(یا ایها الذین امنوا استعینوابالصبر و الصلوه ان الله مع الصابرین ):(ای کسانی که ایمان آورده اید از صبر و نماز استمداد طلبید، همانا خداوند با صابران است ) صبر از بالاترین ملکات و احوالی است که قرآن آن را ستوده و بدان امرنموده صبر از اعازم امور است و باعث می شود تا همه مشکلات در نظر انسان کوچک جلوه کند و خدا یاور صابران است و نماز از بزرگترین عبادتهایی است که قرآن برآن تأکید فراوان دارد و در باره هر امری که سفارش می کند، نماز درصدر آن قرار دارد،اما در این آیه نفرمود، خدابا نماز گزاران است ، بلکه فرمود،خدا باصابران است ،چون این مقام ، مقام برخورد و مواجهه با مواقف هولناک وهماوردی با شجاعان است و در این مقام اهتمام به صبر مناسبتر است چون صبرکلید هر مشکل است و خدا صابران را کمک می رساند،(الصبر مفتاح الفرج ،صبر کلیدفرج خدایی است ) و در این مقام که دشمنان قصد حمله به مسلمانان را دارند تاحکومت عدل و دعوت حق را نابود کنند، مسلمانان باید آمادگی دفاع و جهاد راداشته باشند، چون دشمن با اقامه حجت و منطق قانع نشده است و قصد مقابله دارد، پس این بلاء احتیاج به صبر شدید دارد، حتی بالاتر از صبر بر مرض وخشکسالی ، پس هدف از صبر تحمل اذیت و آزار نیست ، بلکه صبر برای جهادو دفع دشمنان خداست . [ نظرات / امتیازها ]

بتفسیر «اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ» واقع در این آیه قبلًا پرداختیم . خداوند مؤمنین را به «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» مورد خطاب قرار داده میفرماید:
اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ ...- «ضمیر دو نوع است 1- خوددارى از افعال ناپسندى که که نفس انسان بآنها تمایل دارد 2- وادار ساختن آن بر طاعاتى که انجام آنها براى انسان سنگین و دشوار است بهمین معنا حضرت امیر مؤمنان علیه السلام اشاره کرده میفرماید:
الصَّبْرُ صَبْرانِ صبر عَلى‏ ما تکره و صبر على ما تحبّ» یعنى: صبر بر دو نوع است 1- صبر بر آنچه بر تو سنگین و دشوار است و بانجام آن میل دارى 2- صبر و خود دارى از آنچه دوست میدارى منظور این است که بوسیله این دو نوع صبر کمک بجوئید وَ الصَّلاةِ ...- بوسیله نماز نیز که متضمّن یادآورى از خدا و خشوع در برابر او و تلاوت قرآن که بر وعده ثواب و عذاب و هدایت مشتمل است کمک بجوئید البتّه نماز که داراى این اوصاف است انسان را بحسنات مى‏خواند و از سیّئات باز میدارد.
مفسّرین در اینکه از «صبر و نماز» براى انجام چه عملى باید کمک گرفت و استعانت جست اختلاف نظر دارند بعضى گفته‏اند منظور این است که از این دو چیز براى انجام همه طاعات کمک بگیرند مثل اینکه فرموده است از راه انجام این دو عبادت براى انجام سایر عبادات و طاعات استعانت بجوئید.
برخى میگویند مراد این است که از این دو چیز براى جهاد در راه خداوند استعانت بجوئید.
إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ ...- در معناى آن دو وجه است:1- خداوند از لحاظ کمک و نصرت با صابرین است همانطور که مى‏گوییم «چون سلطان با تو است» با هر که برخورد کنى مهم نیست یعنى سلطان تو را کمک خواهد کرد.
2- معناى خداوند با صابرین است این است که خداوند بآنها توفیق میدهد و آنان را تجهیز و تسدید میکند و در نتیجه انجام عبادات و ترک افعال ناپسند براى آنان آسان میگردد نظر آن این جمله است:
وَ یَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدىً ... - یعنى خداوند بر هدایت کسانى که بدایت الهى را پذیرفته‏اند، میافزاید کلمه «مع» در اینجا جائز نیست بمعناى «اجتماع در یک مکان» باشد زیرا اجتماع در مکان از اوصاف اجسام است بطور کلى منزّه است.
ضمناً این آیه دلالت دارد بر اینکه تشریع نماز لطفى است از جانب خداوند ببندگان خود که بآنوسیله بر انجام سایر عبادات توفیق حاصل کنند چنان که فرمود إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ یعنى نماز از فعل قبیح و ناپسند انسان را بازمیدارد [ نظرات / امتیازها ]

مشابه این کلام الهى را در همین سوره خواندیم که خداوند به بنى‏اسرائیل مى‏فرمود: در برابر ناملایمات و سختى‏ها، از صبر و نماز کمک بگیرید. در این آیه نیز به مسلمانان دستور داده مى‏شود تا در برابر حوادث سخت زندگى، از صبر و نماز یارى بجویند. آرى، دردهاى یکسان، داروى یکسان لازم دارد.
اصولاً انسانِ محدود، در میان مشکلات متعدّد و حوادث ناگوار، اگر متصل به قدرت نامحدود الهى نباشد، متلاشى ومنکوب مى‏شود. و انسانِ مرتبط با خداوند، در حوادث و سختى‏ها، خود را نمى‏بازد و براى او حوادث، بزرگ نمى‏نماید. کسى که نماز را با حضور قلب و با توجّه مى‏خواند، به معراج مى‏رود. هرچه پرواز معنوى او بیشتر باشد و بالاتر رود، دنیا و مشکلات آن و حتّى خوشى‏هاى آن کوچکتر مى‏شود. [ نظرات / امتیازها ]

