(ان الذین کفروا ینفقون اموالهم لیصدوا عن سبیل الله فسینفقونها ثم تکون علیهم حسره ثم یغلبون و الذین کفروا الی جهنم یحشرون ):(همانا کسانی که کافر شدند، اموالشان را در راه بازداشتن از راه خدا انفاق می کنند،پس بزودی آنها را می دهند و سپس برایشان باعث حسرتی می شود، آنگاه شکست می خورند و کسانی که کافر شدند بسوی جهنم محشور می شوند )می فرماید: کفرمشرکان (به حسب سنت الهی که خداوند در اسباب و مسببات دارد) به زودی آنها را وا می دارد که اموالشان را در راه ابطال دعوت حق و جلوگیری از راه خداصرف نمایند و صرف اموال در راه این اغراض پلید،ظلم و فسق است و ظلم وفسق هم هرگز کسی را به رستگاری و سعادت نمی رساند. نتیجتا اموالشان که در این راه خرج کرده اند،هدر می رود و این امر باعث حسرتشان می شود، آنگاه شکست می خورند و از اموالشان سودی نمی برند،زیرا بزودی بسوی جهنم می شتابند و در آنجا گرد هم می آیند. در این آ یات با عبارت (ثم یغلبون )از فتح مکه خبر داده و با عبارت بعدی ،وضع بعضی از قریش راکه موفق به دین اسلام نمی شوند، پیشگویی می نماید. [ نظرات / امتیازها ]

