(ولا یحسبن الذین کفروا انما نملی لهم خیر لانفسهم انما نملی لهم لیزدادوا اثما ولهم عذاب مهین ):(و البته کافران گمان نکنند که مهلتی که ما به آنهامی دهیم برایشان بهتر است ،بلکه ما به آنها مهلت می دهیم تا به گناه و سرکشی خود بیافزایند و برایشان عذابی خوار کننده خواهد بود)،این بیان هم استمرارتسلی خاطر رسول خداست که بداند پیشی گرفتن آنها در کفر در حقیقت تسخیری الهی و در مثل مانند چوب خداست و خیری برای آنها نیست ، بلکه آنها را به جهتی می راند که در آخرت هیچ بهره ای برای آنها نمی ماند و خداوند به آنها مهلت می دهد و آنها را به استدراج و تأخیر می کشاند تا گناهشان رازیادترکنند و به دنبال آن به مقتضای سنت تکمیل ، در برابر آنهمه برخورداری و تنعم که در دنیا داشتند، در آخرت با عذاب الهی خوار و ذلیل می گردند،چون کفران نعم الهی را در دنیا نموده بودند(24). [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 178))- سنگین بارها! این آیه نیز بحثهاى مربوط به حادثه احد و حوادث بعد از آن را تکمیل مى‏کند زیرا، یک جا روى سخن را به پیامبر و در جاى دیگر به مؤمنان و در اینجا روى سخن به مشرکان است و در باره سرنوشت شومى که در پیش دارند سخن مى‏گوید، و مى‏فرماید: «گمان نکنند آنهایى که کافر شدند، مهلتى که به ایشان مى‏دهیم براى آنها خوب است» (وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّما نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ).

سپس مى‏فرماید: «بلکه مهلت مى‏دهیم تا به گناه و طغیان خود بیفزایند» (إِنَّما نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً).

و در پایان آیه به سرنوشت آنها اشاره کرده مى‏فرماید: «و براى آنها عذاب خوار کننده‏اى است» (وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِینٌ).

آیه فوق به آنها اخطار مى‏کند که هرگز نباید امکاناتى را که خدا در اختیارشان گذاشته و پیروزیهایى که گاهگاه نصیبشان مى‏شود و آزادى عملى که دارند دلیل بر این بگیرند که افرادى صالح و درستکار هستند و یا نشانه‏اى از خشنودى خدا نسبت به خودشان فکر کنند.

ضمنا، آیه فوق به این سؤال که در ذهن بسیارى وجود دارد، پاسخ مى‏گوید که چرا جمعى از ستمگران و افراد گنهکار و آلوده این همه غرق نعمتند و مجازات نمى‏بینند. قرآن مى‏گوید: اینها افراد غیر قابل اصلاحى هستند که طبق سنت آفرینش و اصل آزادى اراده و اختیار به حال خود واگذار شده‏اند، تا به آخرین مرحله سقوط برسند و مستحق حد اکثر مجازات شوند.

[ نظرات / امتیازها ]

(آیه 178))- سنگین بارها! این آیه نیز بحثهاى مربوط به حادثه احد و حوادث بعد از آن را تکمیل مى‏کند زیرا، یک جا روى سخن را به پیامبر و در جاى دیگر به مؤمنان و در اینجا روى سخن به مشرکان است و در باره سرنوشت شومى که در پیش دارند سخن مى‏گوید، و مى‏فرماید: «گمان نکنند آنهایى که کافر شدند، مهلتى که به ایشان مى‏دهیم براى آنها خوب است» (وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّما نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ).

سپس مى‏فرماید: «بلکه مهلت مى‏دهیم تا به گناه و طغیان خود بیفزایند» (إِنَّما نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً).

و در پایان آیه به سرنوشت آنها اشاره کرده مى‏فرماید: «و براى آنها عذاب خوار کننده‏اى است» (وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِینٌ).

آیه فوق به آنها اخطار مى‏کند که هرگز نباید امکاناتى را که خدا در اختیارشان گذاشته و پیروزیهایى که گاهگاه نصیبشان مى‏شود و آزادى عملى که دارند دلیل بر این بگیرند که افرادى صالح و درستکار هستند و یا نشانه‏اى از خشنودى خدا نسبت به خودشان فکر کنند.

