست به چاه برد، به آب نرسد، و هیچ فایده و غنائى براى او نخواهد داشت، همچنین مرد بت‌پرست گمان کند که او را در عبادت اصنام سودى خواهد بود.
5- مثال عابدین غیر حق مانند کسى است که کف دستها گسترده که آب در آن نماند، با این حال خواهد تا بیاشامد فایده‌اى ندارد، زیرا تا مادامى که کف‌دستش چنین باشد، آب در آن قرار نگیرد.
وَ ما دُعاءُ الْکافِرِینَ إِلَّا فِی ضَلالٍ‌: و نیست خواندن کافران بتان را مگر در گمراهى، یعنى چیزى بدیشان نرسد و آن را اجابتى نباشد، مانند کسى که به بیراهى و گمراهى رود، البته به مقصد نخواهد رسید.
تفسیر برهان‌ «1»- جابر از حضرت صادق علیه السّلام روایت نموده که مردى خدمت حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم عرض کرد: امر عظیمى دیدم.
فرمود: چه دیدى؟ گفت: مریضى داشتم، براى او آب چاه احقاف وادى برهوت را توصیف نمودند، به جهت شفاى او مشکى و قدحى برداشته روانه سر چاه، مقدارى آب در مشک نموده، ناگاه فرود آمد چیزى در جوّ هوا مانند هیئت زنجیرى، صدائى بلند: اى شخص مرا سیراب نما.
من تا قدح را به او رسانیدم، کشانیده شد تا معلق به شمس شد. پس من پیش رفتم، به مشت آب برداشتم. ثانیا زنجیر آمد در حالتى که صدا بلند:العطش العطش. اى شخص مرا سیراب کن، الساعه مى‌میرم.
قدح بلند، تا سیرابش کنم، باز کشیده شد تا معلق به شمس گردید. سه مرتبه چنین کرد، مشک را بسته، او را سیراب ننمودم. حضرت فرمود: او قابیل پسر آدم است، که کشت برادرش را و هو قوله عز و جل‌ «وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ‌ءٍ إِلَّا کَباسِطِ کَفَّیْهِ إِلَى الْماءِ ...» [ نظرات / امتیازها ]

لَه‌ُ دَعوَةُ الحَق‌ِّ وَ الَّذِین‌َ یَدعُون‌َ مِن‌ دُونِه‌ِ لا یَستَجِیبُون‌َ لَهُم‌ بِشَی‌ءٍ إِلاّ کَباسِطِ کَفَّیه‌ِ إِلَی‌ الماءِ لِیَبلُغ‌َ فاه‌ُ وَ ما هُوَ بِبالِغِه‌ِ وَ ما دُعاءُ الکافِرِین‌َ إِلاّ فِی‌ ضَلال‌ٍ «14»
‌از‌ ‌برای‌ خداوند ‌است‌ دعوت‌ حق‌ و کسانی‌ ‌که‌ میخوانند ‌از‌ ‌غیر‌ ‌از‌ ‌خدا‌ آلهه‌ ‌خود‌ ‌را‌ اجابت‌ نمیکنند آلهه‌ ‌آنها‌ ‌را‌ و ‌آنها‌ اجابت‌ نمیشوند ‌از‌ ‌برای‌ ‌خود‌ بشیئی‌ مگر مثل‌ کسی‌ ‌که‌ دست‌ دراز کند بسوی‌ آب‌ ‌برای‌ اینکه‌ برساند بدهان‌ ‌خود‌ و سیراب‌ شود و حال‌ نیست‌ ‌او‌ برساندن‌ آب‌ بدهان‌ و نیست‌ دعوت‌ کفار مگر ‌در‌ ضلالت‌.
لَه‌ُ دَعوَةُ الحَق‌ِّ چند نحوه‌ میتوان‌ تفسیر کرد 1‌-‌ اینکه‌ آنچه‌ خداوند دعوت‌ فرموده‌ بتوحید و تصدیق‌ انبیاء و ایمان‌ و سعادت‌ دنیا و آخرت‌ و نجات‌ ‌از‌ مهالک‌ نشأتین‌ حق‌ ‌است‌ و تخلف‌ نپذیرد.
