(یا بنی اسرآئیل قد انجیناکم من عدوکم و واعد ناکم جانب الطور الایمن ونزلنا علیکم المن و السلوی ): (ای بنی اسرائیل همانا ما شما را از دشمنان نجات دادیم و در جانب راست کوه طور با شما وعده نهادیم و بر شما ترنجبین و مرغ بریان نازل کردیم ) در این آیه به نعمات خود در حق بنی اسرائیل اشاره می کند که ایشان را بعد از سالهاشکنجه و محنت از شر فرعون و عمالش که دشمن ایشان بودند، نجات داد و آنها را دردریا غرق کرد و آنگاه برای نزول تورات سی شب (که به چهل شب انجامید) با موسی وعده نمود، که در آنجا به میقات پروردگارش رفت و زمانیکه در بیابانها سرگردان بودند خداوند روزی آنها را بصورت مرغ بریان و ترنجبین از آسمان فرو می فرستاد. [ نظرات / امتیازها ]

حالا اینها نجات پیدا کردند از دریا گذشتند خدای سبحان می‌فرماید ما مواعده‌ای داریم الآن می‌خواهیم حکومت تشکیل بدهیم حکومت هم که بی‌قانون نیست قانون هر کتاب آسمانی است ما برای اینکه برای شما حکومت و سامان و سازماندهی داشته باشیم مواعده‌ای با وجود مبارک موسای کلیم داریم که این را به مناجاتمان دعوت می‌کنیم این چهل شبانه‌روز مهمان ماست به او کتاب می‌دهیم که کیفیت ادارهٴ مصر را در آن کتاب می‌نویسیم و مانند آن, به شما هم مَنّ و سَلویٰ می‌دهیم دو, شما منتظر آن مواعده باشید که وجود مبارک موسای کلیم آن کتاب را به نام تورات از طرف ما تلقّی کند به شما برساند در این مَنّ و سلویٰ هم طغیان نکنید اینها گفتگوهایی است که ذات اقدس الهی با موسای کلیم(سلام الله علیه) در میان می‌گذارد که به بنی‌اسرائیل ابلاغ کند. ﴿یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ قَدْ أَنجَیْنَاکُم مِنْ عَدُوِّکُمْ﴾ شما سالیان متمادی قبل از موسای کلیم, بعد از موسای کلیم(سلام الله علیه) آسیبها را از فرعون دیدید ما شما را از آن راه نجات دادیم دیگر بیّن‌الرشد شد که دیگر هیچ عاملی سبب پیروزی شما نشد مگر قدرت اعجاز پس ﴿قَدْ أَنجَیْنَاکُم مِنْ عَدُوِّکُمْ وَوَاعَدْناکُمْ جَانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ﴾ یک مواعده و قراردادی با موسای کلیم بستیم که جانِب اَیمن طور که این «اَیمن» منصوب است تا صفت باشد برای «جانب» مجرور نیست که طورِ ایمن باشد یا وادی ایمن باشد ﴿جَانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ﴾ مثل ﴿شَاطِئِ الْوَادِ الْأَیْمَنِ﴾[26] که این اَیمن صفت شاطی, شاطی یعنی جانب نه صفت وادی در بحثهای قبل هم که در سورهٴ مبارکهٴ «مریم» و امثال «مریم» بود برخیها احتمال دادند که آن وادی, وادی یُمن و برکت و میمنت و اینها بشود که بشود وادی ایمن ولی آنچه از ظاهر این آیات برمی‌آید وادی ایمن ما نداریم جانب ایمنِ وادی, شاطیء ایمنِ وادی یعنی کسی که رو به شرق ایستاده است طرف راستش این وادی دو قسمت دارد بخش اَیسر دارد و بخش ایمن این قسمت طور در جانبِ ایمنِ این وادی است اگر کسی رو به مشرق بایستد این کوه طور در طرف راست اوست خب, به موسای کلیم وعده دادیم که رهبر شماست ﴿جَانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ﴾ بعد شما در این مدّت هم غذا می‌خواستید ما هم غذا به شما دادیم مَنّ و سلویٰ دادیم دیگر ﴿وَنَزَّلْنَا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَی﴾ این بحثها در سورهٴ مبارکهٴ «بقره» مبسوطاً گذشت جریان تعلیم اسما و اینها هم در سورهٴ مبارکهٴ «بقره» گذشت تا آنجا که ممکن بود در تفسیر تسنیم بحثهایش آمده مشکل جریان تعلیم اسما این است که فقط یک جا در قرآن کریم ﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ﴾[27] آمده چون قرآن خودش را باید تفسیر کند اگر مطلبی فقط یک‌جا در قرآن ذکر بشود جزء مطالب عمیق و پیچیدهٴ قرآن است باید به کمک روایات حل بشود در قرآن کریم قصّهٴ سجده کردن و جریان بهشت و خروج از بهشت و اینها مکرّر آمده اما جریان تعلیم اسما که خدای سبحان اسمای حسنا را به آدم(سلام الله علیه) القا کرده و آدم(سلام الله علیه) به دستور خدا اسمای حسنا را به فرشتگان اِنباء کرده این یک جا آمده بنابراین خیلی پیچیده است تا آنجا که ممکن بود در بحثهای قبلی در سورهٴ مبارکهٴ «بقره» گذشت هر پیغمبری(علیه الصلاة و علیه السلام) مقداری از اسمای حسنا را آشناست و خاتم آنها(علیهم الصلاة و علیهم السلام) به جمیع آنها آشنا هستند خب اینها مباحثی بود مربوط به خودش دیگر کسی وسطها سؤال نکند این معلوم می‌شود طرز درس خواندن را بلد نیست ما تا می‌رویم از این آیه رد بشویم مکرّر می‌نویسند تعلیم اسما چطور شد؟
خب, فرمود در سورهٴ مبارکهٴ «بقره» ﴿وَإِذْ فَرَقْنَا بِکُمُ الْبَحْرَ﴾ ما دریا را شکافتیم ﴿فَأَنْجَیْنَاکُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ٭ وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسی أَرْبَعِینَ لَیْلَةً﴾[28] این مشخص می‌کند که ﴿وَاعَدْناکُمْ﴾ نه یعنی با شما مواعده کردیم با رهبر شما موسای کلیم مواعده کردیم که بیاید با ما مناجات کند کتاب را از ما دریافت کند که قانون اساسی ادارهٴ مصر است به شما ابلاغ کند لذا ﴿وَاعَدْناکُمْ﴾ به این معنا که «واعدنا موسی» ﴿وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسی أَرْبَعِینَ لَیْلَةً﴾ آن‌گاه جریان اتّخاذ عید و اینها را اینجا ذکر می‌کند. در این محلّ بحث سورهٴ مبارکهٴ «طه» فرمود ما این کار را کردیم مواعده کردیم مَنّ و سلویٰ را هم در آنجا سورهٴ مبارکهٴ «بقره» بحثش گذشت نازل کردیم [ نظرات / امتیازها ]

