(افمن اتبع رضوان الله کمن باءبسخط من الله وماوه جهنم و بئس المصیر):(آیا کسی که با ایمان در راه رضای خدا گام بردارد،مانند کسی است که باکفر راه غضب را پیماید؟منزلگاه او جهنم است و چه بد جایگاهی می باشد)،موازنه بین ارزشهای حقیقی است که قلب مؤمن متوجه به آنهاست و او هم وغمی جز رضای خدا ندارد و بین کسی که از هواهای نفسانی خودش پیروی می کند و در جستجوی مال دنیاست و ابداتوجهی به رضای خدا ندارد.البته چنین کسی مورد ناخشنودی و غضب خداوند قرار می گیرد و جزای اوجز آتش جهنم نخواهد بود و آن بد جایگاهی است . [ نظرات / امتیازها ]

آیه 162)- آنها که در جهاد شرکت نکردند! در آیات گذشته در جوانب مختلف جنگ احد و نتایج آن بحث شد.

اکنون نوبت منافقان و مؤمنان سست ایمانى است که به پیروى از آنها در میدان جنگ حضور نیافتند، آیه مورد بحث سرنوشت آنها را تشریح مى‏کند
و مى‏گوید: «آیا کسانى که فرمان خدا را اطاعت کردند و از خشنودى او پیروى نمودند، همانند کسانى هستند که به سوى خشم خدا باز گشتند و جایگاه آنها جهنم و بازگشت و پایان کار آنها، زشت و ناراحت کننده است» (أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ کَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ).

[ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
در شأن نزول این آیه آمده است که وقتى رسول خدا صلى الله علیه وآله دستور حرکت به سوى اُحد را صادر کردند، منافقان به بهانه‏هاى مختلف در مدینه ماندند و گروهى از مسلمانان ضعیف الایمان نیز از آنها پیروى کرده و در جبهه حاضر نشدند. در آیه‏ى 155 خواندیم که خداوند کسانى را که از جبهه فرار کرده و پشیمان شدند مى‏بخشد، امّا این آیه مى‏فرماید: مرفّهان و منافقان بهانه‏گیر را نمى‏بخشد. در آیاتى از قرآن این تعبیر آمده است که براى مؤمنان درجاتى است: «لهم درجات عند ربّهم» <174> ، «لهم الدّرجات العُلى» <175> امّا در این آیه مى‏فرماید: خود مؤمنان درجات مى‏شوند. همان‏گونه که انسان‏هاى پاک همچون علىّ‏بن ابیطالب‏علیهما السلام ابتدا طبق میزان حرکت مى‏کنند و سپس خود آنان میزان مى‏شوند، ابتدا دور محور مى‏گردند، سپس خود آنان محور حقّ مى‏شوند. 1- هدف مجاهدان واقعى، بدست آوردن رضاى خداست، نه پیروزى و غنائم و خودنمایى. «افمن اتّبع رضوان اللّه...» 2- در جامعه اسلامى، نباید مجاهدان و مرفّهان یکسان دیده شوند. (با توجّه به شأن نزول) «افمن اتّبع رضوان اللّه... کمن باء...» 3- روى گردانى از جبهه و جنگ، بازگشت به غضب خداست. «کمن باء بسخط» 4- خشنودى یا خشم الهى باید تنها ملاک عمل یک مسلمان باشد. «رضوان اللّه... بسخط من اللّه»
[ نظرات / امتیازها ]

آنها که در جهاد شرکت نکردند
در آیات گذشته در جوانب مختلف جنگ ((احد)) و نتایج آن بحث شد، اکنون نوبت منافقان و مؤ منان سست ایمانى است که به پیروى از آنها در میدان جنگ حضور نیافتند زیرا در روایات مى خوانیم ، هنگامى که پیامبر صلى اللّه علیه و آله فرمان حرکت بسوى ((احد)) را صادر کرد جمعى از منافقان به بهانه اینکه یقین به وقوع جنگ ندارند از حضور در میدان ، خوددارى کردند و بعضى از مسلمانان ضعیف الایمان نیز به آنها ملحق شدند، آیه مورد بحث ، سرنوشت آنها را تشریح مى کند و مى گوید: ((آیا کسانى که فرمان خدا را اطاعت کردند، و از خشنودى او پیروى نمودند، همانند کسانى هستند که بسوى خشم خدا بازگشتند و جایگاه آنها جهنم و بازگشت و پایان کار آنها، زشت و ناراحت کننده است )) (افمن اتبع رضوان الله کمن رضوان الله کمن بآء بسخط من الله و ماویه جهنم و بئس المصیر) [ نظرات / امتیازها ]

