از آنجا که در آیات گذشته سخن از مشرکان دروغپرداز و مستکبرى بود که در روز قیامت از کرده خود پشیمان مى شوند و تقاضاى بازگشت به این جهان مى کنند، تقاضائى بى حاصل و غیر قابل قبول ،در ادامه همین سخن مى گوید: ((در روز قیامت کسانى را که دروغ بر خدا بستند مى بینى که صورتهایشان سیاه است ))! (و یوم القیامة ترى الذین کذبوا على الله وجوههم مسودة ).
سپس مى افزاید: ((آیا در جهنم جایگاهى براى مستکبران نیست ))؟! (الیس فى جهنم مثوى للمتکبرین ).
گر چه مفهوم ((کذبوا على الله )) (دروغ بر خدا بستند) وسیع و گسترده است ، ولى در مورد آیه بیشتر نظر روى نسبت دادن شریک به خدا و ادعاى وجود فرزند براى او از فرشتگان یا حضرت مسیح (علیه السلام ) و مانند آن است .
همچنین واژه ((مستکبر)) هر چند به تمام کسانى که خود بزرگبین هستند اطلاق مى گردد. ولى در اینجا بیشتر منظور کسانى است که در برابر دعوت انبیاء به آئین حق استکبار جستند، و از پذیرش دعوت آنها سر باز زدند.
روسیاهى دروغگویان در قیامت نشانه ذلت و خوارى و رسوائى آنها است ، و چنانکه مى دانیم عرصه قیامت عرصه بروز اسرار نهان و تجسم اعمال و افکار انسان است ، آنها که در این دنیا قلبهائى سیاه و تاریک داشتند، و اعمالشان نیز همچون افکارشان تیره و تار بود، در آنجا این حال درونى آنها به برون منتقل مى شود، و چهره هایشان تاریک و سیاه خواهد بود.
و به تعبیر دیگر: در قیامت ظاهر و باطن یکى مى شود، و صورتها به رنگ دلها درمى آید، که قلبى تاریک دارند صورتى تاریک خواهند داشت ، و آنها که قلبهایشان نورانى است صورتهایشان نیز چنین است .
چنانکه در آیه 106 و 107 سوره آل عمران مى خوانیم : یوم تبیض وجوه و تسود وجوه فاما الذین اسودت وجوههم اکفرتم بعد ایمانکم فذوقوا العذاب بما کنتم تکفرون - و اما الذین ابیضت وجوههم ففى رحمة الله هم فیها خالدون : ((در آن روز صورتهائى سفید و صورتهائى سیاه مى گردد، آنها که صورتهایشان سیاه شده به آنان گفته مى شود: آیا بعد از ایمان کافر شدید، اکنون بچشید عذاب را به خاطر کفرتان - و آنها که چهره هایشان سفید و نورانى است در رحمت خدا جاودانه خواهند ماند)).
جالب توجه اینکه از پاره اى از روایات که از منابع اهل بیت (علیهم السلام ) نقل شده استفاده مى شود که دروغ بستن بر خداوند که مایه روسیاهى در قیامت است معنى گسترده اى دارد که ادعاى امت و رهبرى به ناحق را نیز شامل مى شود، چنانکه صدوق در کتاب اعتقادات از امام صادق (علیه السلام ) نقل مى کند هنگامى که از تفسیر این آیه از آنحضرت سؤ ال کردند فرمود: ((من زعم انه امام و لیس بامام )) قیل و ان کان علویا فاطمیا؟ قال و ان کان علویا فاطمیا: ((منظور کسى است که خود را امام پندارد در حالى که امام نباشد)) گفتند: هر چند از نسل على (علیه السلام ) و اولاد فاطمه (علیهاالسلام ) باشد؟ فرمود: هر چند از نسل على (علیه السلام ) و اولاد فاطمه (علیهاالسلام ) باشد.
این در حقیقت بیان یک مصداق روشن است ، چرا که ادعاى امامت و رهبرى الهى اگر واقعیت نداشته باشد از واضحترین مصداقهاى دروغ بر خدا است .
همچنین کسانى که به پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) یا امام بر حق نسبت دروغ دهند آن نیز در واقع دروغ بر خدا است ، چرا که آنها از خود چیزى نمى گویند.
لذا در حدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم : من حدث عنا بحدیث فنحن سائلوه عنه یوما فان صدق علینا فانما یصدق على الله و على رسوله ، و ان کذب علینا فانه یکذب على الله و رسوله ، لانا اذا حدثنا لا نقول قال فلان و قال فلان ، انما نقول قال الله و قال رسوله (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) ثم تلا هذه الایة ((و یوم القیامة ترى الذین کذبوا على الله وجوههم مسودة ...)):
((هر کس حدیثى از ما نقل کند ما روزى از او سؤ ال خواهیم کرد: اگر راست گفته و از ما بوده ، سخن حقى را به خدا و پیامبرش نسبت داده است ، و اگر بر ما دروغ بسته دروغ بر خدا و رسول بسته است ، زیرا ما هنگامى که حدیثى مى گوئیم نمى گوئیم فلان و فلان گفته اند، بلکه مى گوئیم خدا گفته ، پیامبرش گفته است ، سپس این آیه را تلاوت فرمود: و یوم القیامة ترى الذین کذبوا على الله وجوههم مسودة ....))
این حدیث به خوبى نشان مى دهد که امامان اهلبیت (علیهم السلام ) از خود چیزى نمى گفتند، و تمام احادیث صحیح و معتبرى که از آنها نقل شده بازگشت به احادیث پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) مى کند، و این نکته اى است که براى همه دانشمندان اسلام قابل دقت است ، بنابراین افرادى هم که امامت آنها را نپذیرفته اند باید سخنانشان را به عنوان روایاتى از پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) بپذیرند، به مضمون همین حدیث حدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام ) در کافى نقل شده که مى گوید: ((حدیث هر یک از ما امامان حدیث دیگرى است و حدیث ما حدیث رسول الله است )) (کافى جلد اول باب روایة الکتب و الحدیث حدیث 14).
این سخن نیز شایان توجه است که از آیات قرآن به خوبى استفاده مى شود که سرچشمه اصلى کفر همان کبر است چنانکه درباره شیطان مى خوانیم : ابى و استکبر و کان من الکافرین : ((او سر باز زد و تکبر ورزید و از کافران شد)) (بقره آیه 34).
و به همین دلیل جایگاه متکبران جز آتش سوزان جهنم نمى تواند باشد، حتى در حدیثى از پیامبر اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) آمده : ان فى جهنم لواد للمتکبرین یقال له سقر، شکى الى الله عزوجل شدة حره ، و سئله ان یتنفس فاذن له فتنفس فاحرق جهنم ! ((در جهنم سرزمینى است مخصوص متکبران که به آن سقر گفته مى شود یک وقت از شدت حرارتش به خداوند شکایت کرد و تقاضا کرد تنفسى کند به او اجازه داده شد، نفسى کشید که جهنم را سوزانید!.
[ نظرات / امتیازها ]