(ونرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین ): (و ما اراده کردیم که بر آنان که در زمین ضعیف شمرده شدند منت نهاده ،آنها را پیشوایان خلق و وارثان دیگران قرار دهیم ) می فرماید در همان جوی که قدرت فرعون طغیانگر بر قوم موسی احاطه داشت وآنها را به استضعاف و بردگی می کشید، اراده کردیم تا بر همان مستضعفان نعمتی ارزانی کنیم که از سنگینی آن گرانبار شوند و خواستیم تا آنان را پیشوا کنیم ، تا دیگران به آنهااقتدا کنند (با اینکه سالها پیرو و تابع بودند) و نیز خواستیم تا آنان را وارث دیگران درزمین نمایم ، یعنی بعد از آنکه زمین در دست فرعونیان بود، به آنها مکنت دهیم و آنان را مالک آن نموده و در آنجا استقرار بخشیم . [ نظرات / امتیازها ]

وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ «5»
وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَ‌: و اراده فرمودیم اینکه منت گذاریم، عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ‌: بر آنانکه زبون و بیچاره شده بودند در زمین مصر و نواحى آن که بنى اسرائیل باشند، و برهانیم ایشان را از بلا و شدت فرعون. وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً: وگردانیدیم ایشان را پیشوایان در امر دین و داعیان مردمان به خیر و صلاح تا به ایشان اقتدا کنند در خیرات و مبرات. بعضى، تفسیر (ائمه) به ولاة و ملوک نموده لقوله‌ (وَ جَعَلَکُمْ مُلُوکاً) یعنى ایشان را پادشاه قرار دادیم. وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ‌: و قرار دادیم ایشان را وارثان مال و امتعه و املاک فرعونیان.
تنبیه: این مطلب مسلم است ملکى که خداى تعالى عطا فرماید، مراد ملکى است که لازم الاتباع باشد در امور دین و دنیا، نه ملک کفر؛ زیرا آن مستلزم عدوان و ظلم است چنانکه آیات شریفه دالّ بر این است از جمله قوله تعالى: (فَقَدْ آتَیْنا آلَ إِبْراهِیمَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ آتَیْناهُمْ مُلْکاً عَظِیماً) «1» پس بنابراین ائمه هر آینه ملوک دنیا هستند، پیشوا و مقدمند در امور دین و دنیا، و مردم مأمورند به اطاعت آنان و احادیث بسیار وارد است از جمله:
1- على بن ابراهیم قمى «رحمه اللّه» فرماید: خداوند اخبار فرمود پیغمبر خود را به آنچه رسیده موسى و اصحابش را از فرعونیان از قتل و ظلم براى اینکه تسلیتى باشد در مصائبى که از امّت بر اهل بیتش وارد آید، پس بشارت داد آن حضرت را بعد از تعزیت به آنکه تفضل فرماید بر ایشان و قرار دهد ایشان را خلفاء در زمین و ائمّه بر امّت، و برگرداند ایشان را به دنیا با دشمنان ایشان تا دادخواهى شود «2».
2- در کافى- از ابى الصباح کنانى مروى است که نظر فرمود حضرت باقر علیه السّلام به حضرت صادق علیه السّلام فرمود: آیا دیدى این شخص را، اینست از کسانى که خداى تعالى فرموده‌ (وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا) «3».
3- ابن بابویه (رحمه اللّه) روایت نموده از حضرت صادق علیه السّلام که حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله نظر فرمود به سوى على و حسن و حسین علیهم السّلام، پس گریه نمود و فرمود: شمائید مستضعفون بعد از من. پس به حضرت صادق علیه السّلام عرض شد: چه معنى دارد این یابن رسول اللّه؟ فرمود:
معنى آن آنست که شمائید ائمه بعد از من، بدرستى که خداوند فرموده‌ (وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا ...) بعد فرمود: این آیه جارى است در حق ما تا روز قیامت‌ «1».