2‌-‌ دعاء و طلب‌ حوائج‌ باید ‌از‌ جانب‌ ‌خدا‌ ‌باشد‌ بغیر ‌او‌ توجه‌ نباشد دعوتی‌ ‌که‌ نتیجه‌ دارد و بهدف‌ اجابت‌ میرسد ‌از‌ خداوند متعال‌ ‌است‌ ‌که‌ میفرماید وَ قال‌َ رَبُّکُم‌ُ ادعُونِی‌ أَستَجِب‌ لَکُم‌ إِن‌َّ الَّذِین‌َ یَستَکبِرُون‌َ عَن‌ عِبادَتِی‌ سَیَدخُلُون‌َ جَهَنَّم‌َ داخِرِین‌َ مؤمن‌ ‌آیه‌ 62.
3‌-‌ کلمه‌ اخلاص‌ ‌لا‌ اله‌ الّا اللّه‌ حق‌ ‌است‌ ‌که‌ حضرت‌ رضا ‌علیه‌ السّلام‌ ‌در‌ حدیث‌ سلسلة الذهب‌ فرمود خداوند متعال‌ میفرماید
(کلمة ‌لا‌ اله‌ الّا اللّه‌ حصنی‌ و ‌من‌ دخل‌ ‌فی‌ حصنی‌ امن‌ ‌من‌ عذابی‌)
لکن‌ بجمیع‌ دلالاتش‌ مطابقی‌ التزامی‌ اقتضایی‌ مطابقی‌ توحید عبادتی‌ ‌است‌ التزامی‌ توحید ذاتی‌ و صفاتی‌ و افعالی‌ اقتضایی‌ تصدیق‌ جمیع‌ فرمایشات‌ ‌او‌ درباره‌ عقائد ‌که‌ حضرت‌ رضا [ع‌] فرمود
(انا ‌من‌ شروطها)
وَ الَّذِین‌َ یَدعُون‌َ مِن‌ دُونِه‌ِ لا یَستَجِیبُون‌َ لَهُم‌ بِشَی‌ءٍ مفسرین‌ گفتند مراد اصنام‌ هستند ‌که‌ دعوت‌ ‌آنها‌ ‌لا‌ ینفع‌ ‌است‌ ولی‌ ‌آیه‌ عموم‌ دارد ‌هر‌ کس‌ بغیر ‌خدا‌ توجه‌ کرد ناامید میشود چنانچه‌ ‌در‌ حدیث‌ قدسی‌ ‌است‌ ‌که‌ فرمود(و عزّتی‌ و جلالی‌ لاقطعن‌ّ امل‌ آمل‌ غیری‌).
دست‌ حاجت‌ چه‌ بری‌ پیش‌ خداوندی‌ ‌بر‌ [ نظرات / امتیازها ]

لَهُ دَعْوَةُ اَلْحَقِّ وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لاٰ یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ ءٍ إِلاّٰ کَبٰاسِطِ کَفَّیْهِ إِلَى اَلْمٰاءِ لِیَبْلُغَ فٰاهُ وَ مٰا هُوَ بِبٰالِغِهِ وَ مٰا دُعٰاءُ اَلْکٰافِرِینَ إِلاّٰ فِی ضَلاٰلٍ این آیه هم ادامۀ مطلب و هم نتیجه گیرى از آیات گذشته است، یعنى اگر او را بخوانیم این خواندن حق و بجاست که او مى تواند جواب بدهد و حاجت برآورد ولى دعوت بتها باطل است که نمى توانند جواب بدهند و دردى را دوا کنند مگر مانند جواب دادن به آنکه مى خواهد آب خود بخود به دهان او بیاید لَهُ دَعْوَةُ اَلْحَقِّ یعنى خواندن حق خاص خداست و اینکه خدا را بخوانند نه غیر او را، حق است که جواب مى دهد، مراد از «الذین» اصنام است و اینکه فرموده که آنها اصلا جواب نمى دهند بعلّت بیجان و بى شعور بودن آنهاست إِلاّٰ کَبٰاسِطِ استثناء است از فاعل لاٰ یَسْتَجِیبُونَ یعنى: معبودهاى باطل به آنها جواب نمى دهند مگر مانند جواب آب، با آنکه دستش را به سوى آب باز کرده تا آب خود بخود به دهان او برسد، که نخواهد رسید، معلوم است که در اینجا فقط صورت خواستن هست و آب بهیچ وجه به دهان چنین کسى نخواهد رسید على هذا این استثناء مثل است و کلیت لاٰ یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ ءٍ را از بین نمى برد، آن گاه در تأکید این سخن فرموده: وَ مٰا دُعٰاءُ اَلْکٰافِرِینَ إِلاّٰ فِی ضَلاٰلٍ خواندن و خواستن کفار از بتها، هدر و بیراهه است [ نظرات / امتیازها ]

