استدلال روشن و ساده ای است و آن این که اگر آن الهه ها واقعی بودند، وارد جهنم نمی شدند. ضمیر فاعلی در وردوها را به هولاء برمی گردانیم که نزدیکترین مرجع است و دلیلی برای ارجاع آن به مشرکان و کفار نداریم.
از آن جا که جهنم برای اشیاء، مجازات نیست، آن هم به طور خلود؛ پس این مجازات یا متعلق به اشخاص مدعی الوهیت است که در این صورت با آیه 97 (و ما تعبدون) نمی سازد؛ و یا متعلق است به همان چیزی که گفتیم و آن رابطه باطل و عمل قلبی مشرکان است.
زیرا معبودان غیر الله، منحصر به مدعیان الوهیت نیستند که سزاوار دخول در آتش اند و نمی توان انبیاء و اولیاء و صلحایی که مورد پرستش مشرکان قرار گرفته اند را برای اثبات آن که الهه نیستند، وارد جهنم کرد.
از سوی دیگر گفتیم که عذاب مدعیان الوهیت، به عنوان عذابی که بر شخصشان تعلق می گیرد همانند هر یک از انسانها محقق خواهد شد. و آنها جداگانه بابت ادعای خود و گمراه سازی تک تک منحرفان مجازات می شوند. در صورتی که این آیه و آیات قبل، اشاره به همراهی "آن چه ماهیت الهه بودن" داشته است با خود کفار دارد و این تنها چیزی است که انواع شرک را از بت پرستی تا انسان پرستی یا خودپرستی یا نژادپرستی و ...دربرمیگیرد.
[ نظرات / امتیازها ]