4- در جوامع- از حضرت زین العابدین علیه السّلام مروى است که فرمود:
قسم به آن خدائى که حضرت محمّد را به حق به خلق مبعوث ساخته بشیر و نذیر، بدرستى که نیکوکاران از ما که اهل بیتیم و شیعیان ایشان، به منزله موسى و شیعیان اویند، و دشمنان ما و اتباع آنها به مثابه فرعون و اتباع اویند [ نظرات / امتیازها ]

وَ نُرِیدُ أَن‌ نَمُن‌َّ عَلَی‌ الَّذِین‌َ استُضعِفُوا فِی‌ الأَرض‌ِ وَ نَجعَلَهُم‌ أَئِمَّةً وَ نَجعَلَهُم‌ُ الوارِثِین‌َ «5»
و ‌ما اراده‌ کردیم‌ اینکه‌ منت‌ بگذاریم‌ ‌بر‌ کسانی‌ ‌که‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ضعیف‌ کردند ‌در‌ زمین‌ و ‌آنها‌ ‌را‌ پیشوایان‌ قرار دهیم‌ و قرار دهیم‌ ‌آنها‌ ‌را‌ وارث‌ دیگران‌.
وَ نُرِیدُ اراده‌، علم‌ بصلاح‌ ‌است‌ و حکمت‌ علم‌ بصالح‌ و مفاسد ‌است‌ و ‌از‌ شئون‌ علم‌ ‌است‌ و ‌از‌ صفات‌ ذات‌ بخلاف‌ مشیئة ‌که‌ ‌از‌ صفات‌ فعل‌ ‌است‌ ‌که‌ ایجاد ‌است‌ ‌بر‌ وفق‌ صلاح‌.
أَن‌ نَمُن‌َّ تمام‌ نعمتها و تفضلات‌ الهی‌ ‌از‌ روی‌ منت‌ ‌است‌ باید بنده‌ همیشه‌ ممنون‌ نعمتهای‌ الهی‌ ‌باشد‌ زیرا احدی‌ طلب‌ ندارد خداوند برایگان‌ تفضل‌ میفرماید فقط قابلیت‌ تفضل‌ میخواهد ‌در‌ محل‌ ‌غیر‌ قابل‌ تفضل‌ نمیفرماید چون‌ قبیح‌ ‌است‌ و محال‌ ‌است‌ ‌از‌ ‌او‌ سر زند.
عَلَی‌ الَّذِین‌َ استُضعِفُوا فِی‌ الأَرض‌ِ ‌که‌ بنی‌ اسرائیل‌ باشند ‌که‌ ‌در‌ ‌آیه‌ قبل‌ فرمود:
«یَستَضعِف‌ُ طائِفَةً مِنهُم‌».