هنگامى که ساحران و مردم مصر به موسى علیه السلام ایمان آوردند و از تهدیدات فرعون نهراسیدند، راه امداد الهى گشوده شد. از این روى به موسى علیه السلام خطاب گردید که مردم را شبانه از مصر حرکت‏بده که دریا را براى تو خشک وشرّ فرعون را از شما دور مى‏کنیم.(94)
«اسراء» به معناى حرکت در شب است، «یَبَس» به مکانى گفته مى‏شود که قبلاً آب داشته، امّا اینک خشک شده و «دَرَک» به خساراتى که دامنگیر انسان مى‏شود گفته مى‏شود، و مراد از «عبادى» بنى‏اسرائیل است.94) تفسیر فى‏ظلال‏القرآن.
پیام ها
1- حرکت انبیا و شیوه‏ى مبارزه‏ى آنان برخاسته از وحى الهى است. «اوحینا»
2- عزّت همراه آوارگى، بهتر از ذلّت در وطن است. «أسرِ بعبادى»
3- اگر نمى‏توانیم در محیطى اثر بگذاریم، لااقل آن محیط را ترک و از آنجا هجرت کنیم. «أسرِ بعبادى»
4- از جمله اهداف بعثت انبیا، نجات مردم از شرّ طاغوت‏هاست. «أسر بعبادى»
5 - اوّلین گام علیه ظالم، خالى کردن اطراف اوست. «أسر بعبادى»
6- خداوند یاور محرومان است. «عبادى»
7- هدایت و اداره‏ى مردم، بر عهده‏ى رهبران الهى است. «أسر بعبادى فاضرب»
8 - معجزه‏ى موسى علیه السلام چنان جامعه را تکان داد و به حرکت واداشت که فرعون خود مجبور به تعقیب آنان گردید. «فاتبعهم فرعون»
9- دریا نیز همچون همه‏ى طبیعت، مأمور قهر یا مهر خداست. «فغشیهم»
10- رهبران و حاکمان جامعه، در هدایت یا گمراهى مردم نقش کلیدى دارند. «اضلّ فرعون قومه و ما هَدى»
11- شعارهاى انحرافى را بى‏پاسخ نگذارید. فرعون مى‏گفت: «ما اهدیکم الاّ سبیل الرشاد»(95) امّا خداوند مى‏فرماید: «و اضلّ فرعون قومه و ما هدى» فرعون نه تنها مردم را هدایت نکرد بلکه گمراه کرد. [ نظرات / امتیازها ]

آیه 80)- تنها راه نجات: در اینجا روى سخن را به بنى اسرائیل بطور کلى و در هر عصر و زمان کرده، و نعمتهاى بزرگى را که خداوند به آنان بخشیده است یاد آور مى‏شود، و راه نجات را به آنان نشان مى‏دهد.

نخست مى‏گوید: «اى بنى اسرائیل! ما شما را از چنگال دشمنانتان رهایى بخشیدیم» (یا بَنِی إِسْرائِیلَ قَدْ أَنْجَیْناکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ).

سپس به یکى از نعمتهاى مهم معنوى اشاره کرده، مى‏گوید: «ما شما را به میعادگاه مقدسى دعوت کردیم، در طرف راست طور» آن مرکز وحى الهى (وَ واعَدْناکُمْ جانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ).

این اشاره به جریان رفتن موسى (ع) به اتفاق جمعى از بنى اسرائیل به میعادگاه طور است، در همین میعادگاه بود که خداوند الواح تورات را بر موسى نازل کرد و با او سخن گفت و جلوه خاص پروردگار را همگان مشاهده کردند.

و سر انجام به یک نعمت مهم مادى که از الطاف خاص خداوند نسبت به بنى اسرائیل سر چشمه مى‏گرفت اشاره کرده، مى‏فرماید: «ما من و سلوى را بر شما نازل کردیم» (وَ نَزَّلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‏).

در آن بیابانى که سرگردان بودید، و غذاى مناسبى نداشتید، لطف خدا به یاریتان شتافت و از غذاى لذیذ و خوشمزه‏اى به مقدارى که به آن احتیاج داشتید در اختیارتان قرار داد و از آن استفاده مى‏کردید.

