(لا تقم فیه ابدا لمسجد اسس علی التقوی من اول یوم احق ان تقوم فیه فیه رجال یحبون ا ن یتطهروا و الله یحب المطهرین ):( هرگز در آن نایست ،مسجدی که از روز اول براساس تقوی بنا شده سزاوارتر است که در آن به نمازبایستی ، در آنجا مردانی هستند که دوست دارند پاکیزه شوند و خدا پاکیزه سیرتان را دوست دارد)، ابتدا رسول خود را از نماز خواندن در مسجد ضرار نهی می کندو آنگاه به ذکر اوصاف مسجد قبا می پردازد و می فرماید: این مسجد چون از روزنخست بر پایه پرهیزکاری بنا نهاده شده ، لذا شایسته تر است که تو در آنجا نمازبخوانی و در آن مسجد مؤمنینی هستند که میل دارند از پلیدی گناهان وآلودگیهای ظاهر و باطن مطهر شوند و خداوند اینچنین افراد پاکیزه ای را دوست می دارد و لذا تو باید در میان چنین افرادی به نماز بایستی نه در میان منافقان . [ نظرات / امتیازها ]

1 ـ پیامبر(ص) مورد نهى مؤکد الهى از حضور یافتن و اقامه نماز در مسجد ضرار
لا تقم فیه أبداً
2 ـ حرمت انجام هر گونه عملى که مایه تأیید کفر و نفاق و تقویت کافران و منافقان محارب و زمینه زیان و تفرقه مؤمنان باشد.
و الذین اتخذوا مسجداً ... لا تقم فیه أبداً
3 ـ پیامبر(ص) و رهبر جامعه اسلامى، باید در موضع گیرى علیه جریانهاى باطل (نفاق) پیشگام باشد.
لا تقم فیه أبداً
مخاطب قرار گرفتن شخص پیامبر(ص) در این آیه ظاهراً به خاطر موقعیتى است که آن حضرت داشتند (موقعیت رهبرى).
4 ـ حضور و اقامه نماز در مسجدى که به انگیزه هاى باطل بنا شود، ممنوع است.
مسجداً ضراراً ... لا تقم فیه أبداً
5 ـ مسجدى که از نخستین لحظه بر اساس تقوا بنا شده، داراى ارزش بوده و سزاوار است که در آن نماز اقامه شود.
لمسجد أسّس على التقوى من أول یوم أحق أن تقوم فیه
6 ـ مسجد قبا، بنیان نهاده شده بر اساس تقوا و مکانى شایسته براى عبادت
لمسجد أسّس على التقوى ... أحق أن تقوم فیه
با توجّه به شأن نزول و به قرینه مسجد ضرار، منظور از «لمسجد أسّس على التقوى» مسجد قبا مى باشد.
7 ـ منزلت معنوى مسجد، منوط به نیت بنیانگذار آن است.
مسجداً ضراراً ... لا تقم فیه أبداًلمسجد أسّس على التقوى من أول یوم أحق
8 ـ نقش اساسى تقوا و نیت پاک در ارزش عمل
لمسجد أسّس على التقوى من أول یوم أحق
9 ـ نداشتن کمترین پیشینه زشتى و نادرستى، ملاک برترى و فضیلت افراد در بینش الهى
أسّس على التقوى من أول یوم
برداشت فوق به خاطر این است که خداوند دو ملاک را در ارجمندى مسجد قبا ذکر فرموده است: 1 ـ «أسّس على التقوى» ; 2 ـ «من أول یوم».
10 ـ مسجد قبا، مسجدى بنا شده بر اساس تقوا و مأواى جویندگان پاکى و طهارت
لمسجد أسّس على التقوى ... فیه رجال یحبون أن یتطهروا
11 ـ مسجد، باید پایگاهى براى تربیت و تهذیب انسانهاى شایسته باشد.
لمسجد أسّس ... فیه رجال یحبون أن یتطهروا
12 ـ اشتیاق به خودسازى و تمایل به پاک سازى روح و اندیشه، ارزشى والا در بینش الهى
فیه رجال یحبون أن یتطهروا و اللّه یحب المطهرین
13 ـ نماز و ذکر خدا، عامل خودسازى و پاکى روح و اندیشه
لمسجد ... فیه رجال یحبون أن یتطهروا
14 ـ خداوند، دوستدار جویندگان پاکى و طهارت است.
رجال یحبون أن یتطهروا و اللّه یحب المطهرین
15 ـ مکان و محیط مناسب، از زمینه هاى لازم براى طهارت و خودسازى و کمال معنوى
لمسجد أسّس على التقوى ... فیه رجال یحبون أن یتطهروا
16 ـ ارزش همنشین شدن با صالحان و جویندگان طهارت، و تأثیر آن در رشد و کمال معنوى انسان
فیه رجال یحبون أن یتطهروا
«فیه رجال ... » به منزله دلیلى است براى سزاوارى اقامه نماز در مسجد قبا ; یعنى، چون در این مسجد مردم صالح و جویندگان پاکى وجود دارند، شایسته است که دیگران با اینان همنشین شوند، زیرا همنشینى با صالحان و پاکان داراى تأثیر مثبت است.
17 ـ لزوم تقویت مساجد و مراکزى که بر اساس تقوا بنا شده و پایگاه جویندگان طهارت است.
لمسجد أسّس على التقوى ... فیه رجال یحبون أن یتطهروا
18 ـ «عن الحلبى عن ابى عبداللّه (ع) قال: سألته عن المسجد الذى أسس على التقوى قال: مسجد قبا ;(1)
حلبى گوید از امام صادق (ع) پرسیدم: مسجدى که بر اساس تقوا بنیان نهاده شده کدام است؟ فرمود: مسجد قبا».
19 ـ ابىّ بن کعب گوید: «سئلت النبى(ص) عن المسجد الذى أسس على التقوى فقال: هو مسجدى هذا ;(2)
از پیغمبر (ص) پرسیدم: مسجدى که بر اساس تقوا بنیان نهاده شده کدام است؟ فرمود: آن همین مسجد من است». [ نظرات / امتیازها ]