وَ نَجعَلَهُم‌ أَئِمَّةً انبیاء بنی‌ اسرائیل‌ ‌از‌ زمان‌ موسی‌ ‌تا‌ عیسی‌ ‌علیهم‌ ‌السلام‌ و چهار عنوان‌ داریم‌ ‌که‌ منطبق‌ ‌بر‌ انبیاء و اوصیاء انبیاء میشود: امام‌ ولی‌ حجة خلیفه‌ وَ جَعَلناهُم‌ أَئِمَّةً یَهدُون‌َ بِأَمرِنا وَ أَوحَینا إِلَیهِم‌ فِعل‌َ الخَیرات‌ِ وَ إِقام‌َ الصَّلاةِ وَ إِیتاءَ الزَّکاةِ وَ کانُوا لَنا عابِدِین‌َ (انبیاء ‌آیه‌ 73) إِنَّما وَلِیُّکُم‌ُ اللّه‌ُ وَ رَسُولُه‌ُ وَ الَّذِین‌َ آمَنُوا الَّذِین‌َ یُقِیمُون‌َ الصَّلاةَ وَ یُؤتُون‌َ الزَّکاةَ وَ هُم‌ راکِعُون‌َ (مائده‌ ‌آیه‌ 55) رُسُلًا مُبَشِّرِین‌َ وَ مُنذِرِین‌َ لِئَلّا یَکُون‌َ لِلنّاس‌ِ عَلَی‌ اللّه‌ِ حُجَّةٌ بَعدَ الرُّسُل‌ِ (نساء ‌آیه‌ 165) قُل‌ فَلِلّه‌ِ الحُجَّةُ البالِغَةُ (انعام‌ ‌آیه‌ 149) إِنِّی‌ جاعِل‌ٌ فِی‌ الأَرض‌ِ خَلِیفَةً (بقره‌ ‌آیه‌ 30) امام‌ ‌یعنی‌ پیشوا ‌که‌ باید دیگران‌ باو اقتداء کنند و متابعت‌ کنند مثل‌ امام‌ جماعت‌ ‌که‌ مأمومین‌ اقتداء میکنند و ‌در‌ افعال‌ متابعت‌ مینمایند و کفار و مشرکین‌ ‌هم‌ امامی‌ دارند ‌که‌ متابعت‌ ‌آنها‌ ‌را‌ میکنند چنانچه‌ میفرماید: وَ جَعَلناهُم‌ أَئِمَّةً یَدعُون‌َ إِلَی‌ النّارِ وَ یَوم‌َ القِیامَةِ لا یُنصَرُون‌َ (همین‌ سوره‌ ‌آیه‌ 41) ولی‌ بمعنی‌ صاحب‌ اختیار ‌است‌ و آنهم‌ منوط ‌است‌ بجعل‌ الهی‌ و چهار قسم‌ ولی‌ داریم‌. ولایة کلیه‌ مطلقه‌، کلیه‌ مقیده‌، جزئیه مطلقه‌، جزئیه‌ مقیده‌، کلیه‌ مطلقه‌ خاص‌ انبیاء نسبت‌ بامت‌ و ائمه‌ ‌علیهم‌ ‌السلام‌ ‌است‌ نسبت‌ برعیت‌ کلیه‌ مقیده‌ مجعول‌ ‌بر‌ مجتهد جامع‌ الشرائط و نواب‌ انبیاء و ائمه‌، جزئیه‌ مطلقه‌ ولایت‌ اب‌ و جد نسبت‌ بصغیر و مجنون‌ و سفیه‌، جزئیه‌ مقیده‌ قیم‌ مجعول‌ ‌از‌ قبل‌ جد و اب‌ ‌ یا ‌ ‌از‌ قبل‌ مجتهد ‌علی‌ الصغار و المجانین‌ و السفهاء، حجة بمعنی‌ دلیل‌ و برهان‌ و قطع‌ عذر طرف‌ ‌که‌ انبیاء ‌پس‌
جلد 14 - صفحه 206
‌از‌ اقامه‌ معجزه‌ و ائمه‌ ‌بعد‌ ‌از‌ ثبوت‌ امامت‌ حجة اللّه‌ هستند ‌بر‌ خلق‌ ‌حتی‌ علماء حجة الاسلام‌ هستند. خلیفه‌ جانشین‌ ‌خدا‌ ‌در‌ وجوب‌ متابعت‌ و حرمت‌ مخالفت‌
«‌من‌ اطاعکم‌ فقد اطاع‌ اللّه‌ و ‌من‌ عصاکم‌ فقد عصی‌ اللّه‌».
وَ نَجعَلَهُم‌ُ الوارِثِین‌َ ‌که‌ فرعون‌ و فرعونیان‌ غرق‌ شوند و منازل‌ و جواهرات‌ و اندوخته‌های‌ ‌آنها‌ و ریاست‌ و سلطنت‌ نصیب‌ بنی‌ اسرائیل‌ شود. [ نظرات / امتیازها ]