[ نظرات / امتیازها ]

یا بَنِی إِسْرائِیلَ قَدْ أَنْجَیْناکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ وَ واعَدْناکُمْ جانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ وَ نَزَّلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‌ (80)
یا بَنِی إِسْرائِیلَ قَدْ أَنْجَیْناکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ‌: اى فرزندان یعقوب، بتحقیق نجات دادیم شما را از دشمنان شما که فرعون و تابعان او بودند. وَ واعَدْناکُمْ جانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ‌: و وعده دادیم پیغمبر شما را به نازل شدن تورات براى شما جانب راست کوه طور. وَ نَزَّلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‌: و نازل فرمودیم بر شما ترنجبین و مرغ بریان.
خداى تعالى در این آیه شریفه بیان فرماید اعطاء نعم را به بنى اسرائیل: 1-نعم نفسى که نجات از فرعون و فرعونیان و ظلم ایشان بود. 2- نعم دینى که نازل فرمود بر آنها کتاب تورات که بیان دین و شریعت آنها بود. 3- نزول مائده آسمانى (من و سلوى) در وادى «تیه» که هر یک به تنهائى نعمت بزرگى باشند. [ نظرات / امتیازها ]

یا بَنِی‌ إِسرائِیل‌َ قَد أَنجَیناکُم‌ مِن‌ عَدُوِّکُم‌ وَ واعَدناکُم‌ جانِب‌َ الطُّورِ الأَیمَن‌َ وَ نَزَّلنا عَلَیکُم‌ُ المَن‌َّ وَ السَّلوی‌ (80)
ای‌ بنی‌ اسرائیل‌ بتحقیق‌ ‌که‌ ‌ما ‌شما‌ ‌را‌ نجات‌ بخشیدیم‌ ‌از‌ دشمن‌ ‌شما‌ فرعون‌ و فرعونیان‌ ‌به‌ اینکه‌ ‌آنها‌ ‌را‌ هلاک‌ کردیم‌ و ‌شما‌ ‌را‌ دعوت‌ کردیم‌ بطرف‌ طور ایمن‌ ‌برای‌ اخذ توریة و نازل‌ کردیم‌ ‌بر‌ ‌شما‌ ‌در‌ تیه‌ من‌ّ و سلوی‌ ‌را‌.
(یا بَنِی‌ إِسرائِیل‌َ) طرف‌ خطاب‌ بنی‌ اسرائیل‌ ‌است‌ لکن‌ بتوسّط وحی‌ ‌بر‌ حضرت‌ موسی‌، چنانچه‌ ‌در‌ قرآن‌ خطاباتی‌ بمؤمنین‌ داریم‌ (‌ یا ‌ ایها المؤمنون‌) بمشرکین‌ بیهود بنصاری‌ بکفّار داریم‌ توسط قرآن‌ مجید نازل‌ ‌بر‌ ‌رسول‌ اکرم‌.
(قَد أَنجَیناکُم‌ مِن‌ عَدُوِّکُم‌) ‌که‌ (یُذَبِّح‌ُ أَبناءَهُم‌ وَ یَستَحیِی‌ نِساءَهُم‌) و ‌شما‌ ‌را‌ ‌بر‌ اعمال‌ شاقّه‌ میگماشت‌.
(وَ واعَدناکُم‌ جانِب‌َ الطُّورِ الأَیمَن‌َ) همان‌ مواعده‌ چهل‌ شب‌ ‌است‌ (وَ إِذ واعَدنا مُوسی‌ أَربَعِین‌َ لَیلَةً) بقره‌ آیه 50.