ضمنا، آیه فوق به این سؤال که در ذهن بسیارى وجود دارد، پاسخ مى‏گوید که چرا جمعى از ستمگران و افراد گنهکار و آلوده این همه غرق نعمتند و مجازات
نمى‏بینند. قرآن مى‏گوید: اینها افراد غیر قابل اصلاحى هستند که طبق سنت آفرینش و اصل آزادى اراده و اختیار به حال خود واگذار شده‏اند، تا به آخرین مرحله سقوط برسند و مستحق حد اکثر مجازات شوند.

[ نظرات / امتیازها ]

قرآن، واژه‏ى «گمان نکنید» را بارها خطاب به کفّار و منافقین و افراد سست ایمان بکار برده، و این بخاطر آن است که این افراد از واقع‏بینى و تحلیل درست و روشن ضمیرى لازم محرومند. آنها آفرینش را بیهوده، شهادت را نابودى، دنیا را پایدار، عزّت را در گرو تکیه به کفّار و طول عمر خود را مایه‏ى خیر و برکت مى‏پندارند که قرآن بر همه‏ى این پندارها قلم بطلان کشیده است. اهل کفر، داشتن امکانات، بدست آوردن پیروزى‏ها و زندگى در رفاه خود را نشان شایستگى خود مى‏دانند، در حالى که خداوند آنان را به دلیل آلودگى به کفر و فساد، مهلت مى‏دهد تا در تباهى خویش غرق شوند. در تاریخ مى‏خوانیم که وقتى یزید امام حسین‏علیه السلام را به شهادت رساند، خاندان آن حضرت را همراه زینب کبرى‏علیها السلام به اسارت به شام بردند. یزید در مجلس خود با غرور تمام خطاب به حضرت زینب گفت: «دیدید که خدا با ماست»، حضرت در پاسخ او، این آیه را خواند و فرمود: من ترا پست و کوچک و شایسته هرگونه تحقیر مى‏دانم. هر آنچه مى‏خواهى انجام بده، ولى به خدا سوگند که نور خدا را نمى‏توانى خاموش کنى. آرى، براى چنین افراد خوشگذرانى، عذاب خوار کننده آماده شده، تا عزّت خیالى و دنیایى آنان، با خوارى و ذلّت در آخرت همراه باشد. مجرومان دوگونه‏اند: گروهى که قابل اصلاحند و خداوند آنها را با موعظه و حوادث تلخ و شیرین، هشدار داده و بیدار مى‏کند، و گروهى که قابل هدایت نیستند، خداوند آنها را به حال خویش رها مى‏کند تا تمام قابلیّت‏هاى آنان بروز کند. به همین جهت امام باقر علیه السلام ذیل این آیه فرمود: مرگ براى کفّار یک نعمت است، زیرا هر چه بیشتر بمانند زیادتر گناه مى‏کنند. <198> حضرت على‏علیه السلام درباره‏ى «انّما نملى لهم لیزدادوا اثماً» فرمود: چه بسیارند کسانى که احسان به آنان (از جانب خداوند)، استدراج و به تحلیل بردن آنان است و چه بسیارند کسانى که به خاطر پوشانده شدن گناه و عیوبشان، مغرورند و چه بسیارند افرادى که به خاطر گفته‏هاى خوب درباره آنان مفتون شده‏اند. خداوند هیچ بنده‏اى را به چیزى همانند «املاء» مبتلا نکرده است. [ نظرات / امتیازها ]

