1 - ضرورت اقامه نماز و پرداخت زکات
و أقیموا الصلوة و ءاتوا الزکوة
2 - برپاداشتن نماز و پرداخت زکات، داراى نقشى بسزا در آماده سازى مسلمانان براى برخورد با دشمنان
فاعفوا و اصفحوا حتى یأتى اللّه بأمره ... و أقیموا الصلوة و ءاتوا الزکوة
چون وجوب نماز و زکات، پیش از نزول این آیه براى مسلمانان بیان شده بود; معلوم مى شود: تأکید بر آن در این آیه، ارائه رهنمودى است براى تحقق امر یاد شده در آیه پیش (فاعفوا و اصفحوا) و نیز فراهم آمدن زمینه جهاد و مبارزه که فراز «حتى یأتى اللّه بأمره» بدان اشاره دارد. در برداشت فوق «أقیموا الصلاة ...» در ارتباط با «حتى یأتى ...» معنا شده است.
3 - اقامه نماز و اداى زکات، عامل شکیبایى بر آزارهاى دشمنان و زمینه ساز مدارا کردن با ایشان است.
فاعفوا و اصفحوا ... و أقیموا الصلوة و ءاتوا الزکوة
در برداشت فوق، جمله «أقیموا الصلاة ...» در ارتباط با «فاعفوا واصفحوا» ملاحظه شده است. در این لحاظ هدف از تأکید بر اقامه نماز و پرداخت زکات، ایجاد توان براى اطاعت امر خداوند (لزوم عفو و گذشت و مدارا کردن با دشمنان) است.
4 - مسلمانان صدر اسلام، موظف به تقویت بنیه اعتقادى و اقتصادى خویش با برپا کردن نماز و پرداخت زکات (براى مهیّا شدن زمینه هاى جهاد و مبارزه)
حتى یأتى اللّه بأمره ... و أقیموا الصلوة و ءاتوا الزکوة
5 - ارتباط اهل ایمان با خدا و تأمین نیازهاى جامعه، فراهم کننده شرایط و زمینه هاى وعده خداوند (فرمان به مبارزه با توطئه گران)
فاعفوا و اصفحوا حتى یأتى اللّه بأمره ... و أقیموا الصلوة و ءاتوا الزکوة
6 - انجام کارهاى خیر، توشه انسان براى سراى آخرت است.
و ما تقدموا لأنفسکم من خیر تجدوه عنداللّه
7 - اقامه نماز و پرداخت زکات، بهترین کار نیک و ارجمندترین توشه براى سراى آخرت
أقیموا الصلوة و ءاتوا الزکوة و ما تقدموا لأنفسکم من خیر تجدوه عنداللّه
«خیر» (کار نیک و پسندیده) شامل نماز نیز مى شود. بنابراین نام بردن از آنها براى رساندن این معناست که: این دو فریضه، از بهترین کارهاى نیک و سودمندترین توشه ها براى آخرت است.
8 - اعمال خیر آدمى، هرگز فانى نمى شود و در نزد خداوند باقى مى ماند.
و ما تقدموا لأنفسکم من خیر تجدوه عنداللّه
9 - خداوند، خزانه دار اعمال نیک آدمى است.
تجدوه عنداللّه
10 - قیامت، صحنه بروز و ظهور اعمال پسندیده اى است که آدمى در دنیا انجام داده است.
و ما تقدموا لأنفسکم من خیر تجدوه عنداللّه
ضمیر مفعولى در «تجدوه» (مى یابید آن را) به کلمه «خیر» بر مى گردد و مقتضایش آن است که: آدمى با همان عمل نیکى که انجام داده، روبه رو خواهد شد; یعنى، اعمال نیک آدمى در قیامت، به گونه اى بروز و ظهور دارند.
11 - تجسم اعمال آدمى در قیامت
و ما تقدموا ... تجدوه عنداللّه
12 - پاداش کارهاى نیک، تضمین شده از سوى خداوند، بدون کمترین کاستى
و ما تقدموا لأنفسکم من خیر تجدوه عنداللّه
در برداشت فوق «تجدوه» - چنانچه بسیارى از مفسّران گفته اند - به یافتن پاداش عمل تفسیر شده است. تعبیر کردن از «یافتن پاداش عمل» به «یافتن خود عمل» حاوى این نکته است که: پاداش اعمال نیک بدون کمترین کاستى، به انسانها اعطا مى شود; به گونه اى که گویا همان عمل را مى یابند.