و میفرماید: نیز (وَ واعَدنا مُوسی‌ ثَلاثِین‌َ لَیلَةً وَ أَتمَمناها بِعَشرٍ فَتَم‌َّ مِیقات‌ُ رَبِّه‌ِ أَربَعِین‌َ لَیلَةً وَ قال‌َ مُوسی‌ لِأَخِیه‌ِ هارُون‌َ اخلُفنِی‌ فِی‌ قَومِی‌ وَ أَصلِح‌ وَ لا تَتَّبِع‌ سَبِیل‌َ المُفسِدِین‌َ) اعراف‌ آیه 142 و ‌اینکه‌ مواعده‌ چندین‌ حکمت‌ داشت‌.
«1» ‌برای‌ اخذ الواح‌ توریة.
«2» اثبات‌ خلافت‌ هارون‌.
«3» امتحان‌ بنی‌ اسرائیل‌ ‌که‌ جماعتی‌ گوساله‌ پرست‌ شدند.
(وَ نَزَّلنا عَلَیکُم‌ُ المَن‌َّ وَ السَّلوی‌) موقعی‌ ‌که‌ موسی‌ مأمور شد برود بجنگ‌ عمالقه‌ و دخول‌ بیت‌ المقدس‌ و بنی‌ اسرائیل‌ مخالفت‌ کردند و گفتند: (إِنّا لَن‌ نَدخُلَها أَبَداً ما دامُوا فِیها فَاذهَب‌ أَنت‌َ وَ رَبُّک‌َ فَقاتِلا إِنّا هاهُنا قاعِدُون‌َ) مائده‌ آیه 27 خداوند غضب‌ کرد ‌بر‌ ‌آنها‌ و ‌در‌ بیابان‌ تیه‌ چهل‌ سال‌ گرفتار شدند ‌هر‌ مقدار ‌که‌ میرفتند باز جای‌ اولی‌ بودند ‌که‌ حضرت‌ هارون‌ و حضرت‌ موسی‌ ‌هم‌ ‌در‌ تیه‌ ‌از‌ دنیا رفتند و اینها شکایت‌ کردند نزد موسی‌ ‌از‌ گرمی‌ هوا و حرارت‌ شمس‌ و ‌از‌ گرسنگی‌ و تشنگی‌ خداوند ابری‌ فرستاد سایه‌ ‌بر‌ سر ‌آنها‌ و سنگی‌ ‌که‌ موسی‌ عصا زند دوازده‌ چشمه‌ آب‌ جاری‌ شود و من‌ّ و سلوی‌ ‌برای‌ اطعام‌ ‌آنها‌ نازل‌ فرمود ‌که‌ میفرماید:
(وَ ظَلَّلنا عَلَیکُم‌ُ الغَمام‌َ وَ أَنزَلنا عَلَیکُم‌ُ المَن‌َّ وَ السَّلوی‌) بقره‌ آیه 54 و میفرماید:
(وَ أَوحَینا إِلی‌ مُوسی‌ إِذِ استَسقاه‌ُ قَومُه‌ُ أَن‌ِ اضرِب‌ بِعَصاک‌َ الحَجَرَ فَانبَجَسَت‌ مِنه‌ُ اثنَتا عَشرَةَ عَیناً) اعراف‌ آیه 160.
و اختلاف‌ شد ‌در‌ مراد ‌از‌ من‌ّ و سلوی‌ مشهور مفسّرین‌ گفتند: ترنجبین‌ و مرغ‌ بریان‌ ‌شده‌ و ‌در‌ مجمع‌ البحرین‌ (‌قیل‌: المن‌ّ شی‌ء حلو ‌کان‌ یسقط ‌من‌ السماء ‌علی‌ شجرهم‌ فیجتنونه‌).
لکن‌ شیخ‌ استاد مرحوم‌ بلاغی‌ ‌در‌ آلاء الرحمن‌ میفرماید: مستند صحیحی‌ ‌در‌ اخبار نداریم‌ ‌که‌ مراد ‌از‌ من‌ّ ترنجبین‌ ‌باشد‌، و ممکن‌ ‌است‌ من‌ّ طعامی‌ بوده‌ ‌که‌ بانعام‌ و انزال‌ ‌آن‌ خداوند ‌بر‌ ‌آنها‌ منّت‌ گذارده‌ و ‌از‌ ‌اینکه‌ جهت‌ من‌ّ نامیده‌ ‌شده‌، و ممکن‌ ‌است‌ متعدّد بوده‌ و باین‌ بیان‌ میتوان‌ جمع‌ ‌بین‌ اخبار و اقوال‌ نمود
و اللّه‌ العالم‌.
و ‌در‌ اخبار دارد ‌بین‌ الطلوعین‌ نازل‌ میشد و ‌هر‌ ‌که‌ ‌در‌ خواب‌ ‌بود‌ محروم‌ میشد. [ نظرات / امتیازها ]