سنگین بارها
این آیه نیز در حقیقت بحثهاى مربوط به حادثه احد و حوادث بعد از آن را تکمیل مى کند زیرا یک جا روى سخن به پیامبر صلى الله علیه و آله بود و یک جا به مؤ منان و در این جا روى سخن به مشرکان است و به دنبال تسلیت و دلدارى به پیامبر صلى اللّه علیه و آله نسبت به تلاش و کوشش بى حساب دشمنان حق ، در آیات گذشته ، خداوند در این آیه روى سخن را متوجه آنها کرده و درباره سرنوشت شومى که در پیش دارند، سخن مى گوید و مى فرماید: ((گمان نکنند آنهایى که کافر شدند، مهلتى که به ایشان مى دهیم براى آنها خوب است )) (و لا یحسبن الذین کفروا انما نملى لهم خیر لانفسهم ).
سپس مى فرمماید: ((بلکه مهلت مى دهیم تا به گناه و طغیان خود بیفزایند)) (انما نملى لهم لیزدادوا اثما).
و در پایان آیه به سرنوشت آنها اشاره کرده ، مى فرماید: ((و براى آنها عزاب خوار کننده است )) (ولهم عذاب مهین ).
آیه فوق به آنها اخطار مى کند که هرگز نباید آنها امکاناتى را که خدا در اختیارشان گذاشته و پیروزیهایى که گاهگاه نصیبشان مى شود و آزادى عملى که دارند دلیل بر این بگیرند که افرادى صالح و درستکار هستند و یا نشانه اى از خشنودى خدا نسبت به خودشان فکر کنند.
توضیح اینکه : از آیات قرآن مجید استفاده مى شود که خداوند افراد گنهکار را در صورتى که زیاد آلوده گناه نشده باشند به وسیله زنگهاى بیدار باش و عکس العملهاى اعمالشان ، و یا گاهى به وسیله مجازاتهاى متناسب با اعمالى که از آنها سرزده است ، بیدار مى سازد و به راه حق بازمى گرداند. اینها کسانى هستند که هنوز شایستگى هدایت را دارند و مشمول لطف خداوند مى باشند و در حقیقت مجازات و ناراحتیهاى آنها، نعمتى براى آنها محسوب مى شود. چنانکه در قرآن مى خوانیم : ((ظهر الفساد فى البر و البحر بما کسبت ایدى الناس لیذیقهم بعض الذى عملوا لعلهم یرجعون ؛ در خشکى ها و دریاها، فساد و تباهى بر اثر اعمال مردم ، ظاهر شد تا خداوند نتیجه قسمتى از اعمال آنها را به آنها بچشاند، شاید که ایشان برگردند)).
ولى آنها که در گناه و عصیان ، غرق شوند و طغیان و نافرمانى را به مرحله نهایى برسانند، خداوند آنها را به حال خود وا مى گذارد و به اصطلاح به آنها میدان مى دهد تا پشتشان از بار گناه سنگین شود و استحقاق حداکثر مجازات را پیدا کنند.
اینها کسانى هستند که تمام پلها را در پشت سر خود ویران کرده اند، و راهى براى بازگشت نگذاشته اند و پرده حیا و شرم را دریده و لیاقت و شایستگى هدایت الهى را کاملا از دست داده اند.
در خطبه اى که بانوى شجاع اسلام زینب کبرى (علیهاالسلام ) در شام در برابر حکومت خودکامه جبار، ایراد کرد، استدلال به این آیه را در برابر یزید طغیانگر که از مصادیقروشن گنهکار غیر قابل بازگشت بود، مى خوانیم ، آنجا که مى فرماید:
((تو امروز شادى مى کنى و چنین مى پندارى که چون فراخناى جهان را بر ما تنگ کرده اى و کرانه هاى آسمان را بر ما بسته اى و ما را همچون اسیران از این دیار به آن دیار مى برى ، نشانه قدرت تو است ، و یا در پیشگاه خدا قدرت و منزلتى دارى و ما را در درگاه او راهى نیست ! اشتباه مى کنى ، این فرصت و آزادى را خداوند به خاطر این به تو داده تا پشتت از بار گناه ، سنگین گردد و عذاب دردناک در انتظار تو است ...
به خدا سوگند، اگر مسیر حوادث زندگى ، مرا همچون زن اسیر، در پاى تخت تو آورد، تصور نکنى که در نظر من کمترین شخصیت و ارزش دارى ، من تو را کوچک و پست و درخور هرگونه تحقیر و ملامت و توبیخ مى شمرم ... هر کار از دستت ساخته است انجام ده ، به خدا سوگند هرگز نور ما را خاموش نتوانى ساخت و وحى جاودانه و آئین حق ما را محو نخواهى کرد، تو نابود مى شوى ، و این اختر تابناک همچنان خواهد درخشید.)) [ نظرات / امتیازها ]

وَ لاٰ یَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدٰادُوا إِثْماً، وَ لَهُمْ عَذٰابٌ مُهِینٌ

این آیه درسى است به مؤمنان که فریفتۀ امکانات کافران نشوند، و هشدارى به کافران، تا شاید به پایان زندگى خود بیندیشند هیچ نباید پیش خود حساب و گمان کنند که این آرزوها و شهوات و بهره هایى که چشم و گوش و دل و زندگى آنان را پر کرده است و در میان آنها رهایشان کرده ایم، براى خود و نفوسشان خیر و از طرف ما خیر خواهى براى آنها باشد اینگونه امکانات و رهایى و افسار گسیختگى، براى آنست که تا هر چه بتوانند در سرکشى و طغیان خود پیش روند تا عذاب زبونى و زبونى آور

