(لهم من فوقهم ظلل من النار و من تحتهم ظلل ذلک یخوف الله به عباده یا عباد فاتقون ): (برای آنها از بالای سرشان طبقاتی از آتش و در زیر پایشان نیز طبقاتی از آتش خواهد بود، این است که خداوند بندگان خود را از آن می ترساند که ای بندگان من از قهر من پروا کنید) یعنی آتش از همه جهات آنها را احاطه کرده و پوشانده است و خداوند بندگان خودرا از چنین عذابی بیم می دهد تا بسوی حق گرایش یابند و با التزام به حدود بندگی خدا ازقهر او بپرهیزند و از آتش جهنمی که هیزم آن خودمردم وسنگهای جهنم هستند،پروانمایند. [ نظرات / امتیازها ]

یکى از چهره هاى خسران مبین و زیان آشکار آنها را اینگونه توصیف مى کند: ((براى آنها در بالاى سرشان سایبانهائى از آتش ، و در زیر پایشان نیز سایبانهائى از آتش است !)) (لهم من فوقهم ظلل من النار و من تحتهم ظلل ).
و به این ترتیب آنها از هر طرف با شعله هاى آتش محاصره شده اند، چه خسرانى از این بالاتر؟ و چه عذابى از این دردناکتر؟!
((ظلل )) جمع ((ظلة )) (بر وزن قله ) به معنى پرده اى است که در طرف بالا نصب شود، بنابراین اطلاق آن بر فرشى که در زیر پا گسترده است یکنوع اطلاق مجازى و از باب توسعه در مفهوم کلمه است .
بعضى از مفسران گفته اند چون دوزخیان در میان طبقات جهنم گرفتارند پرده هاى آتش هم بالاى سر آنها، و هم زیر پاى آنها است ، و حتى اطلاق کلمه ظلل بر پردههاى پائینى مجاز نیست. همانند این آیه ، آیه 55 سوره عنکبوت است که مى گوید: یوم یغشیهم العذاب من فوقهم و من تحت ارجلهم و یقول ذوقوا ما کنتم تعملون : ((آن روز که عذاب الهى از بالاى سر و از زیر پا (از هر سو) آنها را مى پوشاند و به آنها مى گوید: بچشید آنچه را عمل مى کردید!))
این در حقیقت تجسمى از حالات دنیاى آنها است که جهل و کفر و ظلم به تمام وجودشان احاطه کرده بود، و از هر سو آنها را مى پوشاند.
سپس براى تاءکید و عبرت مى افزاید: ((این چیزى است که خداوند بندگانش را از آن بر حذر مى دارد اکنون که چنین است اى بندگان من از نافرمانى من بپرهیزید!)) (ذلک الذى یخوف الله به عباده یا عباد فاتقون ).
تعبیر به ((عباد)) (بندگان و اضافه آن به خدا آنهم به طور مکرر، در این آیه ، اشاره به این است که اگر خداوند تهدیدى به عذاب مى کند آنهم به خاطر لطف و رحمت او است ، تا بندگان حق گرفتار چنین سرنوشت شومى نشوند، و از اینجا روشن مى شود که لزومى ندارد ((عباد)) را در این آیه به خصوص تفسیر کنیم ، بلکه شامل همگان مى شود چرا که هیچکس نباید خود را از عذاب الهى در امان بداند.
[ نظرات / امتیازها ]

بادَهُ یا عِبادِ فَاتَّقُونِ «16»
لَهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ‌: براى ایشان است از بالاى سر آنها، ظُلَلٌ مِنَ النَّارِ: سایبانها از آتش، وَ مِنْ تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ‌: و از زیر پاى ایشان نیز سایبانهاى آتش از درکات آتش. یعنى زیانکاران را سراپرده‌ها و طبقات آتش جهنم است که احاطه کرده آنها را و همه را در میان گرفته. ذلِکَ یُخَوِّفُ اللَّهُ بِهِ عِبادَهُ‌: آن عذاب موصوفه مى‌ترساند خدا به آن بندگان خود را به جهت رحمت واسعه خود تا بپرهیزند از آتش و امتثال اوامر او نمایند و سرکشى و نافرمانى نکنند. یا عِبادِ فَاتَّقُونِ‌: اى بندگان من چون چنین عقوبتى در عقب شما است پس بترسید از من و متعرض و موجبات سخط و غضب من نشوید.