1357. The original "Mosque of Piety" built by the Holy Prophet himself.
1358. The true Muslim must be pure in body, mind, and heart. His motives should always be sincere, and his religion without any alloy of worldly gain. [ نظرات / امتیازها ]

خداوند در این آیه تاءکید بیشترى روى این موضوع حیاتى کرده ، به پیامبرش صریحا دستور مى دهد که هرگز در این مسجد قیام به عبادت مکن و نماز مگزار (لا تقم فیه ابدا).
بلکه بجاى این مسجد (شایسته تر این است که در مسجدى قیام به عبادت کنى که شالوده آن در روز نخست بر اساس تقوا گذارده شده است ) (لمسجد اسس على التقوى من اول یوم احق ان تقوم فیه ).
نه این مسجدى که شالوده و اساسش از روز نخست بر کفر و نفاق و بیدینى و تفرقه بنا شده است .
کلمه (احق ) (شایسته تر) گر چه افعل التفضیل است ولى در اینجا به معنى مقایسه دو چیز در شایستگى نیامده بلکه (شایسته ) و (ناشایسته اى ) را مقایسه مى کند، و این در آیات قرآن و احادیث و سخنان روزمره نمونه هاى زیادى دارد.
مثلا گاه به شخص ناپاک و دزد مى گوئیم پاکى و درستکارى براى تو بهتر است ، معنى این سخن آن نیست که دزدى و ناپاکى خوب است ولى پاکى از آن بهتر است بلکه مفهومش این است که پاکى خوب و دزدى بد و ناشایست است .
مفسران گفته اند مسجدى که در جمله فوق به آن اشاره شده که شایسته است پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در آن نماز بخواند همان مسجد (قبا) است که منافقان مسجد ضرار را در نزدیک آن ساخته بودند.
البته این احتمال نیز داده شده که منظور مسجد پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و یا همه
مساجدى است که بر اساس تقوا بنا شود، ولى با توجه به تعبیر (اول یوم ) (از روز نخست ) و با توجه به اینکه مسجد (قبا) نخستین مسجدى بود که در مدینه ساخته شد(3) احتمال اول مناسبتر به نظر مى رسد، هر چند این کلمه با مساجدى همچون مسجد پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نیز سازگار است .
سپس قرآن اضافه مى کند: علاوه بر اینکه این مسجد از اساس بر شالوده تقوا گذارده شده ، (گروهى از مردان در آن به عبادت مشغولند که دوست مى دارند خود را پاکیزه نگه دارند، و خدا پاکیزگان را دوست دارد) (فیه رجال یحبون ان یتطهروا و الله یحب المطهرین ).
در اینکه منظور از این پاکیزگى ، پاکیزگى ظاهرى و جسمانى یا معنوى و باطنى است ، در میان مفسران گفتگو است ، در روایتى که در تفسیر (تبیان ) و (مجمع البیان ) در ذیل این آیه از پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل شده چنین مى خوانیم که به اهل مسجد قبا فرمود (ماذا تفعلون فى طهرکم فان الله تعالى قد احسن علیکم الثناء، قالوا نغسل اثر الغائط): (شما به هنگام پاک ساختن خود چه کارى انجام مى دهید که خداوند این چنین شما را مدح کرده است ؟ گفتند ما اثر مدفوع را با آب مى شوئیم ).
روایاتى به همین مضمون از امام باقر (علیه السلام ) و امام صادق (علیه السلام ) نقل شده است ولى همانگونه که بارها اشاره کرده ایم اینگونه روایات دلیل بر منحصر بودن مفهوم آیه به این مصداق نیست ، بلکه همانگونه که ظاهر اطلاق آیه گواهى مى دهد طهارت در اینجا معنى وسیعى دارد که هر گونه پاکسازى روحانى از آثار شرک و گناه ، و جسمانى از آثار آلودگى به کثافات را شامل مى شود.
[ نظرات / امتیازها ]