کفار تلاش و کوششان این است که از راه کمکهای مالی و دسیسه‌های نظامی و مانند آن این نور را خاموش کنند در سوره توبه و صف با دو تعبیر مختلف فرمود کفار درصدد خاموش کردن نور الهی‌اند اراده می‌کنند که نور خدا را خاموش کنند ﴿یُریدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا﴾ یک، ﴿یُریدُونَ لِیُطْفِؤُا﴾ دو، آنجا که دارد ﴿یُریدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا﴾ این اراده آنها مستقیماً به آن هدف خورده که دیگر لام در کار نیست ... نور خدا را خاموش کنند اسلام را از بین ببرند اینجا که دارد ﴿یُریدُونَ لِیُطْفِؤُا﴾ یعنی تلاش و کوششان این است زحمت می‌کشند مقدماتی را فراهم می‌کنند هدفشان این است که نور خدا را خاموش بکنند که با لام ذکر شده اما حالا آن برنامه‌ها چیست آن کارهایی که می‌خواهند با آن کار نور خدا را خاموش بکنند چیست به طور متفرق در بخشهای قرآن کریم آن ابزار و وسایل و علل ذکر شده یکی از آن موارد همین است ﴿إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ لِیَصُدُّوا عَنْ سَبیلِ اللّهِ﴾ یعنی تلاش و کوشش مالی دارند تلاش و کوشش بدنی دارند هم عُده دارند هم عِده دارند و مقدمات فراهم می‌کنند تا نور خدا را خاموش بکنند ﴿إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ لِیَصُدُّوا عَنْ سَبیلِ اللّهِ﴾ می‌گویند بعد از اینکه ابا سفیان از آن معرکه جان سالم به در برد و مال التجاره را به سلامت از راه کناره دریا به مکه رساند عده زیادی را از این احاویش و ... حبشه و مانند آن استخدام کرد گذشته از آن نیروهای رزمی خود حجاز از آن مهاجرین هم کمک گرفت از حبشیها هم کمک گرفت تا جنگ بدر را راه اندازی کند جنگ احد را راه اندازی کند و مانند آن اموال فراوانی را صرف کرد ﴿لِیَصُدُّوا عَنْ سَبیلِ اللّهِ﴾ این صد عن سبیل الله غیر از آن صد عن المسجد الحرام است صد عن المسجد الحرام در مکه بود چون آنها داعیه تولیت داشتند و مسجد الحرام هم در اسارت آنها بود به آسانی راه را می‌بستند اما این صد عن سبیل الله وسیع‌تر از صد عن المسجد الحرام است می‌خواهند اصلاً راه خدا را ولو در مدینه هم که شد ببندند و این چراغ را خاموش کنند ذات اقدس اله فرمود اینها تلاش و کوششان این است کمکهای مالی هم می‌کنند نیرو بسیج می‌کنند برای خاموش کردن چراغ الهی و بستن راه خدا ﴿فَسَیُنْفِقُونَها﴾ این کار را می‌کنند اما ﴿ثُمَّ تَکُونُ﴾ همین اموال ﴿عَلَیْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ یُغْلَبُون﴾ مرحله اول شکست مالی و اقتصادی آنها است که این انفاق اموال بی اثر است بی اثر است نه به این معناست که بدون پیروزی برمی‌گردند بلکه شکست خورده برمی‌گردند ﴿ثُمَّ یُغْلَبُونَ﴾ پس بخش اول این است که از این انفاق اعمال طرفی نمی‌بندند به سود اینها نخواهد بود بلکه حسرت است بخش دوم این است که نه تنها سودی نمی‌برند بلکه شکست خورده برمی‌گردند عده‌ای هم کشته می‌شوند بخش سوم آن است که این دیگر ناظر به مسائل کلامی است نه تنها مالهایی که انفاق کردند به سود اینها نبود نه تنها شکست نظامی بر اینها تحمیل می‌شود بلکه در قیامت هم به جهنم می‌روند ﴿وَ الَّذینَ کَفَرُوا إِلی جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ﴾ منتهی این یک قانون کلی است که شامل صنادید قریش و دیگران هم می‌شود و شامل کسانی که این بحث کلامی است شامل کسانی که در جنگ شرکت کردند یا در جنگ شرکت نکردند می‌شوند چون محورش کفر است آنها که دسیسه نظامی داشتند علیه نظام اسلام سه امر دارند یعنی ﴿ثُمَّ تَکُونُ عَلَیْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ یُغْلَبُونَ﴾ بعد در جمع کفار هم به جهنم می‌روند آنها که در دسیسه‌های نظامی علیه اسلام کاری نکردند فقط کفر پیشه بودند جزء این مجموعه کفروا هستند که ﴿إِلی جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ﴾ لذا نفرمود ثم الی جهنم یحشرون بلکه این اسم ظاهر را آورد چون اختصاصی به همان صنادید قریش و مانند آن ندارد این ﴿إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ﴾ ناظر به کسانی است که دسیسه سیاسی و نظامی دارند علیه اسلام لذا اینها سه حکم دارند که دو حکمش در دنیاست یک حکمش هم در آخرت دو حکمی که در دنیاست این است که ﴿ثُمَّ تَکُونُ عَلَیْهِمْ حَسْرَةً﴾ این یک، ﴿ثُمَّ یُغْلَبُونَ﴾ این دو، حکم سوم که حکم کلامی است این است که به جهنم می‌روند محشور می‌شوند اما سایر کفاری که در این مسایل و دسیسه‌های سیاسی نظامی علیه اسلام تلاش و کوشش نکردند آن دو تا حکم اول را ندارند که اینها مالی را صرف نکردند تا بشود حسرت به جنگ نیامدند تا شکست بخورند ولی چون کافرند گرفتار جهنم خواهند بود به این مناسبت دیگر به ضمیر اکتفا نکرده است نفرموده ثم الی جهنم یحشرون بلکه اسم ظاهر را ذکر فرمود فرمود: ﴿وَ الَّذینَ کَفَرُوا﴾ چه این گروهی که ﴿یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ﴾ باشد چه دیگران چه آنها که در جنگ شرکت کردند در جنگ علیه اسلام شرکت کردند چه آنها که در جنگ علیه اسلام شرکت نکردند بالأخره اصل کلی این است که ﴿وَ الَّذینَ کَفَرُوا إِلی جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ﴾ خواه این گروه خواه گروههای دیگر خب آن بر اساس این است که در جنگ بالأخره به هر نحوه دخالت کردند ولی اینها اصلاً در جنگ نبودند قبلاً از جنگ بودند یا بعد از جنگ آمدند اصلاً در جریان جنگ حضور نداشتند جزء کفار بودند فرمود: ﴿وَ الَّذینَ کَفَرُوا إِلی جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ﴾ خب اینکه فرمود: ﴿وَ الَّذینَ کَفَرُوا إِلی جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ﴾ سه خسارت گرفتار این ‌شد این سه خسارت باعث می‌شود که در جمله بعد که به صورت حصر آمده آیه 37 ﴿أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ﴾ وضع روشنی پیدا کند [ نظرات / امتیازها ]

بعد از آن بیان انفاق آنها را مى فرماید: إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا :به درستى که آن کسانى که کافرند، یُنْفِقُونَ أَمْوٰالَهُمْ : انفاق و خرج مى کنند اموال خود را در شکست اسلام و اسلامیان، لِیَصُدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ :براى اینکه منع کنند مردم را از راه خدا، که متابعت پیغمبر و کتاب او باشد

