116) سیاق چنین می‌‌رساند که مراد از گویندگان این سخن، یهود و نصارى هستند. یهود مى‏گفت: «عزیر پسر خداست» و نصارى مى ‏گفت: «مسیح پسر خداست». چون در آیات قبل نیز روى سخن با یهود و نصارى بود.

منظور اهل کتاب در اولین باریکه این سخن را گفتند، یعنى گفتند: «خداوند فرزند براى خود گرفته است» این بود که از پیغمبر خود احترامى کرده باشند، همانطور که در احترام و تشریف خود مى‏گفتند: «نَحْنُ أَبْناءُ اللَّهِ وَ أَحِبَّاؤُهُ» (مائده/18)، ولیکن چیزى نگذشت که این تعارف صورت جدى به خود گرفت و آن را یک حقیقت پنداشتند و لذا خداى سبحان در دو آیه مورد بحث آن را رد نموده است و به عنوان اعراض از گفتارشان فرمود: «بلکه آسمان و زمین و هر چه در آن دو است از خداست» الخ. [ نظرات / امتیازها ]

116) سیاق چنین می‌‌رساند که مراد از گویندگان این سخن، یهود و نصارى هستند. یهود مى‏گفت: «عزیر پسر خداست» و نصارى مى ‏گفت: «مسیح پسر خداست». چون در آیات قبل نیز روى سخن با یهود و نصارى بود.

منظور اهل کتاب در اولین باریکه این سخن را گفتند، یعنى گفتند: «خداوند فرزند براى خود گرفته است» این بود که از پیغمبر خود احترامى کرده باشند، همانطور که در احترام و تشریف خود مى‏گفتند: «نَحْنُ أَبْناءُ اللَّهِ وَ أَحِبَّاؤُهُ» (مائده/18)، ولیکن چیزى نگذشت که این تعارف صورت جدى به خود گرفت و آن را یک حقیقت پنداشتند و لذا خداى سبحان در دو آیه مورد بحث آن را رد نموده است و به عنوان اعراض از گفتارشان فرمود: «بلکه آسمان و زمین و هر چه در آن دو است از خداست» الخ. [ نظرات / امتیازها ]

116) خدای سبحان در این آیه و آیه بعد دو برهان بر عدم ولادت و پیدایش فرزند از خدای سبحان بیان می کند:

1- فرزند گرفتن وقتى ممکن مى ‏شود که یک موجود طبیعى بعضى از اجزای طبیعى خود را از خود جدا نموده و آن گاه با تربیت تدریجى آن را فردى از نوع خود و مثل خود کند و خداى سبحان منزه است (هم از جسمیت و تجزى و هم) از مثل و مانند، بلکه هر چیزى که در آسمان ها و زمین است مملوک او و هستیش قائم به ذات او و قانت و ذلیل در برابر او است. منظور ما از این ذلت، این است که هستیش عین ذلت است، آن گاه چگونه ممکن است موجودى از موجودات فرزند او و مثال نوعى او باشد؟.

2- خداى سبحان بدیع و پدید آورنده بدون الگوى آسمان ها و زمین است و آنچه را خلق مى ‏کند بدون الگو خلق مى ‏کند، پس هیچ چیز از مخلوقات او الگویى سابق بر خود نداشت. پس فعل او مانند فعل غیر او به تقلید و تشبیه و تدریج صورت نمى ‏گیرد و او چون دیگران در کار خود متوسل به اسباب نمى ‏شود. کار او چنین است که چون قضای چیزى را براند، همین که بگوید: «باش» موجود مى ‏شود. پس کار او به الگویى سابق نیاز ندارد و نیز کار او تدریجى نیست. پس با این حال چطور ممکن است فرزند گرفتن به او نسبت دهیم؟ و حال آنکه فرزند درست کردن، احتیاج به تربیت و تدریج دارد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

116) از این آیه و آیه بعد دو نکته استفاده مى‏شود: 1. حکم عبادت، شامل جمیع مخلوقات خداست، آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است. 2. فعل خداى تعالى تدریجى نیست. از همین تدریجى نبودن فعل خدا این نکته استفاده مى‌شود که موجودات تدریجى هم یک وجه غیر تدریجى دارند که با آن وجه از حق تعالى صادر مى ‏شوند، همچنانکه در جاى دیگر فرمود: «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً، أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ» (یس/82) و «وَ ما أَمْرُنا إِلَّا واحِدَةٌ کَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ» (قمر/50) و بحث مفصل از این نکته و از این حقیقت قرآنى، ان شاء اللَّه در ذیل آیه 82 سوره یس خواهد آمد. [ نظرات / امتیازها ]

