در این ایه سماوات نقش مفعولی دارد و باید منصوب شود اما می بینیم برای خود کسره انتخاب کرده است راز آن در جمع مونث سالم بودن آن است.
 توضيح : همه چیز درباره‌ی جمع‌های سالم:
وقتی گفته می شود جمع سالم باید بدانیم که اولا مربوط به اسم است نه فعل زیرا در رابطه با فعل از جمع غائب و مخاطب صحبت می شود که در آن جنس هم ذکر می گردد مانند جمع مذکر غائب یا جمع مذکر مخاطب یا جمع مونث غائب یا جمع مونث مخاطب و خلاصه اگر در رابطه با جمع، اسمی از غائب و مخاطب به میان نیامد این جمع هیچ ربطی به فعل ندارد و مربوط به اسم است. ثانیا سالم بودن جمع در مقابل شکسته بودن یا همان جمع مکسر  است.
و اما داستان ساخت جمع مذکر سالم به این ترتیب است که از اضافه کردن (ون) یا (ین) فتحه‌دار به آخر اسم مفرد بدست می‌آید و طبق قرائن چون جمع مذکر سالم با جمع مونث سالم رابطه ی خوبی ندارند و اصولا با هم جنگ و دعوا دارند هر کدام از این دو، از علامت های غیرمتناسب و غیرهماهنگی نسبت به یکدیگر استفاده می کنند دقت‌ کنید علامت(ات) با علامت های (ون) یا (ین) هیچ سنخیتی ندارد برای درک این موضوع به رابطه‌ی نسبتا خوب علامت‌های جمعِ فوق با علامت‌های مثنی (انِ)و(ینِ) توجه کنید، هر کدام از این دو گروه، دو علامت دارند، هر یک از این علامت‌ها دو حرفی هستند که در آخر خود حرف نون دارند و این دو دسته یک علامت مشترک دارند (ین) که بیشترین شباهت آن‌ها محسوب می‌شود با این تفاوت که  آخر این علامت در جمع، فتحه و در مثنی کسره است شاید به این دلیل فتحه به جمع داده شده که فتحه برتر از کسره است و جمع بر دوتایی برتری دارد حالا با این توصیف، متوجه شدید (ات) با (ون) و (ین) سنخیتی ندارد اما این مسئله‌ی اختلاف بالاتر از این موضوع‌هاست ببینید در جمع مذکر سالم دو علامت (ون) و (ین) وجود دارد اما در جمع مونث سالم فقط یک علامت (ات) است حتی این رابطه‌ی مخالفت، در حرکت آخر این علامت‌ها هم مشخص است حرکت اخر (ون) یا (ین) همیشه فتحه است و حرکت اخر (ات) یا ضمه است یا کسره و به هیچ وجه فتحه‌ نمی‌گیرد شاید به این دلیل که علامت‌های مذکرِ سالم فتحه دارند. اگر در جمله‌ای جمع مونث سالم نقشی بگیرد که طبق آن نقش باید منصوب شود به جای فتحه، کسره حافظ منافع آن می‌شود و چنین اعرابی را نیابی می گویند که به نیابت در اینجا کسره خواهد آمد.
به آیه‌ی زیر توجه کنید:
خلق الله السمواتِ و الارض.
در این ایه سماوات نقش مفعولی دارد و باید منصوب شود اما می بینیم برای خود کسره انتخاب کرده است.
این بحث مخالفت جمع مذکر سالم با جمع مونث سالم یا بالعکس حتی در هنگام استفاده از علامت‌های مربوطه هم مشهود است به این صورت که برای ساختن جمع مذکر سالم فقط از اسم ها، صفت ها و شغل‌های انسانی مذکر باید استفاده کرد بطور مثال با آنکه کلمه‌ی قلم مذکر است اما نمی‌توان قلمون را جمع مذکر سالم  دانست چون قلم نه انسان است و نه صفت و شغل انسانی دارد اما در ساخت جمع مونث سالم از هر مفرد مونثی می توان استفاده کرد ببینید واژه‌ی سماء به معنای آسمان است و ربطی به انسان ندارد اما جمع مونث سالم آن سماوات می‌شود و در رابطه با جمع سالم و مکسر باید گفت که جمع سالم جمعی است که صورت مفرد آن تغییر نکند بلکه فقط علامت جمع به آخر آن افزوده می‌شود و با برداشت علامت جمع به مفرد کلمه باز می گردیم البته گاهی باید ت تانیث به مفرد اضافه کنیم اما جمع مکسر به جمعی گفته می‌شود که صورت مفرد آن تغییر یافته است و در بیشتر مواقع در انتهای کلمه علامت‌های جمع سالم را ندارد مانند کلمه ی اوراق که از تغییر کلمه‌ی ورق بوجود آمده است و معنی جمع می‌دهد و اگر در انتهای کلمه‌ای چیزی شبیه علامت های جمع وجود داشته باشد اگر این علامت ها را حذف کنیم نباید به مفرد کلمه برسیم مثل سلاطین  که اگر (ین) را برداریم می شود سلاط که اصلا مفرد نیست چون مفرد این کلمه سلطان است یا کلمه‌ی ابیات جمع مکسر است چون اگر (ات) را حذف کنیم معنا نمی‌دهد و می‌فهمیم که (ت) جزو حروف اصلی کلمه است و مفرد این کلمه هم بیت می‌باشد و در نهایت این که جمع‌های مکسر قاعده مشخصی ندارد  و گاهی در آن حروفی اضافه و یا کم می‌شود و کلا با تغییر در شکل کلمه ساخته شده است لذا باید با تکرار و تمرین آنها را در ذهن جای داد.
نکات:
۱.انتخاب نوع جمع بستن ( با “ون” یا “ین” ) در جمع مذکر سالم بستگی به اعراب کلمه در جمله دارد.به این صورت که اگر اسمِ جمع مذکر، نقشی در جمله بگیرد که باید علامت رفع یعنی _ُ و _ٌ داشته باشد باید از علامت جمع (ون) استفاده کند و اگر همین اسمِ جمع مذکر نقشی در جمله بگیرد که باید علامت نصب یعنی _َ و _ً و یا علامت جر یعنی -ِ و -ٍ داشته باشد باید از علامت جمع (ینَ) استفاده کند.
۲.همزه در سماء در هنگام گرفتن (ات) جمع به واو تبدیل می شود.
۳.در بحث اعراب نیابی که در جمع مونث سالم، کسره به جای فتحه قرار می‌گیرد باید گفت این موضوع گاهی در اسامی غیرمنصرف هم دیده می‌شود به این صورت که اگر اسم غیرمنصرف طبق نقشی که گرفته باید کسره بگیرد به جای کسره، فتحه جایگزین می‌شود. دقیقا برعکس جمع مونث سالم به این صورت که در جمع مونث سالم کسره به جای فتحه و در غیرمنصرف فتحه به جای کسره نقش آفرینی می‌کند که به این نوع اعراب، نیابی یا اعراب ظاهری فرعی گفته می‌شود و یکی از علت‌های طرح اعراب نیابی غیر‌منصرف در این‌ نوشتار بحث مقایسه و اثر آن در یادسپاری است که برای آسان‌تر نمودن آن می‌توان از خیال پردازی یا داستان سرایی هم کمک گرفت مثلاً می‌توان پیرامون این مسئله که جمع‌های مونث از فتحه و گاها اسامی غیر‌منصرف از کسره متنفرند به تخیل پرداخت. [ نظرات / امتیازها ]