«مُرْجِفُونَ» : در متن آمده است.
توضيح : «مُرْجِفُونَ»
ریشه‌شناسی و تحلیل دستوری واژه
واژه « مُرْجِفُونَ » از ریشه ثلاثی مجرد (رَ-جَ - فَ) گرفته شده است که به معنای اضطراب، تزلزل و ناآرامی است. این واژه در باب افعال به صورت «ارجاف» به کار رفته که مفهوم آن اشاعه اخبار نادرست، ایجاد اضطراب و فتنه‌انگیزی است. مرجفون اسم فاعل جمع از باب افعال است که به معنای شایعه‌پراکنان و کسانی که با انتشار اخبار نادرست، جامعه را دچار تشویش و تزلزل می‌کنند می‌باشد.
«مُرْجِفُونَ» و جایگاه آن در قرآن
این واژه در آیه ۶۰ سوره احزاب آمده است:
«لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذینَ فی قُلُوبِهِم مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لَا یُجَاوِرُونَکَ فِیهَا إِلَّا قَلِیلًا».
این آیه به صراحت بیان می‌دارد که «مُرْجِفُونَ»، در کنار منافقان و بیماردلان، افرادی هستند که با انتشار اخبار نادرست و شایعات، جامعه را دچار تشویش و ناپایداری می‌سازند. ارجاف در این سیاق، نه صرفاً دروغ‌پردازی، بلکه ابزاری برای تزلزل روحی و روانی امت اسلامی است.
واژه‌های هم‌معنا و مرتبط با «ارجاف» در قرآن
در قرآن کریم، مفاهیم متعددی با ارجاف قرابت معنایی دارند که همگی به نوعی دروغ‌پردازی، شایعه‌سازی و ایجاد اغتشاش فکری در جامعه را در بر می‌گیرند:
خَراصون:
« قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ » (ذاریات/10)
به معنای گمانه‌زنندگان و دروغ‌پردازانی که بدون علم، سخن می‌گویند و حقایق را تحریف می‌کنند.
افک :
« إِنَّ الَّذینَ جاؤُ بِالْإِفْکِ عُصْبَةٌ مِنْکُمْ لا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَکُمْ بَلْ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اکْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ وَ الَّذی تَوَلَّی کِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذابٌ عَظیمٌ » (نور/11)
تهمت بزرگی که به قصد فریب و انحراف جامعه ساخته می‌شود، مانند ماجرای «افک» که در سوره نور به آن اشاره شده است.
قول زور :
«... وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ.» (حج/30)
سخن دروغ و ناروا که به قصد فتنه‌انگیزی و فریب مردم گفته می‌شود.
افساد :
« أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَ لکِنْ لا یَشْعُرُونَ.»
هر نوع اقدامی که سبب تضعیف انسجام اجتماعی و گسترش هرج‌ومرج در جامعه شود.
نجوی:
« إِنَّمَا النَّجْوی مِنَ الشَّیْطانِ لِیَحْزُنَ الَّذینَ آمَنُوا...» (مجادله /10)
سخنان پنهانی و درگوشی که به نیت ایجاد بدبینی و اختلاف میان مردم رد و بدل می‌شود.
تهمت و بهتان :
« وَ لَوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُمْ ما یَکُونُ لَنا أَنْ نَتَکَلَّمَ بِهذا سُبْحانَکَ هذا بُهْتانٌ عَظیمٌ.» (نور/16)
نسبت دروغ و بی‌اساس دادن به دیگران که به بدنامی و آشوب اجتماعی منجر می‌شود.
وسوسه :
« مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ . الَّذی یُوَسْوِسُ فی صُدُورِ النَّاسِ.»
القائات شیطانی که منجر به اضطراب، دودلی و نگرانی در میان مردم می‌شود.
این واژه‌ها، هرچند تفاوت‌های معنایی خاص خود را دارند، اما در مجموع نشانگر تلاش دشمنان داخلی و خارجی برای ایجاد اختلال در انسجام جامعه ایمانی هستند.
مجازات و نحوه برخورد با «مُرْجِفُونَ»
قرآن کریم، برای مقابله با «مُرْجِفُونَ»، علاوه بر تحذیر و هشدار، سیاست‌های بازدارنده و قاطعانه را نیز مطرح کرده است:
افشاگری و تهدید به اخراج:
«لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لَا یُجَاوِرُونَکَ فِیهَا إِلَّا قَلِیلًا» (احزاب، ۶۰)این تعبیر نشان می‌دهد که اگر این افراد از کردار خود دست برندارند، از جامعه اسلامی طرد خواهند شد.
محرومیت از حقوق اجتماعی:
در فقه اسلامی، کسانی که به نشر شایعات دروغین برای تضعیف مسلمانان اقدام کنند، از برخی حقوق مانند همراهی با سپاه اسلام و بهره‌مندی از غنائم جنگی محروم می‌شوند.
تربیت فرهنگی و آگاهی‌بخشی:
اسلام با تاکید بر تقوای زبانی، انتقال اخبار از منابع موثق و پرهیز از ظن و گمان‌های بی‌اساس، جامعه را در برابر مرجفون واکسینه می‌کند.
نتیجه‌گیری
واژه «مُرْجِفُونَ» در قرآن، فراتر از یک اصطلاح، نشانه‌ای از تهدید امنیت روانی و اجتماعی یک امت است. قرآن با شناخت دقیق از شگردهای شایعه‌پراکنان و اضطراب‌آفرینان، هم شیوه‌های آنان را افشا می‌کند و هم راهبردهای مقابله‌ای محکم و قاطع را ارائه می‌دهد. بررسی واژگان مرتبط همچون خراصون، افک، قول زور و وسوسه نشان می‌دهد که ارجاف، در کنار سایر ابزارهای جنگ روانی، همواره خطری برای ثبات و انسجام جامعه ایمانی بوده است.
این آموزه قرآنی، چراغ راهی برای عصر حاضر نیز هست، عصری که در آن اخبار جعلی و اطلاعات نادرست، ایمان‌ها را متزلزل و دل‌ها را مشوش می‌سازد. پس بایسته است که با هوشیاری و بصیرت، همان راهی را در پیش گرفت که قرآن و سنت پیامبر ترسیم کرده‌اند.
[ نظرات / امتیازها ]