● عبدالله عبداللهي -
اثنی عشری
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً (78)
بعد از آن امر به اقامه نماز مىفرماید:
أَقِمِ الصَّلاةَ: بپاى دار نماز را، یعنى تعدیل ارکان آن کن، یا محافظت آن نما. لِدُلُوکِ الشَّمْسِ: در وقت زوال آفتاب و میل آن به طرف مغرب که آن ظهر باشد. إِلى غَسَقِ اللَّیْلِ: تا تاریکى شب که اول وقت نماز مغرب و عشاء است. وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ: و بپاى دار نماز صبح را. و جهت تسمیه نماز صبح به قرآن به جهت وجوب قرائت قرآن است در آن از باب تسمیه شىء به اسم جزء آن بنابر صنعت معانى بیان. إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً: بدرستى که نماز صبح باشد شهادت داده شده، یعنى ملائکه شب و روز حاضر باشند وقت اداى آن، زیرا در آن موقع ملائکه شب صعود، و ملائکه روز نزول کنند.
بیان: آیه شریفه بیان نمازهاى پنجگانه شبانه روز را فرماید؛ چنانچه در کافى و تهذیب- زراره- از حضرت باقر (ع) سؤال نمود از نماز پنجگانه واجبه شبانه روز که آیا خداى تعالى در کتاب خود آنها را نام و بیان فرموده؟
حضرت فرموده، بلى، خداى تعالى به پیغمبر فرموده (أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ) و دلوک زوال آفتاب و مراد به (غَسَقِ اللَّیْلِ) نصف شب است، پس در ما بین زوال تا نصف شب چهار نماز باشد که خداى تعالى آنها را نام و بیان و موقت قرار داد (وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ) پنجمى آنها است. «1» ایضا- در تهذیب- اسحق بن عمار روایت نموده که: عرض کردم خدمت حضرت صادق علیه السّلام خبر فرما مرا از افضل اوقات نماز صبح. فرمود:
«1» فروع کافى، جلد 3، صفحه 271، حدیث اوّل.
با طلوع فجر، بدرستى که خداى تعالى فرماید (إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً) یعنى قرآن فجر را ملائکه شب و روز شهادت دهند. پس وقتى بنده در آن وقت نماز صبح را بجاى آرد، ثبت نماید آن را براى او دو مرتبه، ثبت کنند آن را ملائکه شب و ملائکه روز. «1»
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» اطیب البیان
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمسِ إِلی غَسَقِ اللَّیلِ وَ قُرآنَ الفَجرِ إِنَّ قُرآنَ الفَجرِ کانَ مَشهُوداً (78)
بر پایدار نماز را از ابتداء دلوک آفتاب که وسط النهار است تا انتهاء غسق لیل که نیمه شب است و نیز برپادار قرآن فجر را محققا قرآن فجر مشهود ملائکه است أَقِمِ الصَّلاةَ اقامه صلوة بجا آوردن و حفظ نماز است که از بین نرود چنانچه در حق ائمه در باب زیارات مثل زیارت وارث میخوانی
اشهد انک قد اقمت الصلاة و آتیت الزکاة و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر.
و اینکه جمله زیارات اشاره بدو آیه شریفه است یکی إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤتُونَ الزَّکاةَ وَ هُم راکِعُونَ مائده آیه 55 دیگر کُنتُم خَیرَ أُمَّةٍ أُخرِجَت لِلنّاسِ تَأمُرُونَ بِالمَعرُوفِ وَ تَنهَونَ عَنِ المُنکَرِ الایة آل عمران آیه 106 که اشاره بمقام ولایت است لِدُلُوکِ الشَّمسِ إِلی غَسَقِ اللَّیلِ اشاره بچهار نماز است ظهر که اول زوال شمس است که معنای دلوک است و عصر که بعد از اداء ظهر است تا مغرب شرعی و مغرب که اول مغرب است و عشاء که باقیست تا نیمه شب که غسق لیل است اما ظهر و عصر چهار وقت دارد وقت مختص و مشترک و فضیلت و اجزاء اما وقت مختص ظهر اول زوال است بمقدار چهار رکعت و وقت مختص بعصر بمقدار چهار رکعت است بمغرب و بین اینکه دو وقت مختص، مشترک است بین ظهر و عصر و برای مسافر وقت مختص دو رکعت است و اما وقت فضیلت ظهر از اول زوال ظهر است تا سایه شاخص بحد مثل برسد و بعد از آن وقت اجزاء است و وقت فضیلت عصر بعد از اداء ظهر است تا سایه دو برابر شود و بعد وقت اجزاء
است تا مغرب و اما مغرب و عشاء شش وقت دارند مختص و مشترک فضیلت اجزاء اختیاری اضطراری اما مختص بمغرب سه رکعت اول مغرب است و مختص بعشاء چهار رکعت است بنصف شب و بین اینکه دو وقت مشترک است و بر مسافر وقت مختص دو رکعت بنصف شب است و مراد شب شرعی است که از مغرب تا طلوع فجر است نه شب عرفی که از غروب شمس است تا طلوع آن و وقت فضیلت مغرب از اول مغرب است تا ذهاب شفق و وقت فضیلت عشاء بعد از ذهاب شفق است تا ثلث شب شرعی و بقیه وقت اجزاء است و از برای عشاء دو وقت اجزاء است قبل از ذهاب شفق و بعد از ثلث شب و اینها تمام وقت اختیاری است و اما اضطراری بعد از نصف شب است تا طلوع فجر وَ قُرآنَ الفَجرِ تفسیر شده بنماز صبح و از برای نماز صبح دو وقت است فضیلت و اجزاء وقت فضیلت از طلوع فجر صادق است تا ظهور حمره در طرف مشرق و وقت اجزاء از ظهور حمره است تا طلوع شمس إِنَّ قُرآنَ الفَجرِ کانَ مَشهُوداً مشهود ملائکه شب و ملائکه نهار است چون ملائکه شب تا طلوع آفتاب نمیروند و ملائکه نهار طلوع فجر میآیند و بین الطلوعین هر دو دسته هستند و در دو دفتر نوشته میشود و از برای اینکه پنج نماز نوافلی هست سی و چهار رکعت هشت رکعت نافله ظهر قبل از صلوة ظهر و هشت رکعت نافله عصر قبل از صلوة عصر و چهار رکعت نافله مغرب بعد از مغرب و دو رکعت نافله عشاء بعد از عشاء نشسته که وتیره نامند و یک رکعت حساب میشود و یازده رکعت نماز شب و شفع و وتر که وقتش از نصف شب است تا طلوع فجر و دو رکعت نافله صبح است قبل از صلوة صبح و وقت آن از طلوع فجر کاذب است تا ظهور
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 78)- در تعقیب آیات گذشته که از توحید و شرک، و سپس وسوسهها و توطئههای مشرکان بحث میکرد، در اینجا به مسأله نماز و توجه به خدا و نیایش میپردازد، که عامل مؤثری برای مبارزه با شرک است، و وسیلهای برای طرد هرگونه وسوسه شیطانی از دل و جان آدمی.
نخست میگوید: «نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب [نیمه شب] برپادار و همچنین قرآن فجر [نماز صبح] را، چرا که قرآن فجر، مشهود (فرشتگان شب و روز) است! (أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلی غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً).
از این تعبیر به خوبی روشن میشود که بهترین موقع برای ادای نماز صبح همان لحظات آغاز طلوع فجر است.
آیه فوق از آیاتی است که اشاره اجمالی به وقت نمازهای پنجگانه میکند، و با انضمام به سایر آیات قرآن در زمینه وقت نماز و روایات فراوانی که در این رابطه وارد شده، وقت نمازهای پنجگانه دقیقا مشخص میشود.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» ترجمه تفسیر جوامع الجامع
لِدُلُوکِ زوال شمس و به قولى غروب آن است ولى قول اوّل صحیح تر است براى این که آیه تمام نمازهاى پنجگانه را شامل باشد، بنا بر این، دو نماز هنگام زوال خورشید ظهر و عصر و دو نماز وقت تاریکى شب مغرب و عشا، و قرآن فجر هم نماز صبح است، و مراد از « غَسَقِ اَللَّیْلِ » آغاز ظهور شب و شروع تاریکى آن مى باشد مَشْهُوداً ؛ نماز صبح را فرشتگان شب و روز مشاهده مى کنند مأموران شب در این هنگام در حال بالا رفتن و مأموران صبح هم در حال فرود آمدند، بنا بر این نماز صبحدم در آخر دفتر شب و اوّل دفتر روز ثبت مى شود، و مى توان گفت: عبارت « قُرْآنَ اَلْفَجْرِ » اشاره به آن است که نماز صبح را باید طولانى کرد تا مردم بسیارى آن را مشاهده کنند و آیات قرآن را بشنوند و ثواب فراوانى برگیرند
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» تفسیر نور
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً «78»
نماز را به هنگام بازگشت خورشید (به سمت مغرب) تا تاریکى شب، بپادار، و همچنین قرآنِ سپیدهدمان را. همانا (قرائت) قرآن (به هنگام) فجر (در نماز صبح) مورد مشاهده (فرشتگان) است.
نکته ها
«دلوک»، هنگامى است که خورشید از وسط آسمان روبه مغرب میل مىکند که زوال نامیده مىشود، ووقت نماز ظهر و عصر است. و «غَسَقِ اللَّیْلِ» وقت نماز مغرب و عشاست که تاریکى، فراگیر مىشود و «فجر»، وقت نماز صبح است. «1»
امام صادق علیه السلام مىفرماید: اوّلین نمازى که واجب شد نماز ظهر بود و آنگاه این آیه را تلاوت فرمودند. «2» در روایت دیگرى آمده است: اگر نماز صبح در اوّل فجر اقامه شود، فرشتگان
شب و روز هر دو آن را ثبت مىکنند. «1» و «مشهود» بودن نماز صبح نیز ممکن است به همین معنا باشد. «2» یعنى هر دو گروه فرشتگان آن را مشاهده کرده و بر آن گواهى مىدهند.
پیام ها
1- معیار شناخت اوقات در اسلام، طبیعى است به نحوى که قابل فهم و درک همه کس در همه جا و همیشه باشد. «لِدُلُوکِ الشَّمْسِ غَسَقِ اللَّیْلِ الْفَجْرِ»
2- برنامههاى دینى، زمانبندى شده است. «لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّیْلِ»
3- نماز تنها عبادتى است که به نام «قرآن» توصیف شده است. «قُرْآنَ الْفَجْرِ»
4- قرآن و تلاوت آن در نماز، محور اصلى است. «قُرْآنَ الْفَجْرِ» «3»
5- در میان نمازها، نماز صبح جایگاه ویژهاى دارد. «إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً»
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.