«یٰا بَنِی إِسْرٰائِیلَ » این جمله، خطاب به بنى اسرائیل زمان موسى است، پس از آن که آنها را از دریا و هلاکت به وسیلۀ فرعون نجات داد و مى توان گفت خطاب به یهودیانى است که در زمان پیغمبر اسلام بودند که خداوند در بارۀ نیکیهایى که نسبت به اجداد آنها کرده اینجا سخن مى گوید قَدْ أَنْجَیْنٰاکُمْ ؛ جملات این آیه به قرائت دیگر از قبیل: انجیتکم، واعدتکم و رزقتکم و وعدناکم نیز خوانده شده خداوند با این عبارات نعمتى که آنها را نجات داده و دشمنانشان را هلاک ساخته به یادشان آورده و آنچه به موسى وعده داده، از مناجات در کوه طور و نوشته هاى تورات در الواح، به این دلیل به بنى اسرائیل نسبت داده است که براى پیامبرشان و بزرگانشان بوده و منافعش که همان قوام دینشان هست به آنها بر مى گردد [ نظرات / امتیازها ]

یٰا بَنِی إِسْرٰائِیلَ قَدْ أَنْجَیْنٰاکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ وَ وٰاعَدْنٰاکُمْ جٰانِبَ اَلطُّورِ اَلْأَیْمَنَ وَ نَزَّلْنٰا عَلَیْکُمُ اَلْمَنَّ وَ اَلسَّلْوىٰ این مطلب در سورۀ اعراف به طور تفصیل آمده است و چون سورۀ اعراف قبل از طه نازل شده است بدین جهت در اینجا به اشاره بیان شده است، منظور از أَنْجَیْنٰاکُمْ نجات از فرعونیان و از وٰاعَدْنٰاکُمْ ظاهرا وعدۀ چهل روزۀ موسى است که در وَ وٰاعَدْنٰا مُوسىٰ ثَلاٰثِینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْنٰاهٰا بِعَشْرٍ اعراف 142 گذشت غرض از آن وعده آمدن تورات بود در بیان من و سلوى به سورۀ بقره 57 و اعراف 160 رجوع شود [ نظرات / امتیازها ]

یٰا بَنِی إِسْرٰائِیلَ قَدْ أَنْجَیْنٰاکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ وَ وٰاعَدْنٰاکُمْ جٰانِبَ اَلطُّورِ اَلْأَیْمَنَ وَ نَزَّلْنٰا عَلَیْکُمُ اَلْمَنَّ وَ اَلسَّلْوىٰ خطاب ببنى اسرائیل نموده که اى اولادان اسرائیل آنها ذرّیه یعقوب نبىّ بودند که لقب او اسرائیل بود و مقصود بنى اسرائیل زمان فرعون بودند و چون گذشته و آینده در علم حضورى حق تعالى یکسان است این است که گویا خطاب فعلا به آنها شده،و مى شود خطاب به یهودیهاى زمان نبى خاتم صلى اللّٰه علیه و آله و سلّم باشد که آنها ذریّه سابقین مى باشند و نجات آنها و بقائشان سبب بعدیها گردیده و بقرینه متصله وَ وٰاعَدْنٰاکُمْ جٰانِبَ اَلطُّورِ اَلْأَیْمَنَ وجه اول متعیّن است خلاصه در این آیات ببنى اسرائیل نعمتهاى خود را تذکر مى دهد: اول اى بنى اسرائیل شما را از دشمنتان فرعون نجات دادیم و او را در رود نیل هلاک گردانیدیم دوم به پیغمبر شما در طرف راست کوه طور وعده مناجات دادیم و کتاب تورات را نازل گردانیدیم سوم وقتى شما در تیه بودید براى شما(منّ و سلوى)ترنجبین و مرغ بریان کرده فرود آوردیم [ نظرات / امتیازها ]