«ضَامِرٍ» : شتر و اسب لاغراندام(چابک ورزیده و چالاک)
توضيح : واژه ضامر از ماده «ضُمور» گرفته شده و به معنای حیوانی است که بر اثر سفرهای طولانی یا کار سخت، لاغر و نحیف شده باشد. این واژه به‌طور خاص برای حیوانات باربر مانند شتر و اسب استفاده می‌شود که به دلیل حرکت و فعالیت مستمر، گوشت بدنشان کاهش یافته و به ماهیچه تبدیل شده است.
واژه «ضامر» از واژگان تکامد قرآن است که تنها یک‌بار در آیه 27 سوره حج به کار رفته و این ویژگی بر غنای ادبی و معنایی قرآن دلالت دارد.
«وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالًا وَعَلَى کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ»
« و در میان مردم برای حج بانگ زن تا پیاده و سوار بر هر شتر باریک اندام ( چابک و چالاک ) از راه های وسیع و دور ، به سوی تو آیند.»
ویژگی‌های ضامر:
حیوانات چابک و ورزیده: ضامر به حیواناتی اشاره دارد که به دلیل پیمودن مسافت‌های طولانی، لاغر اما چابک و با استقامت هستند. این ویژگی‌ها آنها را برای سفرهای دشوار، مانند سفر حج، مناسب می‌سازد.
لاغری ناشی از حرکت: این لاغری حاصل از تلاش و فعالیت است، نه ناشی از بیماری یا سوءتغذیه. بنابراین، ضامر نماد آمادگی و مقاومت در برابر سختی‌هاست.
کاربرد استعاری:
در متون دینی و ادبی، «ضامر» گاه به‌صورت استعاری برای انسان‌هایی استفاده می‌شود که در مسیر تلاش و معنویت، سختی‌ها را تحمل کرده و خود را برای رسیدن به کمال آماده کرده‌اند. این تعبیر بیانگر ضرورت آمادگی روحی و جسمی برای انجام وظایف دشوار است. حضرت على علیه السلام در خطبه‌ى 28 نهج‌البلاغه مى‌فرماید: « أَلَا وَ إِنَّ الْیَوْمَ الْمِضْمَارَ وَ غَداً السِّبَاقَ » : «امروز، خود را چابک کنید تا در قیامت بتوانید سبقت بگیرید.»
دیدگاه مفسران:
علامه طباطبایی (المیزان): ضامر به حیوانی گفته می‌شود که به دلیل پیمودن مسافت‌های طولانی، گوشت بدنش کاهش یافته است.
طبرسی (مجمع البیان): مرکب لاغر که راه رفتن او را لاغر کرده است و برای سفرهای سخت آماده است.
راغب اصفهانی: اسب کم گوشت که در اثر کار، کم گوشت شده است. و آماده حرکت‌های طولانی است.
نتیجه‌گیری:
«ضامر» در فرهنگ اسلامی و قرآنی نمادی از تلاش، صبر و آمادگی برای پیمودن مسیرهای دشوار است. این واژه علاوه بر معنای لغوی آن، در متون تفسیری و اخلاقی نیز به‌صورت استعاری برای بیان ارزش تحمل سختی‌ها و آمادگی روحی و جسمی در راه کمال و بندگی خداوند به کار می‌رود.
[ نظرات / امتیازها ]
« فَجٍ عَمِیقٍ» : راه های وسیع و دور و نزدیک
توضيح : کلمه «فَجّ» به معنای راه وسیع میان دو کوه است و «عَمِیق» به معنای ژرف و عمیق. در اینجا، «فَجٍّ عَمِیقٍ» به راه‌های دور و وسیع اشاره دارد که حاجیان از آنها به سوی مکه می‌آیند. این تعبیر نشان‌دهندهٔ دشواری و طولانی بودن مسیرهای سفر حج است که حاجیان با شوق و اشتیاق برای ادای مناسک حج طی می‌کنند.
[ نظرات / امتیازها ]