تهدیدهاى دو آیۀ قبل که گرایندگان و خریداران کفر، بهره در آخرت ندارند و تکرار « لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ » و همچنین آیات مانند آنها، و از سوى دیگر باز بودن راه زندگى و خوشى براى آنان، منشأ این اندیشه و گمان است، که خداوند براى آنان خیر و خوشى خواسته و آنها را شایستۀ چنین زندگى ساخته، این اندیشه همیشه براى آنان و دیگر کوته اندیشان هست این آیه پرده از چنین راز و ظاهر فریبنده بر مى دارد که نباید آنها که رو به کفر رفته اند چنین گمان برند که همین که به آنها ثروت و قدرت دادیم و جلو پیشرفت آنها و دستشان را باز گذاردیم به خیر و سعادت آنان خواهد بود قرآن این حقیقت را براى آنان که مى توانند چشم خود را باز کنند عریان مى نماید: إِنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدٰادُوا إِثْماً لام لیزدادوا، ظاهر در اراده است نه عاقبت، چون کفروا، ظاهر در این است که به ارادۀ خود به سوى کفر گرائیده اند همین که آنها به ارادۀ خود به کفر گرائیده اند، ارادۀ خدا هم بر طبق سنن، بدین تعلق گرفته تا آنها خود در گناه و از جهت گناه افزایش و تکامل یابند که نتیجۀ قهرى املاء است، نه «لِیَزْدٰادُوا إِثْماً» و پایانش عذاب خوار کننده است در مقابل سرکشى و خود بزرگ بینى آنان: وَ لَهُمْ عَذٰابٌ مُهِینٌ در پایان مهلت [ نظرات / امتیازها ]

«لاٰ یَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا» 178 مجمع: مقاتل گفته است: مقصود کفّار مکّه است و عطاء گفته است: مقصود یهود بنى قریظه و بنى نضیر هستند

ابو الفتوح: حمزه با تاء قرائت کرده است یعنى: تو اى پیغمبر گمان مبر و بقیّه با یاء خوانده اند یعنى: کافران گمان نبرند

«أَنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ» 178 مجمع: یعنى: درازى عمر کافران که در احد کشته نشدند و زنده ماندند موجب تشدید عقاب آنها است در عالم دیگر و کشته شدن مؤمنین تسریع به رسیدن نعمتهاى آنجا است

ابو الفتوح: مقصود این است که این مهلت و درازى عمر را خدا براى خیر آنها معیّن کرده است، لیکن خود از آن استفاده نمى کنند

«إِنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدٰادُوا» 178 ابو الفتوح: لام «لِیَزْدٰادُوا» بمعنى نتیجه است یعنى نتیجه ى مهلت و درازى زندگى آنها زیادى گناه است و بس و معنى لام غرض و هدف کار نیست چون از خداوند قبیح است که براى زیادى گناه عمر آنها را دراز کند، کسى از پیغمبر (ص) پرسید کدام دسته مردم بهتر هستند؟ فرمود: آنکه عمرش دراز و عملش نیکو باشد پرسید کدام بدتر؟ فرمود: آنکه عمرش دراز و کارش بد است

عبد اللّه مسعود گفت: براى مردم نیک و بد مرگ به از زندگى است، که اوّلى از بار وظائف زندگى رها مى شود و دوّمى: مردم از او آسوده مى شوند

مجمع: ابو القاسم بلخى در معنى این آیه گفته است: کافران گمان نکنند که درازى عمرشان براى آن است که کارهاى آنها پسندیده است و مقبول بلکه این زندگى بر زیان آنها است چون ما به آنها درازى عمر مى دهیم و ایشان به گناه خود مى افزایند و خود را سزاوار عذاب مى کنند

کشاف: در جمله ى اوّل بهتر است که: «انّ ما» نوشته شود جدا از یکدگر تا معنى چنین شود: گمان نبرند که آنچه درازى عمر است خوب است و در جمله ى دوم بایستى «انّما» متّصل نوشته شود یعنى همانا زیادى عمر نتیجه اش گناه است ولى چون در قرآن عثمان هر دو متّصل نوشته شده است تخلّف جایز نیست

فخر: ممکن است معنى جمله بر تقدیم و تأخیر باشد که معنى این گونه باشد: گمان نبرند کافران که درازى عمر براى زیادى گناه است بلکه زیادى عمر براى آنها بهتر است ولى این معنى برخلاف قرائت قاریها است چون باین معنى بایستى برعکس قرائت باشد که در اوّل «انّما» بکسر در همزه و دومى «انّما» بفتح همزه باشد تا این معنى درست باشد