در منهج بعد از خروج کفار قریش از مکه و عزیمت بدر، دوازده نفر اشراف مانند أبو جهل و عتبه و شیبه و ابى بن خلف و غیره مقرر نمودند که هرکدام روزى لشکر را طعام دهد پس هریک دو یا سه شتر مى کشتند و آنها را به حرب تحریص مى کردند حق تعالى آیۀ شریفه را دربارۀ آنها نازل فرمود

قول دیگر آنکه: عبد اللّه بن أبیّ و عکرمة بن أبی جهل و صفوان بن امیه با جمعى دیگر که پدرانشان در بدر مقتول شدند با هم گفتند: دیدید پیغمبر با ما چه کرد، پدران و برادران و اقوام ما را کشت، اکنون صلاح آنست که یارى ما نموده، هریک سهمى از مال بدهید تا مردم را جمع، و لشکرى ترتیب و به حرب او رویم حق تعالى این آیه نازل فرمود

بنا به قولى رؤساى قریش پنجاه هزار مثقال طلا خرج لشکر و مهیاى احد شدند، خداى تعالى خبر داد که اموال خود را براى صدّ و منع از راه خدا و دین اسلام و قرآن انفاق مى نمایند، لکن: فَسَیُنْفِقُونَهٰا :پس زود باشد که تمام آنها مال خود را خرج کنند، ثُمَّ تَکُونُ عَلَیْهِمْ حَسْرَةً :پس باشد آن نفقه بر ایشان پشیمانى و غصه، چه مال رفته و مقصود حاصل نشده (اسناد ذات حسرت به انفاق با آنکه عاقبت انفاق باشد به جهت مبالغه است) ثُمَّ یُغْلَبُونَ :پس مغلوب شدند در روز فتح مکه ممکن است مراد به انفاق اول، روز بدر، و ثانى روز احد، یا هر دو یکى باشد به این وجه که مساق اول براى بیان غرض انفاق، و ثانى براى بیان عاقبت اگرچه هنوز به فعل نیامده باشد تبیان: آیۀ شریفه برهانى است بر صحت نبوت حضرت ختمى مرتبت صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و اعجاز قرآن تا انقراض عالم؛ زیرا اخبار به غیب، و مخبر مطابق خبر آمده که از صدر اسلام تا زماننا هذا معاندین خدا و پیغمبر براى صدّ مردم از آیات الهیه و اعراض از فرمایشات نبویه و جلب به مذاهب باطله و عادات رذیله، اموال کثیرى خرج، خصوص در این عصر حاضر که هر مذهب مندرسه و مجعوله حامیان بیشمار پیدا کرده و اموال بسیار در ترویج آن خرج شود، از تأسیس مجالس و مدارس و نشر کتب و اعانت بضاعت و غیره، و فقط شریعت حقۀ محمدیه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و کتاب مقدس قرآنیه است که در انظار بى وقر، و بهائى ندارد؛ با این حال: الإسلام یعلو و لا یعلى علیه؛ الا انّ للباطل جولة و للحقّ دولة، اعظم براهین و اعجاز است، دماغ معاندین به خاک مالیده، و آتش حسرت در کانون آنها مشتعل، صیت حقانیت خود را اطراف عالم منتشر، و از تمام عالمیان گوى سبقت را برباید؛ انّ فى ذلک لذکرى لمن کان له قلب او القى السّمع و هو شهید

وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا :و آن کسانى که کافر شدند به خدا و رسول و قرآن، و ثابت ماندند برآن، إِلىٰ جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ :به سوى جهنم رانده و به عذاب دائم معذب شوند بعد از تحسر و مغلوبیت آنها در دنیا اعادۀ قوله: وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا ،براى آنست که بعضى از آن منفقین خائف شده اسلام آوردند و بقیه به کفر ثابت ماندند [ نظرات / امتیازها ]

«وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا إِلىٰ جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ » 37 مجمع: تکرار این آیه به کلمات: «اَلَّذِینَ کَفَرُوا» به این جهت است که در آیت اول کافران توصیف شده اند به خرج کردن اموال خود براى جلوگیرى از راه خدا، و چون عدّه اى از آن کافران مسلمان شدند، در این آیه دوباره گفته شده است کافران به جهنّم مى روند، براى آنها که پس از آن مال صرف کردن کافر ماندند و مردند [ نظرات / امتیازها ]

إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا یُنْفِقُونَ أَمْوٰالَهُمْ لِیَصُدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ فَسَیُنْفِقُونَهٰا ثُمَّ تَکُونُ عَلَیْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ یُغْلَبُونَ آیه بالا راجع به نماز و اعمال مشرکین بود که نماز و طواف آنها مکاء و تصدیه است و این آیه راجع به انفاقات آنها است که مال خود را انفاق مى کنند لکن براى این است که راه خدا را بسوى مردم ببندند،و شاید گمان مى کنند عمل خوبى انجام مى دهند ولى دیگر نمى دانند که همین اعمال و انفاقشان براى آنان حسرت و ندامت را ایجاب مى نماید

گویند آیه درباره جماعتى از بزرگان اهل مکه وارد شده که پس از خروج کفار قریش از مکّه براى جنگ بدر دوازده نفر از آنها مثل ابو جهل بن هشام و عتبه و شیبه و باقى آنها قرار دادند که هر یک یک روز لشکر را غذا دهند و هریک از آنها روزى دو شتر یا سه شتر مى کشتند و آنها را تحریص به جنگ مى کردند این بود که این آیه درباره آنها نازل گردید که انفاق آنها جز حسرت و ندامت براى آنها فائده اى نبخشید و بالاخره در روز بدر یا در جنگ احد مغلوب گردیدند

وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا إِلىٰ جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ بیان حال کفار است که اعمال و انفاقات آنها در دنیا جز حسرت و پشیمانى چیزى عایدشان نگردد و در آخرت هم مآل و سر انجام آنها بجهنّم مى کشد، حشر بمعنى جمع شدن است،شاید مقصود این باشد که در قیامت تمام کفار و مشرکین در جهنّم باهم جمع مى شوند [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر: شان نزول آیه هر چه باشد مفهوم آیه یک مفهوم جامع است که تمام کمک هاى مالى دشمنان حق و عدالت را براى پیشرفت مقاصد شومشان در بر مى گیرد نخست مى گوید: کافران و دشمنان حق اموالشان را انفاق مى کنند تا مردم را از راه خدا باز دارند ( إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا یُنْفِقُونَ أَمْوٰالَهُمْ لِیَصُدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ ) اما این صرف اموال هیچ گاه پیروزى براى آنها نمى آفریند به زودى این اموال را انفاق مى کنند اما سرانجام مایه حسرت و اندوهشان خواهد بود ( فَسَیُنْفِقُونَهٰا ثُمَّ تَکُونُ عَلَیْهِمْ حَسْرَةً ) سپس مغلوب طرفداران حق مى شوند ( ثُمَّ یُغْلَبُونَ ) نه تنها در زندگى این جهان گرفتار حسرت و شکست مى شوند بلکه در سراى دیگر این کافران دسته جمعى به سوى دوزخ مى روند ( وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا إِلىٰ جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ ) [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها:
بعضى نزول این آیه را درباره ى بودجه ى سنگینى که کفّار مکّه براى جنگ بدر خرج کردند، مى دانند، ولى عمومیّت آیه، شامل همه ى بودجه هایى مى شود که صرف مبارزه و مقابله با اسلام مى شود

تکرار جمله ى «اَلَّذِینَ کَفَرُوا» شاید براى آن باشد که برخى از کفار سرمایه گذار، بعداً مسلمان شدند و حسرت پول هاى خرج شده را مى خوردند، برخى هم که بر کفر باقى ماندند و اهل دوزخ شدند آرى، جهنّم براى کفّارى است که بر کفر خود باقى مى مانند، امّا مؤمنان اگر به نتیجه هم نرسند حسرت نمى خورند، چون خداوند اجر آنها را مى دهد [ نظرات / امتیازها ]

إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا یُنْفِقُونَ أَمْوٰالَهُمْ لِیَصُدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ فَسَیُنْفِقُونَهٰا ثُمَّ تَکُونُ عَلَیْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ یُغْلَبُونَ وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا إِلىٰ جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ مشرکان اموال خود را در راه پیکار با مسلمانان و جلوگیرى مردم از اسلام آوردن صرف مى کردند ازاین رو، خدا در این آیه بیان کرده که این اموال به زودى به صورت اندوه و خوارى در دنیا و عذاب سخت در آخرت به سوى آنان بازخواهدگشت؛ چرا که سرانجام، دین خدا و پیروانش بر شرک و بت پرستان پیروز خواهند شد [ نظرات / امتیازها ]