116) کلمه «سبحانه» مصدرى است به معنای تسبیح و جز با اضافه استعمال نمى‏شود و هر جا هم استعمال می ‌شود مفعول مطلق فعلى است تقدیرى و تقدیرش (سبحته تسبیحا) است. یعنى من او را به نوعى ناگفتنى تسبیح مى‏گویم و یا به نوعى که لایق شأن اوست تسبیح مى‏گویم، آن گاه فعل (سبحته) حذف شده و مصدر (سبحان) به ضمیر مفعول فعل (که به خدا برمى‏گردد) اضافه شده است و آن ضمیر به جاى خود خدا نشسته است. در این کلمه تأدیبى است الهى که خداى را از هر چیزى که لایق به ساحت قدس او نیست منزه می ‌دارد. [ نظرات / امتیازها ]

116) کلمه «قانت» اسم فاعل از مصدر قنوت است و قنوت به معنای تذلل و عبادت است. [ نظرات / امتیازها ]

117) کلمه «بدیع» صفت مشبهه از مصدر بداعت است و بداعت هر چیز به معنای بى ‌مانندى آن است، البته مانندى که ذهن به آن آشنا باشد. [ نظرات / امتیازها ]

117) این جمله نتیجه گفتار «کن» است و اگر صداى پیش گرفته و نون آن ساکن نشده است، جهتش این است که در مورد جزای شرط قرار نگرفته است.{فیکون} [ نظرات / امتیازها ]

117) امام باقر(علیه‌السلام) در پاسخ به سوالی درباره آیه «بَدِیعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» فرمودند: خداى عزوجل همه اشیا را به علم خود و بدون الگوى قبلى آفرید. آسمان ها و زمین را خلق کرد بدون اینکه از آسمان و زمینى قبل از آن الگو گرفته باشد. مگر نشنیدى که مى‌فرماید: «کانَ عَرْشُهُ عَلَى الماء» (هود/7).

علامه طباطبایی: در این روایت غیر آنچه ما استفاده کردیم استفاده ی بس لطیف دیگری شده است و آن این است که مراد از کلمه (ماء) در جمله «وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ» غیر آن آبى است که ما آن را آب مى‏نامیم. به دلیل اینکه قبلا فرمود: «همه اشیا و آسمان ها و زمین را بدون الگو و مصالح قبلى آفرید». آب به آن معنا که نزد ما آب است نیز جزو آسمان ها و زمین است و معقول نیست که عرش خدا روى آب به آن معنا باشد و سلطنت خداى تعالى قبل از خلقت آسمان‏ ها و زمین نیز مستقر بود و بر روى آب مستقر بود. پس معلوم مى‏شود آن آب غیر این آب بوده است و ان شاء اللَّه در تفسیر جمله «وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ» توضیح بیشتر آن خواهد آمد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

117) هر موجودى از نظر ذات مغایر با موجودى دیگر است و چون چنین است پس هر موجودى بدیع الوجود است. یعنى بدون اینکه قبل از خودش نظیرى داشته باشد و یا مانندى از آن معهود در نظر صانعش باشد وجود یافته است. در نتیجه خداى سبحان مبتدع و بدیع السماوات و الارض است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

116) اگر انسان نیاز به فرزند دارد بخاطر موارد ذیل است:
1- عمرش محدود است و میل به بقاى خویش و نسل خویش دارد.
2- قدرتش محدود است و نیازمند معاون و کمک کننده است.
3- نیازمند محبّت و عاطفه است و لازم است مونسى داشته باشد.
ولى خداوند از همه‏ى این کمبودها و نیازها منزّه است، بلکه هرچه در آسمان‏ها و زمین است، همه در برابر او متواضعند.
[ نظرات / امتیازها ]

117) خداوند مى‏تواند در یک لحظه همه هستى را بیافریند؛ «کن فیکون» هرچند حکمتش اقتضا مى‏کند که سلسله علل در کار باشد وبه تدریج خلق شوند. [ نظرات / امتیازها ]

