توضیح : جوابش این است که : این از قبیل ذکر خاص بعد از عام است ، که در مواردی بکار می‏رود که گوینده نسبت به خاص عنایت بیشتری داشته باشد ، و شاهد بر اینکه خدای تعالی از میان همه اعمال صالح به تواصی به حق عنایت بیشتر داشته ، و بدین منظور خصوص آن را بعد از عموم اعمال صالح ذکر نموده این است که همین تواصی را در مورد صبر تکرار کرد ، و با اینکه می‏توانست بفرماید : و تواصوا بالحق و الصبر ، فرمود : و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبرو بنا بر همه آنچه گفته شد ، ذکر تواصی به حق و به صبر ، بعد از ذکر اتصافشان به ایمان و عمل صالح برای این بوده که اشاره کند به حیات دلهای مؤمنین ، و پذیرا گشتن سینه‏هاشان برای تسلیم خدا شدن ، پس مؤمنین اهتمامی خاص و اعتنایی تام به ظهور سلطنت حق و گسترده شدن آن بر همه مردم دارند ، و می‏خواهند همه جا حق پیروی شود ، و پیروی آن دائمی گردد ، و خدای تعالی در باره آنان فرموده : ا فمن شرح الله صدره للاسلام فهو علی نور من ربه فویل للقاسیة قلوبهم من ذکر الله اولئک فی ضلال مبین در آیه مورد بحث صبر را مطلق آورده ، و بیان نکرده که صبر در چه مواردی محبوب است ، و نتیجه این اطلاق آن است که مراد از صبر اعم از صبر بر اطاعت خدا و صبر از معصیت و صبر در برخورد با مصائبی است که به قضا و قدر خدا به آدمی می‏رسدو گاه در سرمایه‏هاى درونى مانند صحت و سلامت و عقل و ایمان و ثواب و این همان است که خداوند متعال به عنوان خسران مبین ( زیان آشکار ) از آن یاد فرموده آنجا که مى‏گوید : ان الخاسرین الذین خسروا انفسهم واهلیهم یوم القیامة الا ذلک هو الخسران المبین زیانکاران واقعى کسانى هستند سرمایه وجود خود و خانواده خویش را در قیامت از دست مى‏دهند ، بدانید خسران مبین همین است ( زمر - 15).
فخر رازى در تفسیر این آیه سخنى نقل مى‏کند که حاصلش چنین است : یکى از بزرگان پیشین مى‏گوید : معنى این سوره را من از مرد یخ‏فروشى آموختم ، فریاد مى‏زد و مى‏گفت : ارحموا من یذوب رأس ماله ارحموا من یذوب رأس ماله ! : رحم کنید به کسى که سرمایه‏اش ذوب مى‏شود ، رحم کنید به کسى که سرمایه‏اش ذوب مى‏شود ! پیش خود گفتم این است معنى ان الانسان لفى خسر : عصر و زمان بر او مى‏گذرد و عمرش پایان مى‏گیرد ، و ثوابى کسب نمى‏کند و در این حال زیانکار است . [ بستن توضیحات ]

توضیح :

آرى تنها یک راه براى جلوگیرى از این خسران عظیم و زیان قهرى و اجبارى وجود دارد ، فقط یک راه که در آخرین آیه این سوره به آن اشاره شده است،مى‏فرماید مگر کسانى که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند ، و یکدیگر را به طرفدارى و انجام حق سفارش کردند ، و یکدیگر را به صبر و استقامت توصیه نمودند ( الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبرو به تعبیر دیگر چیزى که مى‏تواند جلو این زیان بزرگ را بگیرد و آن را به منفعت و سودى عظیم مبدل کند آن است که در برابر از دست دادن این سرمایه ، سرمایه‏اى گرانبهاتر و ارزشمندتر به دست آورد که نه تنها جاى خالى آن سرمایه پر شود ، بلکه دهها و صدها و هزاران بار از آن بیشتر و بهتر باشدهر نفسى که انسان مى‏زند یک گام به مرگ نزدیکتر مى‏شود چنانکه امیر مؤمنان على (علیه‏السلام‏) در آن عبارت نورانیش فرمود : نفس المرء خطاه الى أجله نفسهاى انسان گامهاى او به سوى مرگ است بنابر این ، هر ضربانى که قلب انسان مى‏زند او را یک قدم به پایان عمر نزدیکتر مى‏سازد ، و به این ترتیب باید در برابر این زیان قطعى کارى کرد که جاى خالى پر شودگروهى سرمایه‏هاى نفیس عمر و زندگى را از دست مى‏دهند و در برابر آن مالى مختصر یا بسیار ، خانه‏اى محقر یا کاخى زیبا ، فراهم مى‏سازندگروهى تمام این سرمایه را براى رسیدن به مقامى از دست مى‏دهندو گروههائى آن را در مسیر عیش و نوش و لذات زودگذر مادى مسلما هیچیک از اینها نمى‏تواند بهاى آن سرمایه عظیم باشد ، بهاى آن فقط و فقط رضاى خدا و مقام قرب او است یا همان گونه که امیر مؤمنان على (علیه‏السلام‏) فرموده انه لیس لانفسکم ثمن الا الجنة فلا تبیعوها الا بها : براى وجود شما بها و قیمتى جز بهشت نیست ، مبادا
آن را به کمتر از آن بفروشید [ بستن توضیحات ]

توضیح : مى‏فرماید مگر کسانى که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند ، و یکدیگر را به طرفدارى و انجام حق سفارش کردند ، و یکدیگر را به صبر و استقامت توصیه نمودند ( الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر ) . [ بستن توضیحات ]