شان نزول
در این آیات از یکى از توطئه‏هاى بزرگ منافقان مدینه پرده برداشته مى‏شود. جریان از این قرار بود که دوازده نفر از منافقان با اشاره ابوعامرراهب که دشمن سرسخت اسلام بود و در شام زندگى مى‏کرد، محلى را به نام مسجد ساختند و براى آنکه رسمیت پیدا کند نزد پیامبر آمدند و از او تقاضا کردند که به آن مسجد بیاید و در آنجا نماز بخواند و گفتند که این مسجد را براى آن ساخته‏اند که مسلمانانى که ناتوان هستند و نمى‏توانند از جاهاى دور به مسجد پیامبر یا مسجد قبا بروند، در این مسجد نماز بخوانند.

پیامبر(ص) آماده سفر براى جنگ تبوک بود و فرصت رفتن به آنجا را نداشت از این رو به آنان فرمود: صبر کنید من از سفر برگردم تا در آن مسجد نماز بخوانم. وقتى پیامبر از تبوک برگشت آنها نیز آن مسجد را آماده کرده بودند و پیش پیامبر آمدند و از او خواستند که در آن مسجد نماز بخواند. در این موقع همین آیات شریفه نازل شد و پرده از توطئه آنها برداشت و معلوم نمود که این منافقان مى‏خواهند با نام مسجد به دین ضربه بزنند. این بود که پیامبر خدا چند نفر از اصحاب خود به نامهاى مالک بن دخشم و معن بن عدى و عامر بن سکن و وحشى را فرستاد که آن مسجد را خراب کنند و بسوزانند. امر پیامبر اطاعت شد و محلّ آن مسجد جاى زباله آن محلّه گردید.
[ نظرات / امتیازها ]

هرگز اقامه نماز نکن در آن مسجد ضرار هر آینه مسجدى که تأسیس آن از روى تقوا باشد از اول روزى که تأسیس شده سزاوارتر است اینکه در او اقامه نماز گذارى که مسجد قبا باشد و در آن مسجد مردانى هستند که دوست میدارند پاکیزه شوند و خدا دوست میدارد پاکیزگان را

لاٰ تَقُمْ فِیهِ أَبَداً این خطاب و لو بپیغمبر صلّى اللّٰه علیه و آله و سلّم است لکن شامل جمیع مسلمین بتنقیح مناط قطعى است زیرا ترویج باطل و تضییع حق است

لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى اَلتَّقْوىٰ که مسجد قبا باشد که از روى حقیقت و واقعیه و تقرب بحق تأسیس شده من اول یوم که از اول روزى که شروع بتأسیس شده از روى تقوى بوده أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ احق افعل تفضیل است لکن نه بمعنى آنکه آنهم حق است بلکه او باطل است نظیر آنکه بگویى العبادة خیر من المعصیة و علىّ افضل من عمر، و الایمان اعلى من الکفر که حضرت تشریف برد و در او اقامه نماز کرد فِیهِ رِجٰالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا دوست میدارند که با طهارت باشند چه طهارت خبثى که در اخبار دارد که تطهیر بآب میکردند و چه طهارت حدثى وضوء و غسل و تیمم و چه طهارت از معاصى و اخلاق رذیله و عقائد فاسده وَ اَللّٰهُ یُحِبُّ اَلْمُطَّهِّرِینَ بجمیع مراتبه و در اصل المتطهرین بوده تاء در طاء ادغام شده [ نظرات / امتیازها ]

لاٰ تَقُمْ فِیهِ أَبَداً :نایست در آن مسجد هرگز مروى است که چون این آیه آمد، پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله مالک بن الدحشم و معر بن عدن را امر فرمود بروید و آن مسجد را ویران کنید و بسوزانید ایشان رفتند و آتش در آن زدند

کسانى که در آنجا بودند فرار، و بعضى ماندند تا آتش به آنها رسیده جمعى از آنها سوختند، و آنجا را مزبله قرار دادند ابو عامر هم در راه شام غریب و تنها مرد

در منهج نقل شده که در زمان عمر بن خطاب مجمع بن حارث که امام مسجد ضرار بود، امامت مسجد قبا را طلب نمود، عمر گفت: نه، تو امام مسجد ضرار بودى گفت: ساکن باش، بر من تعجیل مکن، من در آن وقت جوان بودم و ایشان پیر؛ و من قرآن مى دانستم و ایشان نمى دانستند و من بر احوال آنها مطلع نبودم اگر مخبر بودم، یک ساعت با آنها مقام نکردمى عمر او را معذور، و امامت مسجد قبا را به او داد!! بعد از آن در مدح مسجد تقوى مى فرماید: لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى اَلتَّقْوىٰ : هرآینه مسجدى که بنا نهاده شده است بر پرهیزکارى خدا و طاعت الهى مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ :از اول روز بنا و اساس آن أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ :سزاوارتر است آنکه قیام کنى در آن مسجد به نماز مراد به پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله است، چنانچه ابو سعید نقل نموده که حضرت را از آن مسجد پرسیدم، مشتى سنگریزه برداشت و بینداخت و اشاره به مسجد خود نمود (هو مسجدکم هذا مسجد المدینة، لکن به قول اشهر و اظهر، مراد مسجد قبا است در محلۀ بنى عمر و بن عوف و مروى است که حضرت رسول اول که به حوالى مدینه رسید، به محله قبا فرود آمده، چهارده روز اقامت فرمود آن ایام مسجد قبا را فراهم آوردند، و اول مسجدى است که پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله در آنجا نماز گزارد و از ابن عمر نقل است که حضرت هر روز شنبه، سواره یا پیاده به مسجد قبا آمدى و در آنجا دو رکعت نماز نمودى و در روایت آمده که دو رکعت نماز در مسجد قبا، ثواب عمره دارد

فِیهِ رِجٰالٌ :در آن مسجد تأسیس شده بر تقوى، مردانى هستند که از پاکى طینت یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا :دوست مى دارند آنکه پاکى ورزند از انجاس و ارجاس و اخباث، یعنى پیوسته با طهارت باشند نزد بعضى بر جنابت خواب نکنند منقول است بعد از نزول این آیه، حضرت از اهل مسجد قبا پرسید: کدام تطهر است که حق تعالى شما را بدان تعریف فرموده ؟ جواب دادند که: آب از عقب احجار ثلاثه استعمال مى کنیم، یعنى در استنجا سنگ و آب هر دو کار بریم نزد بعضى مراد تطهر است از معاصى و خصال مذمومه در مجمع از حضرت باقر و صادق علیهما السلام: یحبّون ان یتطهّروا بالماء عن الغائط و البول از صادقین علیهما السّلام مروى است که دوست مى داشتند تطهیر غائط و بول را به آب وَ اَللّٰهُ یُحِبُّ اَلْمُطَّهِّرِینَ :و خداى تعالى دوست مى دارد پاکیزگان را، یعنى لازمۀ محبت که انعام و احسان خاصه است، نسبت به ایشان منظور دارد [ نظرات / امتیازها ]

