(و من یهد الله فهو المهتد و من یضلل فلن تجد لهم اولیاء من دونه ونحشرهم یوم القیمه علی وجوههم عمیا و بکما و صما ماویهم جهنم کلما خبت زدناهم سعیرا): (و هر کس خدا او را هدایت کند، او به حقیقت هدایت یافته و هر که راگمراه کند دیگر جز خدا برایشان دوست و سرپرستی نخواهی یافت و آنها را روزقیامت به رو افتاده و کور و گنگ و کر محشور می کنیم و جایگاهشان جهنم است و هر گاه آتش آن خاموش شود بر شعله آن می افزائیم )، این آیه بقیه و متمم آیه سابق است که گویا حضرت رسول خطاب به مشرکان می گوید: دیگر حجت برشما تمام شده و ضلالت شما حتمی گشته و امیدی به هدایتتان نیست ، پس هرکس خدا او را هدایت کند، چون از امکاناتی که خداوند در اختیارش قرار داده نهایت استفاده مطلوب را برده و هدایت را انتخاب کرده ، خداوند به او توفیق داده و ا و را در مسیر هدایت نگاه می دارد، زیرا هادی حقیقی خداست و هیچ کس در امر هدایت با او مشارکت ندارد و از جانب دیگر هر کس را که خدا گمراه کند، در واقع اضلالش ابتدائی نیست ، بلکه او خود امکانات هدایتی را که خداوند در اختیارش نهاده بود ضایع کرده و خودش گمراهی را برگزیده است ،چنین کسی چون حجت بر او تمام شده ، دیگر هرگز یاوری جز خدا نخواهدداشت ، چون معبودهای خیالی و ملائکه هیچکدام قدرت بر یاوری او ندارند واز آنجا که خدا هم آنها را هدایت نمی کند لذا در آخرت بصورت به رو افتاده وکور و کر و لال محشور می شوند، زیرا آنها در دنیا در برابر حق کور و کر و لال بودند و از حواسی که خداوند به آنها بخشیده بود در راه فهم حق استفاده نمی کردند و شکر منعم را بجا نمی آوردند. پس جایگاهشان جهنم خواهد بود، جهنمی که هر گاه شعله های آتشش فروکش نماید خداوند دوباره آن را افروخته می کند و این کافران هیچ گریزی از آن ندارند. [ نظرات / امتیازها ]

سپس اضافه مى‏کند: «هر کس را خدا هدایت کند، هدایت یافته واقعى اوست» (وَ مَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ).
«و هر کس را (به خاطر اعمالش) گمراه سازد، هادیان و سرپرستانى غیر خدا براى او نخواهى یافت» (وَ مَنْ یُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِهِ).
تنها راه این است که باز هم به سوى او بازگردند و نور هدایت از او بطلبند.
این دو جمله در حقیقت اشاره به این است که تنها استدلالات قوى و کوبنده براى ایمان آوردن کافى نیست، بلکه تا توفیق الهى و شایستگى هدایت در او پیدا نشود محال است ایمان بیاورد.
نطفه پاک بباید که شود قابل فیض ورنه هر سنگ و گلى لؤلؤ و مرجان نشود!
سپس به صورت یک تهدید قاطع و کوبنده صحنه‏اى از صحنه‏هاى قیامت را که نتیجه قطعى اعمال آنهاست به آنها نشان داده، مى‏فرماید: «ما آنها را در روز قیامت بر صورتهایشان محشور مى‏کنیم» (وَ نَحْشُرُهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ عَلى‏ وُجُوهِهِمْ).
به جاى این که مستقیم و ایستاده راه بروند فرشتگان عذاب آنان را به صورتشان بر زمین مى‏کشند یا همچون خزندگان بر صورت و سینه مى‏خزند.
و نیز «آنها در حالتى که نابینا و لال و کر هستند» به آن دادگاه بزرگ وارد مى‏شوند (عُمْیاً وَ بُکْماً وَ صُمًّا).
مواقف و مراحل قیامت مختلف است در بعضى از مراحل و مواقف آنها کور و کر و نابینا هستند، ولى در مراحل دیگرى چشمشان بینا و گوششان شنوا و زبانشان باز مى‏شود، تا صحنه‏هاى عذاب را ببینند و سرزنشهاى سرزنش کنندگان را بشنوند و به ناله و فریاد و اظهار ضعف بپردازند و این خود یک نوع مجازات براى آنهاست.
و نیز مجرمان از دیدن آنچه مایه سرور است و از شنیدن آنچه مایه نشاط و از گفتن آنچه موجب نجات مى‏باشد محرومند و به عکس آنچه که مایه زجر و ناراحتى است مى‏بینند و مى‏شنوند و مى‏گویند.
و در پایان آیه مى‏فرماید: «جایگاه همیشگى آنها دوزخ است» (مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ).
اما گمان نکنید آتشش همچون آتشهاى دنیا سر انجام به خاموشى مى‏گراید نه «هر زمان التهاب آن فرو مى‏نشیند شعله تازه‏اى بر آنها مى‏افزائیم» (کُلَّما خَبَتْ زِدْناهُمْ سَعِیراً).
[ نظرات / امتیازها ]