آیا کسى که متابعت کند خشنودى خدا را مثل کسیست که موجبات غضب او را فراهم کند و حال آنکه جایگاه او جهنم است و بد بازگشتى است براى او

أَ فَمَنِ اِتَّبَعَ رِضْوٰانَ اَللّٰهِ استفهام تقریرى است یعنى این چنین نیست مثل أَ فَمَنْ کٰانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کٰانَ فٰاسِقاً سجده آیه 18 و مثل قُلْ هَلْ یَسْتَوِی اَلَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ اَلَّذِینَ لاٰ یَعْلَمُونَ زمر آیه 19

و اتّباع بمعنى پیروى است، و رضوان اللّٰه یعنى ما یوجب رضى اللّٰه و معنى عام است شامل عقائد حقّه و اخلاق فاضله و اعمال حسنه میشود، و تفسیر بموردى از باب بیان مصداق است

اما از حیث عقائد نصّ آیه شریفه وَ رَضِیتُ لَکُمُ اَلْإِسْلاٰمَ دِیناً و اخبار مرویه از کافى و تفسیر عیاشى از حضرت صادق علیه السّلام که بعمار فرمود (الذین اتبعوا رضوان اللّٰه هم الأئمة و هم و اللّٰه یا عمار درجات للمؤمنین و بولایتهم ایانا یضاعف اللّٰه لهم اعمالهم و یرفع اللّٰه لهم الدرجات العلى، و اما قوله یا عمار کَمَنْ بٰاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اَللّٰهِ الى قوله اَلْمَصِیرُ فهم و اللّٰه الذین جحدوا حق على ابن ابى طالب و حق الأئمة منّا اهل البیت فباءوا بذلک بسخط من اللّٰه) و اما از حیث اخلاق فاضله و اعمال حسنه اخبار بسیارى در موارد مختلفه در باب اخلاق و عبادات داریم که فلان صفت یا فلان عبادت موجب رضاى الهى است مثل(اول الوقت رضوان اللّٰه) و(رضانا رضى اللّٰه) و غیر اینها که احتیاج بنقل نداریم، و در قرآن مجید میفرماید وَ رِضْوٰانٌ مِنَ اَللّٰهِ أَکْبَرُ توبه آیه 72، که در شأن مؤمنین و مؤمنات وارد شده، و در باب تقوى میفرماید لِلَّذِینَ اِتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّٰاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا وَ أَزْوٰاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ رِضْوٰانٌ مِنَ اَللّٰهِ سوره آل عمران آیه 151، و در باب مهاجرین و مجاهدین میفرماید یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَ رِضْوٰانٍ توبه آیه 21، و غیر اینها از آیات، و معناى رضاى الهى یعنى معامله میکند با بنده معامله رضى، و البته بمقدار سر سوزنى عذاب نخواهد فرمود و اما خوشنودى که بمعنى قلبى باشد در او راه ندارد زیرا محل حوادث نیست کَمَنْ بٰاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اَللّٰهِ این جمله شامل میشود جمیع عقائد باطله را که از روى تقصیر باشد نه از روى قصور

و اما اخلاق رذیله و اعمال سیئه اگر باعث زوال ایمان باشد مورد آیه است و الاّ قابل عفو و مغفرت و شفاعت هست و موجب سخط نمیشود

وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ مکررا تفسیر آن بیان شده [ نظرات / امتیازها ]

«أَ فَمَنِ اِتَّبَعَ رِضْوٰانَ اَللّٰهِ » 162 طبرى: بعضى اهل تأویل گفته اند: یعنى: آنکه خیانت نکرده و برضاى خدا رفته است مساوى نیست با آنکه به خیانت و خشم خدا تن داده است

ابن اسحاق گفته است: یعنى آنکه رضاى خدا را برضا و خشم مردم برترى دهد برابر نیست با آنکه خشم خدا را به خود هموار کند براى دل مردم و خشم و خوشنودى آنها
[ نظرات / امتیازها ]

أَ فَمَنِ اِتَّبَعَ رِضْوٰانَ اَللّٰهِ کَمَنْ بٰاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اَللّٰهِ وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ در شأن نزول آیه گفته اند چون رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله امر کرد که مؤمنین براى جنگ احد بیرون روند جماعتى از منافقین قعود نموده و از امر رسول[ص] تخلف کردند این آیه فرود آمد