لَهُ دَعْوَةُ اَلْحَقِّ وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لاٰ یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ ءٍ حق را مقابل باطل مى آورند،خدا را حق نامند زیراکه او است حقّ و حقیقت و آنچه غیر او است باطل و زائل است و خواندن به حقیقت مخصوص به او است و خواندن و طلب کردن از غیر او باطل و بى ثمر است این است که آنهائى که غیر خدا را مى خوانند از بت ها آن اصنام اجابت نمى کنند عابدینشان را ابدا زیراکه آنها رو بباطل کرده اند (إِنَّ اَلْبٰاطِلَ کٰانَ زَهُوقاً) اشاره به اینکه مشرکین که بتها را پرستش مى کنند و حاجت از آنان مى طلبند بگمان اینکه آنها مربّى عالمند و کارى از دستشان ساخته مى گردد در اشتباهند،در آیه اعلان مى نماید که دعوة حق یعنى دعوتى که محقّق و مثمر و ثابت باشد مخصوص بخواندن خدا است که او حق و ثابت و قائم بذات است و به او رو کنید و از او طلب حاجت بنمائید إِلاّٰ کَبٰاسِطِ کَفَّیْهِ إِلَى اَلْمٰاءِ لِیَبْلُغَ فٰاهُ وَ مٰا هُوَ بِبٰالِغِهِ وَ مٰا دُعٰاءُ اَلْکٰافِرِینَ إِلاّٰ فِی ضَلاٰلٍ خواندن مشرکین غیر خدا را تشبیه مى گرداند به تشنه اى که از آب دور باشد و دستش را دراز کند بسوى آب که به دهنش برساند و نیست آن آب که بدهن او برسد چونکه آب شعور ندارد و قدرت بر حرکت به بالا مقدور وى نیست،و همین طورى که بطلب کردن آب بدون اینکه در محل آب واقع گردد و دست را در آب فرو برد و از آن کفى به دهنش برساند شخص تشنه سیراب نمى گردد و عطش او رفع نمى شود همین طور خواندن غیر خدا و طلب حاجت از غیر او کردن عطش طلب را رفع نمى کند زیراکه غیر خدا حاجت برآورنده اى نخواهد بود و همه فقیر و محتاج به او مى باشند آرى طالب قرب الهى و معرفت حقیقى مانند تشنه اى ماند که در طلب برآید و به آب برسد و آب در اطراف او باشد [ نظرات / امتیازها ]

لَهُ دَعْوَةُ اَلْحَقِّ وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لاٰ یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ ءٍ إِلاّٰ کَبٰاسِطِ کَفَّیْهِ إِلَى اَلْمٰاءِ لِیَبْلُغَ فٰاهُ وَ مٰا هُوَ بِبٰالِغِهِ خدا حق است و هرکس براى او کار کند و به او توکّل نماید، پاداشش خواهد داد و هرکس نافرمانى و سرپیچى کند، شایستۀ مجازات خواهد بود هرکس غیر خدا نظیر بت ها و امثال آن را بخواند، در واقع باطل، سراب، سنگ و جماد را خوانده است که نه زیان مى رساند و نه سود وَ مٰا دُعٰاءُ اَلْکٰافِرِینَ إِلاّٰ فِی ضَلاٰلٍ ؛ دعاى کافران بسان تشنه اى است که دود را ابر و سراب را آب مى انگارد و دو دستش را دراز مى کند تا آنها را پر از آب کند و دهانش را باز مى کند تا آب بنوشد و تشنگى اش را فرونشاند، امّا ناگهان پندارش به دریغ ها و اندوه ها تبدیل مى شود [ نظرات / امتیازها ]