"حمید" به معنای کسی است که اعمال او ستوده است و این نام اشاره به نعمتهای فراوانی است که خدا به بندگانش میدهد تا در مقابل اورا ستایش کنند . " مجید" هم به کسی گفته می شودکه پیش از استحقاق نعمت می بخشد . آیا از خداوندی که دارای این صفات است ، عجیب است که چنین نعمتی به خاندان پیامبرش بدهد ؟ ذکر این دو صفت دلیلی بر عنایت ویژه خداوند به حضرت ابراهیم و خانواده اش است .

"ناصیه" کنایه از تسلط و غلبه بر چیزی است . اینکه حضرت هود درباره ی خداوند این تعبیر را بکار برده به قدرت قاهره ی او بر همه چیز اشاره دارد ، قدرتی که هیچ موجودی در برابر اراده ی او تاب مقاومت ندارد ، این تعبیر برای آن است که مستکبران مغرور و بت پرستان از خود راضی فکر نکنند که اگر چند روزی به آنها میدان داده شد دلیل بر آن است که می توانند در برابر اراده ی خدا مقاومت کنند ، بلکه هنگامی که فرمان الهی برسد ، بدون اینکه بتوانند مقاومتی بکنند ، تسلیم او خواهند شد .

گاهی انسان در انجام یک کار چنان پیش می رود که گویا عیت آن عمل می شود . پسر نوح آنقدر با بدکاران نشست و برخاست کرد و در اعمال زشت و افکار نادرستشان غوطه ور شد که گویی وجودش به یک عمل غیرصالح تبدیل شد . تعبیر " انه عمل غیر صالح " درعین مختصر و کوتاه بودن گویای این واقعیت است که ای نوح اگر ظلم و فساد در وجود فرزندت سطحی بود ، امکان شفاعت درباره ی او وجود داشت ، اما اکنون که سراپا غرق در فساد و تباهی است جای شفاعت نیست

استعمار در اصل به معنای سپردن آبادی زمین به کسی است و طبیعی است که لازمه ی آن این است که وسایل لازم را در اختیار او بگذارد . قران نمی گوید خداوند زمین را آباد کرد و در احتیار شما گذاشت ، بلکه می فرماید آبادی زمین را به شما واگذار کرد . این یعنی وسایل از هر نظر آماده است ، اما شما باید با کار و کوشش خود زمین را آباد کنید و منابع آن را بدست آورید و بدون کار و کوشش سهمی نخواهید داشت .

لعنت به معنی دوری از رحمت الهی است . منظور از لعنتی که آنها در قیامت به دنبال دارند ، روشن است ؛ و مصداق آن عذاب همیشگی است که آنها را فرا می گیرد ، اما درباره ی لعنتی که در دنیا به دنبال دارندچند احتمال داده شده است . یکم همان عذابی که در دنیا بر آنها نازل شد و آنها را نابود کرد . دوم گناهانی که تا پایان دنیا مردم مرتکب می شوند و به حساب آنها نوشته می شود . سوم هرکس که تا پایان دنیا از حال و روز آنها و کفر و لجاجتشان باخبر گردد آنها را لعنت خواهد کرد . البته در میان این سه احتمال ، احتمال دوم قوی تر است .

منظور از " به راه راست بودن خداوند " این است که سنت ثابت و تغییر ناپذیرالهی در آفرینش و تدبیر امور جهان براساس عدالت و جکمت است . در نتیجه هنگامی که حق و باطل در مقابل هم قرار می گیرند ، خدا حق را نگه میدارد و باطل را نابود می کند . منظور حضرت هود از گفتن این جمله به قوم مشرک خود این بود که برای آنها روشن کند که قانون عادلانه ی خداوند قطعی و تغییر ناپذیر است و به زودی دینش را یاری و مرا از شما حفظ می کند و شما و عقاید باطلتان را نابود می سازد .

چرا مشاهده می کنیم ملتهای بی ایمان غرق در ناز و نعمت هستند ، در حالیکه جمعی از افراد با ایمان به سختی روزگار می گذرانند ؟

مگر ممکن است شیطان بر پیامبر مسلط گردد و باعث فراموشی او گردد ؟

آیا رستاخیز برای حیوانات هم وجود دارد ؟
اگر حیوانات رستاخیز دارند ، آیا تکلیف هم دارند ؟
آیا این آیه ( 38 انعام ) دلیلی بر تناسخ است ؟

و کسانى که ایمان آورده و هجرت کردند و در راه خدا جهاد نمودند و کسانى که پناه دادند و یارى کردند، همانان مؤمنان واقعى‏اند. براى آنان آمرزش و روزى شایسته و کریمانه‏اى است.

همانا کسانى که ایمان آورده و هجرت کردند و با اموال و جان‏هایشان در راه خدا جهاد کردند، و آنان که (مجاهدان و مهاجران را) پناه داده و یارى کردند، آنان دوستدار و حامى و هم‏پیمان یکدیگرند. امّا کسانى که ایمان آورده، ولى هجرت نکردند، حقّ هیچ‏گونه دوستى و حمایت از آنان را ندارید، تا آنکه هجرت کنند. و اگر (مؤمنانِ تحت فشار، براى حفظ دینشان) از شما یارى طلب کردند، بر شماست که یاریشان کنید، مگر در برابر قومى که میان شما و آنان پیمان (ترک مخاصمه) است، و خداوند به آنچه انجام مى‏دهید بیناست.