مفسّران گفتند که بنو عمرو بن عوف مسجد قبا به نمازگاه خود کردند و رسول صلّى اللّه علیه و آله را آنجا بردند تا یک روز نماز جماعت کرد بنو غنم بن عوف که بنو اعمام ایشان بودند بر ایشان حسد کردند که ما نیز مسجدى کنیم در پهلوى مسجد ایشان و از رسول صلّى اللّه علیه و آله در خواهیم تا آنجا نماز کند با ما و چون ابو عامر الراهب از شام بازآید او را امام این مسجد کنیم و این ابو عامر از ایشان بود و پدر حنظله بود که او را غسیل الملائکه گفتندى روز احد او را بکشتند و در معرکه او را شسته یافتند رسول صلّى اللّه علیه و آله را گفتند رسول صلّى اللّه علیه و آله گفت:من دیدم فرشتگان را که:از غسل وى پرداخته بودند با ابریق زرّین بر آسمان مى شدند و این ابو عامر ترسا بود و راهب بود در جاهلیّت چون رسول صلّى اللّه علیه و آله دعوى پیغمبرى آشکارا کرد وى به نزدیک پیغمبر آمد و گفت:این دین چیست که آوردۀ ؟ رسول صلّى اللّه علیه و آله گفت که:دین حنیفى است دین ابراهیم گفت که:من برآن دینم رسول صلّى اللّه علیه و آله گفت تو برآن دین نه اى،او گفت که:این دین ابراهیم است و لیکن تو چیزى آوردۀ که از آن نیست رسول گفت:نه چنین است که تو گفتى و لکن جئت بها بیضاء نقیّة ابو عامر گفت:امات اللّه الکاذب منّا طریدا وحیدا غریبا،آن را که از ما دروغ مى گوید خداى تعالى او را بمیراناد غریب و رانده و تنها،پیغمبر گفت:آمین او را ابو عامر الفاسق گفتند و او برفت و گفت:هیچ قوم را نیابم که با تو کارزار کند الّا که با ایشان باشم بر تو،در احد و چند غزات در میان کافران با رسول صلّى اللّه علیه و آله و با مؤمنان کارزار کردى تا روز حنین چون هوازن بگریختند او به نزدیک ایشان بود بگریخت و بشام رفت و کس به منافقان فرستاد که چندانکه توانید بساز و سلاح بدست نهید و براى من مسجدى بنا کنید که من به نزدیک قیصر روم مى روم تا از وى لشکرى بستانم و بیایم و با محمّد کارزار کنم و ایشان را از مدینه بیرون کنم آن جماعت بیامدند دوازده مرد بودند ثعلبه بن خاطب و معقب بن قشیر و ابو حبیبه بن الأزعر و عباد بن حنیف و حارثه و پسران او مجمع و زید و نفیل الحارث بود و بخار بن عثمان و مخرج ودیعة بن ثابت و مسجدى بنا کردند در پهلوى مسجد قبا و مجمع بن حارثه امام مسجد بود چون فارغ شدند به نزدیک رسول صلّى اللّه علیه و آله آمدند و گفتند:یا رسول اللّه یک روز اینجا آى و یک نماز کن براى ما و این آن وقت بود که رسول صلّى اللّه علیه و آله ساز غزات تبوک مى کرد گفت:من مشغولم چون بازآیم بگویم که چه باید کردن رسول صلّى اللّه علیه و آله بازگشت:ایشان آمدند گفتند:ما مى خواهیم که بمسجد ما آئى و آنجا نماز کنى و دعا کنى ما را به برکت،رسول صلّى اللّه علیه و آله هنوز در شهر نرفته بود پیراهن بخواست تا درپوشد،و برود جبرئیل آمد و گفت: خدایت سلام مى رساند و مى گوید: [وَ اَلَّذِینَ اِتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِرٰاراً وَ کُفْراً] اى محمّد آن کسانى که فراگرفته اند و بنا کرده اند مسجدى را براى ضرر رسانیدن و گزند کردن برادران و پسر عمّان خود را که اصحاب مسجد قبااند و از سر کفر و نفاق عزّت کفر را و تقویت نفاق را و براى تفرقت کردن و جدائى انداختن میان مؤمنان تا از یکدیگر تفریق شوند و کلمۀ ایشان مختلف شود و از براى آنکه تا بسازند و استعداد کنند براى کسى که او حرب کرد با خداى و رسول صلّى اللّه علیه و آله پیش از این یعنى ابو عامر الراهب تا از شام بیاید و از روم لشکر آورد و این منافقان بااین همه سوگند خوردند که ما نخواستیم به این که کردیم الّا خیر و نیکوئى یعنى نماز و ذکر خداى و براى بیماران و ضعیفان کردیم که ایشان اگر نتوانند که بمسجد تو آیند و براى شبهاى زمستان و روزهاى باران،حقّ تعالى تکذیب ایشان کرد و گفت که:خداى تعالى گواهى مى دهد که:ایشان دروغ مى گویند آنگه رسول صلّى اللّه علیه و آله را نهى کرد و گفت: [لاٰ تَقُمْ فِیهِ ] باین مسجد مرو و آنجا قیام مکن هرگز،خطاب اگرچه با رسول است امّا مراد رسول صلّى اللّه علیه و آله و جمله مؤمنان اند رسول صلّى اللّه علیه و آله چون این آیت آمد بفرمود مالک ابن الدخشم را و معن بن عدى را و عامر بن السکر را که بروند و آن مسجد ویران کنند و بسوزانند ایشان برفتند و آتش درو زدند کسانى که آنجا بودند بگریختند بعضى از اهل مسجد آنجا مقام کردند آتش به ایشان رسید و بعضى از ایشان را بسوخت رسول صلّى اللّه علیه و آله فرمود تا آن را مزبله و جاى خاک افکنان کردند و ابو عامر الراهب در شام بمرد غریب و وحید و تنها