روح البیان: ممکن است چیزى بصورت نعمت و بواقع نقمت و ناگوارى باشد مانند اینکه شیرینى مسموم به کسى بدهند

سعدى گفته است: شنیده ام که بقصّاب گوسفندى گفت در آن زمان که بخنجر سرش ز تن ببرید جزاى هر بن خارى که خورده ام دیدم کسى که پهلوى چربم خورد چه خواهد دید [ نظرات / امتیازها ]

و مپندار تو اى محمّد که ما کافران را مهلت دادیم و مى دهیم ایشان را آن بهتر است و نیکوتر است یا مپندارند کافران آنکه ما ایشان را مهلت دادیم و فروگذاشتیم ایشان را بهتر است،اگرچه خداى تعالى براى خیر ایشان کرده است این اطالت مدّت لیکن چون ایشان خود را به آن خیر نمى رسانند خیر در حقّ ایشان محقّق نبود آنگه استیناف کلام کرد و ابتدا کرد و گفت:ما ایشان را مهلت از براى آن مى دهیم تا در بزه افزایند و ایشان را عذابى بود خوارکننده،و این لام لام غرض نیست لام عاقبت است چنانکه گفت: «فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِیَکُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً» بعضى مفسّران گفته اند که:آیت در حقّ مشرکان آمد،ضحّاک گفت:در بنى قریظه و بنى النضیر آمد

در خبرست که یکى رسول را سؤال کرد و گفت:یا رسول اللّه أىّ النّاس خیر؟ قال من طال عمره و حسن عمله،گفت:از مردمان که بهتر است یا رسول اللّه ؟ گفت:آنکه عمرش دراز بود و عملش نیکو بود،و گفت که:از مردمان که بتر است ؟ گفت:آنکه عمرش دراز بود و عملش بد بود عبد اللّه مسعود گفت که:هیچ کس نباشد از برّ و فاجر الّا و مرگ او را بهتر بود؛اگر برّ بود از مشقّت تکلیف برهد و اگر فاجر بود مردمان از بلاى او برهند؛آنگه در حقّ نیکوکاران این آیت بر خواند «نُزُلاً مِنْ عِنْدِ اَللّٰهِ وَ مٰا عِنْدَ اَللّٰهِ خَیْرٌ لِلْأَبْرٰارِ» و در حقّ فاجر بر خواند [وَ لاٰ یَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا] الآیة [ نظرات / امتیازها ]

وَ لاٰ یَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدٰادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذٰابٌ مُهِینٌ راجع بهمان آیه جلو است،یعنى نپندارند آن کسانى که کافرند اینکه مهلت مى دهیم آنها را بهتر و خوبى است ایشان را،و بنا بر قرائتى که سیاهى قرآن به آن نیست،خطاب به رسولش نموده که تو گمان مبر مهلتى که بکافرین داده شده و از تمتعات دنیا آنان را خورسند گردانیده خیر و خوب و سعادت باشد براى آنها بلکه این مهلت براى این است که خوب بحیات دنیا مطمئن گردند و بخوبى خباثت قلب خود را ظاهر گردانند و آنچه از فسق و فجور از دستشان بر مى آید از ضدیت با دوستان خدا و ظلم و ستم باولیاء او و فساد در زمین و بستن راه حق تعالى بر دوستان او و غیر اینها فروگذار ننمایند و وقتى که آنچه در سریره آنها مخفى بود ظاهر گردانیدند مستحق عذاب مى شوند این است که فرمود «وَ لَهُمْ عَذٰابٌ مُهِینٌ » براى کافرین عذاب خوارکننده مهیّا گردیده یعنى در اثر اعمال بدشان مستحق عذاب گردیدند
[ نظرات / امتیازها ]

وَ لاٰ یَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدٰادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذٰابٌ مُهِینٌ عمر انسان همانند ثروت اوست اگر ثروت را به خوبى صرف کند و آن را براى خود، خویشاوندان خود و بندگان نیازمند خداوند و عائلۀ خود خرج کند، این ثروت براى او خیرات و حسنات خواهد بود هر زمان که به ثروتش افزوده شود به فرمانبردارى او از خدا و نیز حسناتش افزوده مى شود و اگر در اموال خود، بد تصرّف کند و آن را در راه معصیت خرج نماید، به صورت گناه به سویش بازمى گردد و هر اندازه که ثروت او فزون تر شود، گناه و فسادش افزایش مى یابد