و چون ببینی که در آیات ما از روی عناد گفت و گو می کنند از آنها رویگردان شو تا به سخنی جز آن بپردازند و اگر شیطان تو را به فراموشی افکند ، چون به یادت آمد با آن مردم ستمکاره منشین

" حلیم" کسی است که در مجازات و انتقام عجله نمی کند . " اواه" به کسی گفته می شود که از ناملایماتی که به او می رسد یا بدی هایی که مشاهده می کند زیاد آه می کشد و دلسوز است . " منیب" به معنای کسی است که در هر کاری به خدا رجوع می کند . این آیه علت مجادله ی ابراهیم با فرشتگان درباره ی قوم لوط را بیان می کند، بدین معنی که آن حضرت از عذاب ستمگران ناراحت نبود و از آنها طرفداری نمی کرد ، بلکه او پیامبر حلیم و پرحوصله بود و در نزول عذاب بر مردم ستمکار عجله نمی کرد و امیدوار بود که به توفیق الهی اصلاح شوند . همچنین پیامبری بود که از هلاکت مردم رنج می برد و برای نجات انسانها از گمراهی به خدا رجوع میکرد و به او متوسل میشد .

شخصی که مرتکب صید در حال احرام شده مخیر در میان سه چیز است یا باید ترتیب را در آن رعایت کند نخست قربانی نماید و اگر نتوانست اطعام مسکین و اگر هم میسر نشد روزه بگیرد . این کفارات برای ان است که کیفر کار خلاف خود را ببیند . هرگاه کسی به این اخطارهای مکرر و حکم کفاره اعتنا نکند و باز هم مرتکب صید در حال احرام شود، خداوند از چنین کسی انتقام خواهد گرفت .

این آیه بیان میدارد که باید دست دزدان بریده شود به کیفر عملی که انجام داده اند حتی اگر زن باشد . این کار برای این است که دیگر این عمل را انجام ندهد . اما آیه بعد در تکمیل این آیه می فرماید اما آن کس که پس از عمل نادرستش توبه کند خداوند توبه او را می پذیرد . پس برای تفسیر آیه ۳۸ باید آیه ۳۹ نیز بیاید .
اما تنها آیه ای که در این باره تذکر می دهد این آیه است و درباره ی چگونگی قطع کردن دست سارق چیزی نمی گوید .
در این جا باید به سراغ ائمه برویم . در این باره امام جوادالائمه داستانی دارند که نقل می کنیم :
روزی معتصم دزدی را دستگیر می کند و می خواهد طبق این آیه شریفه دست این دزدرا قطع کند اما نمی داند که چگونه باید این کار را انجام دهد . بنابراین در مجلسی علما بزرگ سنی را دعوت می کند و امام جواد الائمه را نیز در این مجلس دعوت می کند . علما هر کام نظری می دهند . مثلا بعضی می گوید باید از مچ قطع شود طبق آیه تیمم ؛بعضی دیگر می گویند طبق آیه وضو باید از آرنج قطع شود و بعضی دیگر نیز می گویند چون عرف جامعه دست را از کتف به پایین می داند باید از کتف بریده شود . در آخر معتصم از امام جواد ( ع )‌ می پرسند و ایشان با اصرار زیاد پاسخ می دهند : رسول الله فرموده است که برای نماز هفت عضو باید روی زمین باشد : دو کف دست ، دو انگشت شست پا ،پیشانی و دو زانو . و این هفت عضو از آن خداست ( آیه ۱۸ سوره جن ) پس اگر دست این دزد را چنان که علما گفتند ببریم دیگر این فرد نمی تواند در درگاه خدای خود سجده کند . پس باید آخر مفصل انگشتان بریده شود و کف دست نباید بریده شود . معتصم که اثبات زیبای امام جواد را شنید این حکم را روی دزد اجرا کرد .

سحر : به معنى خدعه ، نیرنگ ، شعبده و تردستى است
 توضيح : گاهى نیز به معنى هر چیزى که عامل و انگیزه آن نامرئى و مرموز باشد، آمده است .

اجر : به معنی هرگونه پاداش است .
 توضيح : با توجه به اینکه در آیه بصورت نکره است و نکره در این گونه موارد برای تعظیم و بزرگداشت یک موضوع می آید ، به معنی اجر و پاداش های مهم و فوق العاده است .

نزع : به معنی برگرفتن چیزی از مکانی است که در آن قرار گرفته است .
 توضيح : در لغت عرب گاهی به معنی خارج کردن می آید مثل جدا شدن روح از تن ، برگرفتن عبا از دوش و یا لباس از تن که گاهی به نزع تعبیر می شود .

حق حرف در اصطلاح تجویدعبارت است از صفات لازمه ی آن حرف یعنی حالاتی که حرف در حالت انفراد و بدون ترکیب در کلمه دارد .

یصدفون
 توضيح : یصدفون از ماده صدف بر وزن هدف به معنی جانب و ناحیه است