«استغاثه» به معناى درخواست یارى است، هم چنان که در جاى دیگر مى‏فرماید: «فَاسْتَغاثَهُ الَّذِی مِنْ شِیعَتِهِ عَلَى الَّذِی مِنْ عَدُوِّهِ» (قصص/15). [ نظرات / امتیازها ]

«مردفین» از ماده «ارداف» است و ارداف به معناى این است که شخص سواره کسى را ردیف (ترک) خود سوار کند، و «ردف»- بطورى که راغب (مفردات راغب ماده «ردف») گفته است به معناى تابع است «و ردف المرأة» به معناى سرین و کفل زن است و ترادف به معناى این است که دو چیز و یا دو کس یکدیگر را متعاقب کنند، و «رادف» به معناى متاخر است، و «مردف» آن کس است که جلو سوار شده و کسى را پشت سر خود سوار کند. [ نظرات / امتیازها ]

آیه مورد بحث با آیه «وَ لَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَ أَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ، إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ أَ لَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُنْزَلِینَ، بَلى‏ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُسَوِّمِینَ، وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرى‏ لَکُمْ وَ لِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُکُمْ بِهِ وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ» (آل عمران/123-126) که آن نیز اشاره به همین داستان مى‏کند سازگار است.
چون تطبیق آیات این سوره با آیات سوره «آل عمران» این معنا را افاده مى‏کند که منظور از نزول هزار ملائکه ردیف شده نزول هزار نفر از ملائکه است، که عده دیگرى را در پى دارند، بنا بر این هزار ملائکه ردیف شده با سه هزار ملائکه نازل شده منطبق مى‏شود.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

در مجمع البیان از ابن عباس نقل کرده که گفته است: در روز بدر بعد از آنکه هر دو لشکر روبرو شده و صف‏آرایى کردند و آماده جنگ شدند ابو جهل گفت: بار الها! هر کدام از ما دو فریق سزاوارتر به نصرتیم آن فریق را نصرت ده، مسلمین هم استغاثه کردند و در نتیجه ملائکه فرود آمدند و آیه «إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ ... » نازل شد.
و بعضى گفته‏اند: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) وقتى کثرت نفرات مشرکین و کمى نفرات مسلمین را بدید رو به قبله کرد و گفت: بارالها! وفا کن به آنچه مرا وعده دادى، پروردگارا! اگر این گروه (اصحاب من) را به دست این دشمنان هلاک سازى دیگر در روى زمین عبادت نمى‏شوى، رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) هم چنان خداى خود را مى‏خواند و دستها را رو به آسمان بلند کرد تا حدى که ردایش از شانه‏اش افتاد، در این موقع بود که خداوند آیه «إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ» را نازل کرد، صاحبان این قول گفتار خود را به عمر بن خطاب و سدى و ابى صالح نسبت داده‏اند، و از حضرت ابى جعفر (علیه السّلام) نیز روایت شده است.
صاحب مجمع البیان (ج 3- 4 ص 525) سپس اضافه کرده که: وقتى عصر شد، و رفته رفته تاریکى شب رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) و یارانش را فرا گرفت، خداوند خواب را بر یاران او مسلط کرد، و همه به حالت چرت درآمدند، و چون زمینى که ایشان در آنجا اطراق کرده بودند ریگزار بود، و قدمهایشان مى‏لغزید (و از این ناحیه ناراحت بودند)، خداوند باران را برایشان نرم نرم نازل کرد تا زمین نمناک و سفت گردید، و قدم‏ها استوار گشت، و همین باران در ناحیه لشکرگاه قریش مانند دهانه مشک مى‏ریخت، علاوه بر این خداوند دلهاى کفار را پر از وحشت نمود، هم چنان که فرموده: «سَأُلْقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ کَفَرُوا الرُّعْبَ».