13 - خداوند، بى نیاز از اعمال خیر بندگان (اقامه نماز، پرداخت زکات و ...)
و ما تقدموا لأنفسکم من خیر تجدوه عنداللّه
هدف از آوردن قید «لأنفسکم» (براى خودتان) توجّه دادن انسانها به این حقیقت است که: آنچه انجام مى دهید خود از آن بهره مى گیرید. مبادا خیال کنید که خداوند به آنها نیازمند است و سودى عاید او مى شود.
14 - خداوند، آگاه به اعمال و رفتار نیک آدمیان است.
إن اللّه بما تعملون بصیر
15 - باور و توجّه آدمى به نظارت خداوند بر اعمال نیک، زمینه ساز آن اعمال است.
إن اللّه بما تعملون بصیر
ایجاد زمینه براى انجام کارهاى نیک، از اهداف بیان نظارت خداوند بر اعمال انسانهاست.
[ نظرات / امتیازها ]
خود بپا دارید هر وقتی صلوة هم دهید اشخاص مسکین را زکاة
آنچه بفرستید پیش از بهر خویش از نکویی نزد حق یابید بیش
حق بود بینا بکردار شما پس به ار نیکو بود کار شما
اندرین موقع نماز و بذل مال نصرت اندر دین کند بیاحتمال
در نماز آن اجتماع مسلمین خصم را مالد بخاک انف و جبین
وان زکاة انصار را سازد زیاد از حسد دشمن نیابد حال شاد
لا جرم شد بر تجاوز حکم حق عفو و صفح اینجا است بهر طعن و دق
واگذارید آن خسان را در محل خود کنید اینسان تجاوز در عمل
بر صلوة و بر زکاة آرید رو تا بخاک آرید رخسار عدو
اینکه شما را زاید و افزون کند دشمنان را دل ز حسرت خون کند
روح گردد زنده و نفس شریر میبمیرد در غم و رنج و زحیر
نفس چون میرد تو بر حق زندهای بر نکوئیهای خود زیبندهای
[ نظرات / امتیازها ]
«واقیمواالصّلوة و آتواالزّکوة»
و نماز را بپا دارید و زکات را بدهید
از آنجا که خداوند در آیه شریفه قبل، مردم باایمان را به عفو کافران و شرک گرایان فرمان داد و تحمّل این کار بر آنان سخت و گران آمد، به آنها دستور داد که دربرابر این مشکل، از معنویت نماز و روزه کمک گیرند؛ زیرا این برنامه ها افزون بر ثواب و پاداشى که دارند، وسیله پرتوانى براى اوج بخشیدن مردم باایمان به سوى کسب والاییها و ارزشها هستند؛ و به همین جهت است که خداوند در آیه دیگرى مى فرماید: «وَاسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلوةِ...»(211).
«و ما تقدّموا لانفسکم من خیرٍ تجدوه عنداللَّه»
و هرگونه خیر و نیکى که از پیش براى خود بفرستید، آن را نزد خدا باز خواهید یافت
منظور از «خیر» در این آیه شریفه، کردار و گفتار شایسته و فرمانبردارى از خداست.
و منظور از «تجدوه» این است که یا عین آن کارها را آماده و ثبت شده براى دریافت پاداش پرشکوه آن خواهید یافت و یا پاداش آن کارهاى شایسته را.
و بدینسان، این آیه شریفه هشدار مى دهد که نه پاداش فرمانبردارى و کارهاى شایسته به فراموشى سپرده مى شود و نه کیفر زشتیها و گناهان و نافرمانیها.
«انّ اللّه بماتعملون بصیرٌ»
بى گمان خدا به آنچه انجام مى دهید، بیناست
نه چیزى از کارهاى شما بر او پوشیده مى ماند و نه ذرّه اى از پاداش و کیفر کارهاى شایسته و یا گناهان شما به فراموشى سپرده مى شود؛ چرا که پاداش دهنده و به کیفررساننده، خدایى است بینا و آگاه و هیچ چیز بر او نهان نمى ماند.
[ نظرات / امتیازها ]