در مجمع البیان در توجیه آیه گفته چون خداى تعالى بیان کرده که بهر کسى جزاء داده مى شود آنچه را که از خیر یا شرّ کسب کرده در عقب آن بیان نموده که آنهائى که کسب خیر یا شر کرده اند کیانند:پس گفته «أَ فَمَنِ اِتَّبَعَ رِضْوٰانَ اَللّٰهِ » در توجیه آن چند قول است

1 آیا کسى که متابعت کرد خشنودى خدا را درعمل به طاعت او مثل کسى ماند که درعمل به معصیت خود را در معرض سخط خدا درآورده

[ابن اسحاق] 2 کسى که تابع خشنودى خدا گردید در ترک غلول «کَمَنْ بٰاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اَللّٰهِ » درعمل غلول

[حسن و ضحاک و مختار طبرى است زیراکه این آیه شبیه تر به آیه بالا است] 3 آیا کسى که متابعت کرد خشنودى خدا را در جهاد در راه او مثل کسى ماند که خود را در معرض سخط خدا قرار داده در فرار از جنگ و دورى از آن و این وجه مطابق آن چیزى است که در سبب نزول آیه گفتیم[زجاج و جبائى] «وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ » یعنى مصیر و بازگشت او بجهنم است «وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ» یعنى جهنم بد مکان بازگشتى است و آیه استفهام است و مراد تقریر است و فرق بین آن دو فرقه یعنى آن کسى که متابعت کرد خوشنودى خدا را مثل کسى نیست که در معرض سخط خدا واقع گردیده «هُمْ دَرَجٰاتٌ عِنْدَ اَللّٰهِ » یعنى آنها صاحب درجاتند نزد خدا پس مؤمنون صاحب درجات بلندند و کافرین صاحب درجات خسیسه مى باشند و در معنى آن دو قول گفته شده یکى آنکه مقصود اختلاف در مرتبه اهل ثواب و عقاب است به آنچه بر اهل ثواب است از نعمت و کرامت و براى اهل عقاب است از عذاب و مهانت و غیر ذلک از درجات مجازا و توسعا دوم آنکه مراد اختلاف مراتب کل از دو فرقه است زیراکه بهشت را طبقاتى است بعضى فوق بعضى چنانچه در روایت آمده اینکه اهل بهشت همانا مى بینند اهل علیین را همان طور که ستاره در افق آسمان دیده مى شود و براى آتش درکاتى است که بعضى پائین تر از بعضى «وَ اَللّٰهُ بَصِیرٌ بِمٰا یَعْمَلُونَ » یعنى عالم است و در این ترغیب است براى مردم در متابعت مرضات الهى و ترسانیدن آنها در آنچه سخط او است و اعلان است به اینکه پنهانى عبادت بندگان نزد او واضح است و توثیق به این است که خداوند ضایع نمى گرداند عمل هیچ عمل کننده اى را زیراکه نزد او چیزى پنهان نیست پس ثواب مى دهد خدا بر طاعت و عقاب مى کند بر معصیت [ نظرات / امتیازها ]

أَ فَمَنِ اِتَّبَعَ رِضْوٰانَ اَللّٰهِ کَمَنْ بٰاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اَللّٰهِ وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ این آیه نظیر آیۀ 28 سورۀ ص است: «آیا کسانى را که ایمان آورده اند و کارهاى شایسته کرده اند، همانند فسادکنندگان در زمین قرار دهیم ؟ یا پرهیزگاران را چون گناهکاران ؟» امام على علیه السّلام فرمود: «چه قدر فرق است میان دو عمل: عملى که لذّت آن مى رود و پیامدهاى آن باقى مى ماند و عملى که رنج آن از بین مى رود و پاداش آن باقى مى ماند» و نیز فرمود: «حقّ ، سنگین و گواراست و باطل، سبک و بدعاقبت»؛ بدین معنا که چشیدن حق تلخ لکن پایان آن نیکوست و چشیدن باطل شیرین ولى پایانش بد است کدامین پایان و سرنوشت، بدتر از خشم جبّار و عذاب جهنّم است
[ نظرات / امتیازها ]

یعنى آیا کسى که قدم جز براى رضاى خدا برنمى دارد و معصوم است مانند کسى است که معصیت کار است در احتمال خیانت نسبت به او خیر ممکن نیست صدور معصیت از معصوم و از حضرت صادق (ع) روایت شده که آنان که متابعت رضاى خدا را نمودند ائمه علیهم السلامند و آنان که رجوع بغضب الهى کردند کسانى هستند که منکر حق على (ع) و ما ائمه از اهل بیت شدند و باین جهت بغضب خدا گرفتار گشتند [ نظرات / امتیازها ]