تنبیه:
خالق منان از راه لطف نسبت به بندگان به بیان شمه‌اى از آتش نیران تهدید فرماید که شاید متنبه شده پرهیزکار شوند و خود را به مخالفت اوامر و نواهى الهى مورد سخط و غضب سبحانى قرار ندهند که عذاب قهارى را یاراى تحمل نیست.

شأن نزول:
زمان جاهلیت زید بن عمرو، و سلمان، و أبو ذر، زبان به کلمه توحید گشودند و به اعتقاد تمام به وحدانیت الهى اعتراف و از کیش آباء تبرى جستند [ نظرات / امتیازها ]

لَهُم‌ مِن‌ فَوقِهِم‌ ظُلَل‌ٌ مِن‌َ النّارِ وَ مِن‌ تَحتِهِم‌ ظُلَل‌ٌ ذلِک‌َ یُخَوِّف‌ُ اللّه‌ُ بِه‌ِ عِبادَه‌ُ یا عِبادِ فَاتَّقُون‌ِ «16»
‌از‌ ‌برای‌ ‌اینکه‌ هایی‌ ‌که‌ خسران‌ مبین‌ دارند ‌از‌ بالای‌ سر ‌آنها‌ طبقاتی‌ ‌از‌ آتش‌ دارند مثل‌ سایه‌ها ‌که‌ ‌بر‌ سر ‌آنها‌ ‌است‌ و ‌از‌ زیر پای‌ ‌آنها‌ طبقاتیست‌ ‌از‌ آتش‌ اینست‌ ‌که‌ خداوند میترساند باو بندگان‌ ‌خود‌ ‌را‌ ای‌ بندگان‌ ‌من‌ ‌پس‌ باید پرهیزکار باشید و پرهیز کنید ‌از‌ عذاب‌ ‌من‌.

لَهُم‌ مِن‌ فَوقِهِم‌ ظُلَل‌ٌ مِن‌َ النّارِ وَ مِن‌ تَحتِهِم‌ ظُلَل‌ٌ اشاره‌ ‌به‌ اینکه‌ آتش‌ ‌به‌ ‌آنها‌ ‌از‌ جمیع‌ اطراف‌ احاطه‌ کرده‌ ‌آنها‌ ‌در‌ وسط آتش‌ و میانه آتش‌ می‌سوزند چنانچه‌ میفرماید إِنّا أَعتَدنا لِلظّالِمِین‌َ ناراً أَحاطَ بِهِم‌ سُرادِقُها کهف‌ آیه 28 و تعبیر بظلل‌ بعید نیست‌ ‌که‌ چون‌ آتش‌ جهنم‌ نور ندارد سیاه‌ و تاریک‌ ‌است‌ و جهنم‌ محبس‌ تاریک‌ الهیست‌ و ممکن‌ ‌است‌ ‌به‌ اینکه‌ چون‌ اهل‌ بهشت‌ زیر سایه عرش‌ الهی‌ و سایه اشجار بهشت‌ هستند ‌خدا‌ میفرماید سایه‌بان‌ ‌شما‌ آتش‌ ‌است‌.
ذلِک‌َ یُخَوِّف‌ُ اللّه‌ُ بِه‌ِ عِبادَه‌ُ ای‌ بندگان‌ ‌خدا‌ بترسید ‌از‌ همچه‌ روزی‌ و همچه‌ عذابی‌.
یا عِبادِ فَاتَّقُون‌ِ «‌ یا ‌ عبادی‌» بوده‌ و «فاتّقونی‌» ‌در‌ ‌هر‌ دو کسره‌ بجای [ نظرات / امتیازها ]