117) بسم الله الرحمن الرحیم
﴿کُن فَیَکُونُ﴾؛ «باش!» پس، بی‌درنگ هست و موجود می‌شود. این جمله هشت مرتبه در قرآن کریم تکرار شده است. که اوّلین آن در این آیه و در رابطه با انسان است.
در سوره‌ی بقره آیه‌ی 117، سوره‌ی آل‌عمران آیه‌ی 47 و 59، سوره‌ی انعام آیه‌ی 73، سوره‌ی نحل آیه‌ی 40، سوره‌ی مریم آیه‌ی 35، سوره‌ی یس آیه‌ی 82 و سوره‌ی غافر آیه‌ی 68 آمده‌است. [ نظرات / امتیازها ]

116) این سخن که خداوند فرزندى دارد بدون شک زائیده افکار ناتوان انسانهائى است که خدا را در همه چیز با وجود محدود خودشان مقایسه مى کردند.
انسان به دلائل مختلفى نیاز به وجود فرزند دارد: از یکسو عمرش محدود است و براى ادامه نسل تولد فرزند لازم است .
از سوى دیگر قدرت او محدود است ، و مخصوصا به هنگام پیرى و ناتوانى نیاز به معاونى دارد که به او در کارهایش کمک کند.
از سوى سوم جنبه هاى عاطفى ، و روحیه انسطلبى ، ایجاب مى کند که انسان مونسى در محیط زندگى خود داشته باشد که آن هم بوسیله فرزندان تامین مى گردد.
بدیهى است هیچیک از این امور در مورد خداوندى که آفریننده عالم هستى و قادر بر همه چیز و ازلى و ابدى است مفهوم ندارد .
بعلاوه داشتن فرزند لازمهاش جسم بودن است که خدا از آن نیز منزه مى باشد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

117) این تعبیر در آیات متعددى از قرآن آمده است ، از جمله سوره آل عمران
آیه 47 و 59 سوره انعام آیه 73 سوره نحل آیه 40 سوره مریم آیه 35 - سوره یس آیه 82 و غیر اینها.
این جمله از اراده تکوینى خداوند و حاکمیت او در امر خلقت سخن مى گوید.
توضیح اینکه : منظور از جمله کن فیکون (موجود باش آنهم فورا موجود مى گردد) این نیست که خداوند یک فرمان لفظى با معنى موجود باش صادر مى کند، بلکه منظور این است هنگامى که اراده او به وجود چیزى تعلق مى گیرد، خواه بزرگ باشد یا کوچک ، پیچیده باشد یا ساده ، به اندازه یک اتم باشد یا به اندازه مجموع آسمانها و زمین ، بدون نیاز به هیچ علت دیگرى تحقق مییابد، و میان این اراده و پیدایش آن موجود حتى یک لحظه نیز فاصله نخواهد بود.
اصولا زمانى در این وسط نمى تواند قرار گیرد، و به همین دلیل حرف فاء (در جمله فیکون ) که معمولا براى تاخیر زمانى توام با اتصال است در اینجا فقط به معنى تاخیر رتبهاى است (آن گونه که در فلسفه اثبات شده که معلول از علت خود متاخر است نه تاخر زمانى بلکه تاخر رتبهاى دقت کنید).
اشتباه نشود منظور این نیست که هر چه خدا اراده کند در همان لحظه موجود مى شود، بلکه منظور این است هر طور اراده کند همانطور موجود مى شود .
فى المثل اگر اراده کندآسمانها و زمین در شش دوران به وجود آیند مسلما بى کم و کاست در همین مدت موجود خواهند شد، و اگر اراده کند در یک لحظه موجود شوند همه در یک لحظه موجود خواهند شد، این تابع آن است که او چگونه اراده کند و چگونه مصلحت بداند.
و یا مثلا هنگامى که خداوند اراده کند جنینى در شکم مادر درست نه ماه و نه روز دوران تکامل خود را طى کند، بدون یک لحظه کم و زیاد انجام مییابد،
و اگر اراده کند این دوران تکاملى در کمتر از یکهزارم ثانیه صورت گیرد، مسلما همان گونه خواهد شد، چه اینکه اراده او علت تامه براى آفرینش است ، و میان علت تامه و وجود معلول هیچگونه فاصلهاى نمى تواند باشد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]