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

«مُردف» از «اِرداف»، به معناى ردیف و پشت سر هم قرار گرفتن است، یعنى نزول فرشتگان امدادگر پیاپى ادامه‏دار است. در آیه 124 سوره‏ى آل‏عمران، از سه هزار فرشته‏ى یارى کننده یاد شده «ثلاثةآلاف» و در آیه‏ى پس از آن، سخن از پنج هزار فرشته‏ى نشاندار است. این اختلاف رقم‏ها شاید به میزان مقاومت آنان بوده است. یعنى هر چه مقاومت مسلمانان بیشتر مى‏شد، امداد غیبى خداوند نیز بیشتر مى‏شد. بنابراین «مردفین» یعنى این هزار فرشته، فرشتگان دیگرى را در پى دارند. با توجّه به آیه‏ى بعد، فرشتگان تنها براى دلگرمى و تقویت روحیّه‏ى مؤمنان نازل شدند و وارد جنگ و نبرد با دشمن نشدند و گرنه دیگر فضیلتى براى مجاهدان بدر نمى‏بود، علاوه بر آنکه نحوه‏ى کشته‏شدن هریک از کفّار و اسامى قاتلان آنان نیز در تاریخ آمده است. <430> در جنگ بدر، تعداد مسلمانان یک سوّم کفّار و ساز و برگ نظامى آنان هم بسیار اندک بود، و به فرموده حضرت على علیه السلام، تنها سواره‏ى آنان مقداد بود، <431> همچنین آنان آمادگى روحى هم براى جنگ نداشتند. هنگامى که جمعیّت کفّار و تجهیزات آنان را دیدند، وحشت‏زده و مضطرب شدند و به خدا پناه آوردند، پیامبراکرم صلى الله علیه وآله نیز دست به دعا برداشت و فرمود: «الّلهم انجز لى ما وعدتنى، الّلهم ان تهلک هذه العصابة لا تُعبَد فى الارض» <432> خدایا! آنچه را وعده داده‏اى محقّق‏ساز، خدایا! اگر این گروه مسلمانان کشته شوند، پرستش تو از زمین برچیده مى‏شود. خداوند نیز با سرازیر نمودن امدادهاى غیبى خود، دعاى آنان را مستجاب کرد و آنان با دلگرمى به مبارزه پرداختند تا سرانجام پیروز شدند. به دستور پیامبر صلى الله علیه وآله، تمام کشته‏شدگان کفّار را درون چاهى ریختند و آنگاه حضرت بر سر چاه آمده و تک تک آنان را به اسم صدا زده و فرمودند:آیا شما وعده‏ى پروردگارتان را حقّ یافتید؟! شما بد مردمانى بودید، زیرا پیامبرتان را تکذیب کردید و مرا از خانه و کاشانه‏ام بیرون نمودید و با من به جنگ پرداختید، امّا دیگران مرا تصدیق کرده و در میان خود جاى دادند و به یارى‏ام پرداختند! اصحاب گفتند: مگر آنان مى‏شنوند؟ حضرت فرمود: شما شنواتر از آنان نیستید، ولى آنان نمى‏توانند جواب بدهند. آنگاه روبه جسد ابوجهل کرد و فرمود: این از فرعون گستاخ‏تر بود، زیرا فرعون هنگامى که عذاب آمد و هلاکت را قطعى دید، موحّد شد، امّا او تا آخرین لحظات دست از بت‏ها برنداشت. <433> 1- نعمت‏ها و امدادهاى الهى در روزهاى سخت را فراموش نکنیم، چرا که یاد نعمت‏هاى الهى، روحیّه‏ى شکر و شجاعت را در انسان بالا مى‏برد. «اذ» 2- خداوند، بدون دعا هم مى‏تواند عطا کند، ولى دعا، یک راه تربیت الهى است. «اذ تستغیثون ربّکم» 3- دعا در کنار حضور در جبهه مؤثّر است و دعاى رزمندگان مستجاب مى‏شود. «تستغیثون... فاستجاب» 4- دعا، کلید استجابت است. «تستغیثون... فاستجاب» 5 - فرشتگان، در زندگى انسان‏ها تأثیرگذار و مؤثّرند. «ممدّکم بألف من الملائکة» 6- امدادهاى غیبى وقتى تحقّق پیدا مى‏کند که آنچه را خداوند در ظاهر به ما داده است، به کار گرفته باشیم. «ممدّکم» 7- در حرکت‏هاى رزمى و نظامى و صحنه‏هاى نبرد، نظم و انضباط لازم، و از عوامل زمینه‏ساز پیروزى است. «انّى ممدّکم بألف من الملائکة مردفین» [ نظرات / امتیازها ]