عمر انسان نیز چنین است اگر کارهاى خوب انجام دهد، با عمر به سعادت مى رسد و اگر کارهاى زشت انجام دهد، بدبخت خواهد شد و این، هم سنّت الهى است و هم سنّت اجتماعى تمامى سنّت هاى معمولى، خواه طبیعى باشند و خواه اجتماعى در واقع سنّت خدا در میان خلق به شمار مى رود

خداى سبحان طبق همان سنّتى که با سایر مردم رفتار مى کند، با کافران برخورد مى کند کسى را که بخواهد مهلت بدهد، با طولانى کردن عمر، به او مهلت مى دهد، تا وى براى خود، نیکى یا بدى را برگزیند امّا کافر با این مهلت دادن مغرور مى شود و آزادانه به ستم مى پردازد ازاین رو، نتیجۀ مهلت دادن به کافر شقاوت و عذاب اوست

برخلاف انسان مؤمن که هرگاه خدا اجل او را به تأخیر اندازد، کارهاى نیک او افزایش مى یابد، حتى اگر کسى در باقى عمر خویش کار نیک انجام دهد، به سبب گناهان قبلى اش مجازات نمى شود؛ چنان که در حدیث شریف آمده است با این بیان، روشن مى شود که لام در سخن خداى تعالى: «لِیَزْدٰادُوا» براى نتیجه است و نه براى تعلیل

کافر و کار نیک سؤال: برخى از کفّار، عمل نیک را به سبب خود این عمل انجام مى دهند و هر اندازه که عمرشان زیاد شود، آنان از طریق دانش و تلاش هاى بى شائبۀ خود بیشتر به بشر خدمت مى کنند و سود مى رسانند و این با ظاهر آیۀ «إِنَّمٰا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدٰادُوا إِثْماً» تضادّ دارد

پاسخ: سیاق آیه مشخص مى کند که مراد از واژۀ «اثم» در آیه، خصوص کفر است و کافران هر مقدار که از عمرشان بگذرد، بر کفر آنها افزوده مى شود و نه بر جهات دیگر آنها؛ زیرا آنان برخى از اعمال نیکو را انجام مى دهند [ نظرات / امتیازها ]

منافقین متخلفین از جهاد تصور کرده بودند جانى به سلامت در برده اند و از مهلکه نجات یافته اند و باین خورسند بودند که خیرى به آنها رسیده است غافل از آنکه هرچه در دنیا باین حال باقى بودند بر معصیت آنها افزوده مى شد و عذاب آخرت آنها بیشتر مى شد لذا خداوند متنبه فرمود آنها را که کفار نباید تصور کنند طول عمر و عقاب ننمودن خداوند بزودى آنها را خوب است از براى آنها بلکه خداوند به آنها مهلت داده و واگذارده آنها را بحال خودشان و نتیجه این آنست که بار عصیان آنها سنگین مى شود و استحقاق آنها براى عذاب کامل مى گردد و جز این فایدۀ براى آنها ندارد یکى از اسرار خلقت آنست که هر موجودى بکمال قابلیت خود برسد و تصور نکنند که در این بقاء به عزت خواهند رسید زیراکه بعذابى گرفتار مى شوند که هر عزیزى را خوار مى کند پس لام در لیزدادوا ممکن است لام عاقبت باشد مثل آنکه مى گویند بزائید براى مردن و بنا کنید براى خراب شدن و ممکن است لام تعلیل باشد چنانچه اشاره شد و لازم نمى آید که عصیان آنها به اراده الهى باشد زیراکه بسوء اختیار خودشان به جا مى آورند و لا مؤثر فى الوجود الا اللّه و وجود خیر است و شر عدم است و صادر از جنبه نقص ممکن و بیان این امر در ذیل آیه شریفه تلک الرسل فضلنا بعضهم على بعض در اواخر سوره بقره در تحت عنوان تحقیق رشیق گذشت و عیاشى از حضرت باقر (ع) روایت نموده که پرسیدند از آن حضرت موت براى کافر بهتر است یا حیاة فرمود موت براى کافر و مؤمن بهتر است چون خداوند فرموده و آنچه نزد خدا است بهتر است از براى نیکوکاران و این آیه را نیز تلاوت فرمودند و لا تحسبن بصیغه مخاطب نیز قرائت شده و بنابراین خطاب به پیغمبر است و مقصود بخطاب منافقین هستند [ نظرات / امتیازها ]