کلمه «ذلت» مصدرى است که براى نوع ساخته شده و کلمه «ذل» بضمه بطورى که راغب گفته، به معناى ذلتى است که از قهر و غلبه ناشى شود، و با کسره ذال، به معناى ذلتى است که از ناحیه تعصب و تکبر ناشى گردد. و معناى عمومى آن (که هم در ذل- بضمه- هست و هم در ذل- بکسره- و هم در بناى نوع- و هم در سایر مشتقات) عبارت است از انکسار و رام شدن در برابر خصم، و در مقابل آن ماده «عز» است، که به معناى رام نشدن و نپذیرفتن تاثیر طرف مقابل است. [ نظرات / امتیازها ]

و کلمه «حبل» به معناى آن سببى است که تمسک به آن باعث مصونیت و حفظ گردد، که البته به عنوان استعاره در مورد هر چیزى که نوعى امنیت و عصمت و مصونیت آورد استعمال مى‏شود، نظیر عهد و ذمه و امان دادن که همه اینها را نیز حبل مى‏گویند. [ نظرات / امتیازها ]

مراد از جمله «ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ»-و خدا داناتر است- این است که ذلت بر آنان(اهل کتاب) مقدر شده و آن چنان ثابت شده که نقش سکه روى فلز، و یا خیمه بر بالاى سر انسان ثابت مى‏شود. پس ذلت براى آنان نوشته شده و یا به اعتبار کلمه« على» برایشان مسلط گشته مگر آنکه به حبل و سببى خدایى چنگ بزنند و یا خود را به دامن نیرومند انسانى بیفکنند. [ نظرات / امتیازها ]

در این آیه شریفه کلمه «حبل» تکرار شده (فرموده: چنگ بزنید به حبلى از خدا و حبلى از مردم) با اینکه مى‏توانست بفرماید: «إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ» و این بدان جهت بود که کلمه حبل وقتى به خداى تعالى منسوب شود، معنایى مى‏دهد و وقتى به انسانها نسبت داده شود معنایى دیگر مى‏دهد. در اولى (وقتى به خداوند منسوب شود) معنایش قضا و قدر و حکم تکوینى یا تشریعى خدا است و در دومى (وقتى به انسانها نسبت داده شود) به معناى تمسک عملى است. [ نظرات / امتیازها ]

مراد از "ضرب ذلت بر آنان" این است که خداى تعالى حکم تشریعى به ذلت آنان کرده، به دلیل اینکه دنبال ضرب ذلت مى‏فرماید: «أَیْنَ ما ثُقِفُوا»- هر جا که یافت شوند "چون معناى ظاهر این جمله این است که مؤمنین هر جا ایشان را دیدند و بر آنان مسلط شدند، چنین و چنان کنند. و این تعبیر با ذلت تشریعى که یکى از آثارش جزیه گرفتن است، مناسبت دارد.
در نتیجه برگشت معناى آیه به این مى‏شود که اهل کتاب به حسب حکم شرع اسلامى ذلیلند، مگر اینکه یا داخل در ذمه اسلام شوند و یا امانى از مردم مسلمان به نحوى از انحاء ایشان را حفظ کنند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

کلمه «باؤا» به معناى "اتخذوا- گرفتند" است. وقتى گفته مى‏شود: "باؤا مبائة- مکانا-" معنایش این است که فلانى‏ها مکانى را براى خود اتخاذ کردند و یا به مکانى برگشتند. [ نظرات / امتیازها ]

کلمه «مسکنت» به معناى شدت فقر است و ظاهرا مسکنت این است که انسان به جایى از فقر و یا هر فقدانى برسد که راه نجاتى از آن نداشته باشد. بنا بر این معنا صدر و ذیل آیه با هم سازگار مى‏شود. [ نظرات / امتیازها ]

معناى این جمله «ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ» این است: غضب الهى براى این بود که امروز عصیانگرى کردند و از پیش هم بر اعتداء و یاغى‏گریشان استمرار مى‏دادند. [ نظرات / امتیازها ]

ذلیل بودن یهودیان، از حیث مسکنت، نداشتن قدرت قیام و بیچاره بودن آنان است نه فقیر بودنشان. اکنون نیز تحت سیطره استعمارند و طناب دیگران را به گردن دارند؛ هرچند ممکن است عدّه‏ای نیز مقهور آنان باشند. یهودیان حتّی پیش از نزول قرآن کریم به سبب قتل انبیا(علیهم‌السلام) به این ذلّت مبتلا بوده‏اند: گاهی به مجوسیان و گاهی به مسیحیان جزیه می‏پرداخته و همواره زیر سلطه ملل غیر یهود بوده‏اند و در مقطعی از تاریخ نیز میدان بیشتری پیدا کرده‏اند تا به ذلّت فزون‏تری کشیده شوند، همان‏گونه که حضرت زینبٍّ در پاسخ یزید ملعون که به مغالطه دست زد، فرمود: ﴿ولایَحسَبَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا اَنَّما نُملی لَهُم خَیرٌ لاَنفُسِهِم اِنَّما نُملی لَهُم لِیَزدادُوا اِثمًا ولَهُم عَذابٌ مُهِین) 2 بنابراین نمی‏توان با نگرش به مقطعی خاص از زمان به تحلیل و داوری درباره ذلّت یهودیان پرداخت، بلکه ذلّت و مسکنت حاکم بر آنان را باید در تاریخ مذلّت بارشان به نظاره نشست. [ نظرات / امتیازها ]

برپایه آیه مورد بحث، برخی از علل ذلّت و خواری یهودیان از این قرار است: استمرار کفر، کشتن انبیا(علیهم‌السلام)، روح عصیانگری و تجاوز. آیات دیگر نیز برخی علل جداگانه را برشمرده است: پیمان‏شکنی، ادّعای در پوشش بودن دل‏هایشان نسبت به ادراک معارف وحیانی رسول اکرم‏صلی الله علیه و آله و سلم، تهمت ناروا به حضرت مریمٍّ، ادّعای کشتن حضرت عیسی بن مریم(علیه‌السلام)، ظلم، بازداشتن مردم از راه خدا، گرفتن ربا، خوردن مال مردم: ﴿فَبِما نَقضِهِم میثقَهُم وکُفرِهِم بِءایتِ اللهِ... وقَولِهِم قُلوبُنا غُلفٌ... ٭ وبِکُفرِهِم وقَولِهِم عَلی مَریَمَ بُهتنًا عَظیما ٭ وقَولِهِم اِنّا قَتَلنَا المَسیحَ عیسَی ابنَ مَریَمَ... ٭ واَخذِهِمُ الرِّبوا وقَد نُهوا عَنهُ واَکلِهِم اَمولَ النّاسِ بِالبطِلِ... ) 2 [ نظرات / امتیازها ]