توضیح : «قاتِلُوهُمْ یُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَیْدِیکُمْ ...» (توبه/14)- بار دیگر امر به قتال را تکرار مى‏کند چون با تحریک و تشویقى که گذشت حالا دیگر بهتر مورد قبول واقع مى‏شود. آرى، امر اولى ابتدایى بود و مسبوق به تحریک و یا تشویقى نبود، بخلاف دومى که امر اول توطئه و زمینه‏چینى آن را کرده و مامورین را کاملا آماده ساخته است.

علاوه بر اینکه جمله «یُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَیْدِیکُمْ وَ یُخْزِهِمْ ... وَ یُذْهِبْ غَیْظَ قُلُوبِهِمْ» (توبه/14-15) نیز مؤکد امر و مشوق مامورین است بر امتثال و اجراى آن.
گفتن این معنا که کشتار مشرکین به دست مؤمنین عذاب خداست و در حقیقت مؤمنین ایادى خداى سبحانند، و نیز تذکر اینکه مشرکین خوار خواهند شد و خداوند ایادى خود را نصرت خواهد داد و داغ دلهایشان را از کفار خواهد گرفت خود مشوقى است که آنان را با اراده‏اى صاف و جرأت و نشاط وافى بسوى عمل سوق مى‏دهد. [ بستن توضیحات ]

توضیح : این روایت در الدر المنثور (ج 3 ص 215) است که ابن اسحاق و بیهقى در کتاب دلائل از مروان بن حکم و مسور بن مخرمه نقل کرده‏اند.

ادامه روایت:
در همان شب از خزاعه، عمرو بن سالم سوار شد و خود را به مدینه رسانید و ماجرا را در ضمن اشعار زیر به اطلاع رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رسانید:
یا رب انى ناشد محمدا حلف ابینا و ابیه الا تلدا

قد کنتم ولدا و کنا والدا ثمت أسلمنا فلم ننزع یدا

فانصر هداک اللَّه نصرا اعتدا و ادع عباد اللَّه یاتوا مددا

فیهم رسول اللَّه قد تجردا إن سیم خسفا وجهه تربدا

فى فیلق کالبحر یجرى مزبدا ان قریشا اخلفوک الموعدا

و نقضوا میثاقک المؤکدا و جعلوا لى فى کداء رصدا

و زعموا أن لست أدعوا احدا و هم اذل و اقل عددا

هم بیتونا بالوتیر هجدا و قتلونا رکعا و سجدا

رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: اى عمرو بن سالم یارى شدى، پس چیزى نگذشت که ابر سیاهى در آسمان حرکت کرد، حضرت فرمود: این ابر گواهى مى‏دهد به یارى بنى کعب (و بنا به نسخه سیرة النبى این ابر استهلال مى‏کند یعنى مى‏بارد یا صدا مى‏کند) آن گاه مردم را فرمان جهاد داد و به آنان نفرمود کجا لشکر مى‏کشد تا خبر به گوش دشمن نرسد و از خدا خواست تا قریش را از خبر وى بى اطلاع بگذارد تا او بتواند به ناگهانى به سرزمین ایشان وارد شود.

علامه طباطبایی: سیوطى این روایت را در الدر المنثور (ج 3 ص 215) بعد از روایت دیگرى که به طرقى از مجاهد و عکرمه آمده است نقل کرده است و مضمون آن روایت نیز همین است که سبب نزول آیه «أَ لا تُقاتِلُونَ قَوْماً نَکَثُوا أَیْمانَهُمْ»- تا آنجا که مى‏فرماید- «وَ یَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِینَ» (توبه/14) داستان عهدشکنى قریش بود که پیمان حدیبیه را شکسته و به بنى بکر علیه خزاعه هم سوگندان رسول خدا (صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) کمک نظامى کردند.

و اگر مطلب از این قرار باشد قهرا سیوطى و امثال او باید ملتزم شوند به اینکه آیه «أَ لا تُقاتِلُونَ قَوْماً» تا تمامى سه آیه بلکه چهار آیه بعدش که از نظر سیاق مشترکند قبل از فتح مکه نازل شده و در نتیجه قبل از آیات برائت نازل شده‏اند.
و حال آنکه چنین نیست، و داستانى را که ابن اسحاق و بیهقى نقل کرده‏اند هر چند بخاطر مسور بن مخرمه معتبر است و لیکن روایت مسور صریحا نمى‏گوید که آیات مورد بحث در باره این داستان نازل شده، و روایتى هم که مجاهد و عکرمه نقل کرده‏اند اعتمادى بر آن نیست براى اینکه موقوف است و منقطع و سیاق آیات هم طورى نیست که با نازل شدن با آیات قبلش و متصل بودن با آنها نسازد، و این خیلى روشن است.

و جملات: «نَکَثُوا أَیْمانَهُمْ وَ هَمُّوا بِإِخْراجِ الرَّسُولِ وَ هُمْ بَدَؤُکُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ» هر چند به صفاتى اشاره دارد که مختص به قریش است، لیکن ممکن هم هست اشاره به هم سوگندان قریش و هم‏جواران ایشان که بعد از فتح مکه هم مسلمان نشدند بوده باشد، و چون متصل و متحد با قریش بودند به اوصافى که قریش بالاصالة متصف بودند موصوف شوند.
البته باید دانست که در این میان روایات متفرقه‏اى از ائمه اهل بیت (علیه‌السلام) رسیده که آیات مورد بحث را با ظهور مهدى (علیه‌السلام) تطبیق مى‏دهد، و این از باب «جرى»، یعنى تطبیق کلى بر مصداق است. [ بستن توضیحات ]