در خبرست که مجمع بن حارثه که امام مسجد بود در عهد عمر خطاب بیامد و ازو امامت مسجد قبا خواست عمر گفت:لا و لا کرامة،و نه تو امامت مسجد ضرار کردى ؟ گفت: مهلا لا تعجل علىّ ،ساکن باش و تعجیل مکن بر من که در آن وقت جوان بودم و ایشان پیران بودند و من قرآن دانستم و ایشان ندانستند و من بر احوال ایشان مطّلع نبودم که اگر بودمى یک ساعت با ایشان مقام نکردمى عمر او را معذور داشت و امامت مسجد قبا فرمودش آنگه مدح مسجدى دیگر کرد و گفت:مسجدى که آن را بنا بتقوى و پرهیزگارى است از اوّل روزى از روزهاى بنایش یعنى مسجد قبا که رسول آن را بنا نهاد و در او نماز کرد مدّت مقام او بقبا گفته اند که:مسجد پیغمبر است به مدینه،درین مسجد اولى ترست و سزاوارتر که نماز کنى در آنجا مردانى اند که طهارت و پاکیزگى دوست مى دارند ابو سلمه از عبد الرحمن بن ابى سعید خدرى پرسید که از پدر چه شنیدى در این مسجد که خداى تعالى گفت: [أُسِّسَ عَلَى اَلتَّقْوىٰ مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ ] ؟ گفت که:از پدر شنیدم که رسول صلّى اللّه علیه و آله روزى در حجرۀ بعضى زنان بود من نزدیک او شدم گفتم:یا رسول اللّه این مسجد که بر تقوى بنا نهادند کدام است ؟ مشتى سنگریزه برگرفت و بینداخت و اشارت کرد بمسجد خود گفت: مسجدکم هذا مسجد المدینة [ نظرات / امتیازها ]

لاٰ تَقُمْ فِیهِ أَبَداً لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى اَلتَّقْوىٰ مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ فِیهِ رِجٰالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَ اَللّٰهُ یُحِبُّ اَلْمُطَّهِّرِینَ امر برسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم نموده که هیچ وقت (لا تقم)نایست یعنى نماز نخوان گویند در(لمسجد)قسم مندرج است یعنى قسم بخدا هرآینه مسجدى که بر تقوى تأسیس و بنا نهاده شده(من اول یوم)یعنى از اول بناى آن بر تقوى گذارده شده و گویند آن مسجد(قبا)بود که رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم بنا نهاد و در آن نماز خواند ایامى که در آن محلّ بود،و بقولى مقصود مسجد رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم است در مدینه(من اول یوم)یعنى از پیدایش آن سزاوارتر است که در آن مسجد بایستى و نماز بخوانى زیراکه در آن مردهائى مى باشند که دوست دارند طاهر گردند