در سوره انفال آیه 9 همه اینها را توضیح می دهد، ملائکه نشان دار به کمک اینها می آیند. ببینید در کنار پیغمبر چه نگاهی وجود داشته که رزمند ها در آن لحظه به پیامبر تحمیل می کردند یا فشار می آوردند که ملائکه به کمک ما بیایند. این رزمندگانی که در کنار پیامبر عظیم الشأن اسلام حضور داشتند؛

1- پیروزی می خواستند که اصلاً آسیب ببینند 2- غنائم جمع کنند

3- دیگران به جای اینها بجنگند و توفیق پیدا کنند و اینها استفاده دنیایی ببرند.

که بعد پیامبر(ص) می فرمایند حالا شما از جنگ برگشتید مرحبا به شما که در جهاد اصغر حضور پیدا کردید الان باید بروید و جهاد اکبر را انجام دهید چون همه اینها خودستانی نکردند و هنوز در مسیر خودستایی هستند.
ما، در کنار پیغمبر بودیم، برای اسلام جنگیدیم و امتیاز می خواهیم. و ما این حادثه را در جنگ صفین شاهد هستیم، کسانی که در کنار امیرالمومنین (ع) بودند، شما در فیلم دیدید و در تاریخ هم هست من چند مورد را عرض می کنم که از این تطبیق که ما داریم انجام می دهیم، سریع بگذریم. در آن شرایطی که اوج پیروزی علی (ع) است، مالک اشتر در نزدیکی سرکرده فتنه قرار گرفته و با یک حرکت و یک هجوم کوچک می خواهد، معاویه را از سلطنت بیندازد. [ نظرات / امتیازها ]

اگر توکل بر خدا داشته باشی و ایمان قوی داشته باشی خداوند هم امدادهای غیبی خود را به نماش می گذارد و می بینی که چطور اندکی بر کثیری پیروز می شوند. [ نظرات / امتیازها ]

درسهاى آموزنده در میدان بدر: نخست به یارى فرشتگان اشاره کرده، مى‏گوید: «به خاطر بیاورید زمانى را که (از شدت وحشت و اضطراب که از کثرت نفرات دشمن و فزونى تجهیزات جنگى آنها براى شما پیش آمده بود) به خدا پناه بردید و دست حاجت به سوى او دراز کردید و از وى تقاضاى کمک نمودید» (إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ).

در پاره‏اى از روایات آمده که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله نیز با مسلمانها در استغاثه و یارى طلبیدن از خداوند هم صدا بود، دست خود را به سوى آسمان بلند کرده بود و عرضه مى‏داشت: اللّهمّ انجزلى ما وعدتنى، اللّهمّ ان تهلک هذه العصابة لا تعبد فى الارض: «خداوندا! وعده‏اى را که به من داده‏اى تحقق بخش، پروردگارا! اگر این گروه مؤمنان نابود شوند پرستش تو از زمین برچیده خواهد شد» و آن قدر پیامبر صلّى اللّه علیه و آله به این استغاثه و دعا ادامه داد که عبا از دوشش بر زمین افتاد.

در این هنگام «خداوند تقاضاى شما را پذیرفت و فرمود: من شما را با یک هزار نفر از فرشتگان که پشت سر هم فرود مى‏آیند، کمک و یارى مى‏کنم» (فَاسْتَجابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُرْدِفِینَ).

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]