بروایتى حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم باصحاب مسجد قبا فرمود که خداى تعالى بر شما ثنا فرستاد یعنى شما را ستایش نموده شما چه عمل مى کنید در طهر و پاکى خودتان گفتند ما مخرج غایط را مى شوئیم با آب حضرت فرمود خدا راجع بشما آیه فرستاده (وَ اَللّٰهُ یُحِبُّ اَلْمُطَّهِّرِینَ ) یعنى متطهرین،و محبّت بنده نسبت بخدا این است که او را ترجیح بدهد بر خودش و در جلب محبّت خدا به خودش حریص باشد و محبّت خدا نسبت به آنها این است که از آنها رضایت دارد و به آنها احسان مى کند همان طورى که محبّ به محبوبش محبّت مى کند

[طبرسى] [ نظرات / امتیازها ]

لاٰ تَقُمْ فِیهِ أَبَداً خطاب براى پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و نهى همگانى است که همۀ مسلمانان را دربر مى گیرد نظیر آیه: «أَقِمِ اَلصَّلاٰةَ لِدُلُوکِ اَلشَّمْسِ » مفسران گفته اند: مراد از قیام در جملۀ: «لا تقم فیه» نماز است، لکن ظاهر آیه نشان مى دهد که واژۀ قیام در اینجا عام است و نماز و غیر آن را دربر مى گیرد در هر حال، سخن خدا: «لا تقم فیه ابدا» دلیلى قاطع بر عدم صحت نماز است در هر مسجدى که به قصد ضربه زدن به مسلمانان و ایجاد اختلاف در میان آنها ساخته شده باشد و هرکس که در آن نماز بخواند، نمازش باطل است و باید آن را در جایى دیگر اعاده کند؛ زیرا نهى در عبادت بر فساد دلالت مى کند

لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى اَلتَّقْوىٰ مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ برخى گفته اند: مراد از این مسجد، مسجد پیامبر خداست؛ زیرا همین مسجد بود که در نخستین روز، در مدینه ساخته شد برخى گفته اند: مراد مسجد قباست که بنى عمرو بن عوف آن را بنا کردند «قبا» محلّى است در جنوب مدینه و در دو مایلى این شهر واقع است از ظاهر آیه برمى آید که مراد از آن، هر مسجدى است که بر پایۀ تقوا ساخته شده باشد؛ زیرا «مسجد» نکرۀ با تنوین است و به موردى معیّن اختصاص ندارد امّا جملۀ «من اوّل یوم» بدین معناست که این مسجد از همان لحظۀ نخست ساختمانش براى اسلام ساخته شده است واژۀ «احق» در اینجا به معناى سزاوار و شایسته است و براى تفضیل نمى باشد؛ زیرا نماز خواندن در مسجد ضرار در هیچ حالتى درست نیست

فِیهِ رِجٰالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَ اَللّٰهُ یُحِبُّ اَلْمُطَّهِّرِینَ مسجدى که براساس تقوا ساخته شده، اخلاصمندان به قصد برپایى نماز و عبادت خدا به آنجا مى روند و نه به منظور نفاق و توطئه علیه اسلام و پیامبرش؛ همانند کسانى که به مسجد ضرار مى رفتند خداى سبحان از نماز در اینجا به طهارت تعبیر کرده؛ زیرا نماز گناهان را پاک مى کند

در حدیث آمده است: «نماز بسان رود جارى است هرکس روزى پنج بار خود را در آن شست وشو دهد، در بدنش چرکى باقى نخواهدماند همچنین، اگر کسى هر روز پنج بار نماز بخواند گناهان در او باقى نمى ماند» این بود، آنچه من آن را از آیه فهمیدم، ولى اعتراف مى کنم که هیچ یک از مفسران، طهارت را به نماز تفسیر نکرده است و بیشتر آنان واژۀ طهارت [در آیه] را به پاک کردن غائط به وسیلۀ آب تفسیر کرده اند
[ نظرات / امتیازها ]