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ (153)

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا: اى کسانى که ایمان آوردید به معتقدات حقه ایمانیه، اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ: طلب یارى جوئید بر قیام به حقوق الهى به صبر و بردبارى از معاصى و حظوظ نفس از امور قبیحه، وَ الصَّلاةِ: و به نماز که اصل عبادات و ستون دین و معراج مؤمنین و مناجات پروردگار عالمیان است. إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ‌: بدرستى که خدا با صابران است به حفظ و حمایت و نصرت و رعایت در جمیع حالات. و روایتى وارد شده که صبر در این آیه، مراد روزه مى‌باشد.

تبصره: شیخ طبرسى فرموده: تخصیص ذکر نماز از سایر عبادات به جهت آنست که متضمن ذکر و خشوع و تلاوت قرآن که مشتمل است بر وعده و وعید و بیان و هدایت و این نماز، داعى به حسنات و زاجر از سیئات مى‌باشد. «1» بعضى گفته‌اند: خصوصیت ذکر صلاة و صبر به جهت مطلق آنها است، زیرا سایر واجبات الهى مقید مى‌باشند، لکن این دو امر نسبت به عموم مکلفین در هر زمان و مکان ثابت، و در هیچ وقت این دو ساقط نمى‌شود حتى در حرق و غرق و خسف.

عیاشى- از حضرت باقر علیه السّلام روایت نموده که فرمود: اى فضیل، برسان هر که را ملاقات نمودى از دوستان ما سلام ما را و بگو من مى‌گویم: بدرستى که بى‌نیاز نکنم از شما نسبت به خدا چیزى را مگر به پرهیزکارى، پس حفظ کنید لسان خود را و بازدارید دستهاى خود را از مخالفت الهى و بر شما باد به صبر و نماز، بدرستى که خدا لطف و احسانش با صبر کنندگان است. «2» تبصره: محقق طوسى فرماید: صبر عبارت است از حبس نفس از جزع وقت ورود مکروه و ناملایم، و منع کند باطن را از اضطراب، و زبان را از شکایت، و اعضاء را از حرکات خلاف عادت؛ و آن را بر چهار نموده‌اند: 1- صبر از معصیت. 2- صبر بر طاعت. 3- صبر بر بلا و مصیبت. 4- صبر بر سوء اخلاق.

و احادیث بسیار در فضیلت صبر وارد شده از جمله: در کتاب کافى- از حضرت رسالت صلّى اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده که فرمود: صبر سه قسم است: صبر نزد مصیبت و صبر بر طاعت و صبر از معصیت. پس هر که صبر کند بر مصیبت تا به نیکوئى آن را به پایان رساند، مى‌نویسد خدا براى او سیصد درجه ما بین هر درجه تا درجه فاصله آسمان و زمین است. و هر که صبر کند بر طاعت مى‌نویسد خدا براى او ششصد درجه، میان هر درجه تا درجه از تخوم زمین است تا عرش. و هر که صبر کند از معصیت مى‌نویسد خدا بر او نهصد درجه بین هر درجه تا درجه دیگر از تخوم زمین است تا منتهاى عرش. «1» [ نظرات / امتیازها ]

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ (153)

ترجمه‌

اى کسانى که گرویدید یارى جوئید بصبر و نماز همانا خداوند با صابران است..

تفسیر

استعانت نمائید بصبر از معاصى و لذائذ نفسانیه و بنماز که اصل عبادات و معراج اهل ایمان و مناجات با یزدان است همانا خداوند با صابران است در کمک نمودن و ظفر دادن و اجابت دعا کردن و در مصباح الشریعه از حضرت صادق (ع) نقل نموده که کسى که صبر نماید از روى کراهت و شکایت ننماید از خالق بخلق و جزع و هتک ستر خود را نکند او از عوام است و نصیبش بفرموده خداوند بهشت است که بشارت آن را در کتاب خود باین طائفه داده است و کسى که استقبال نماید بلا رابگشاده روئى و صبر کند با سکینت و وقار او از خواص است و نصیب او بفرموده خداوند در این آیه شریفه معیّت با خدا است بیان بدانکه صبر عبارت از اطمینان نفس و سکون آنست تا در برابر حوادث و بلا یا مقاومت نماید و عنان عقل و اختیار را از دست ندهد و از مشقت عبادت نگریزد و در مقابل شهوت بر معصیت خوددارى نماید لذا گفته‌اند صبر بر سه قسم است صبر بر عبادت و صبر از معصیت و صبر بر مصیبت و استعانت بصبر در تمام مراتب سه‌گانه موجب نیل بثمرات آنست که در دو قسم آن نتیجه نجات از دوزخ و دخول در جنت است و در قسم اخیر ورود در زمره مقربین و نیل به مقام قرب الهى است و باین جهت از پیغمبر (ص) روایت شده است که فرمود خدایا میطلبم از تو نفسى را که بر من آسان کند تمام مصائب دنیا را و اکثر اخلاق حسنه از صبر است و از براى کسى این مقام حاصل نمیشود مگر آنکه سرمایه صدیقین و مقربین را داشته باشد و استعانت بنماز براى آنست که مشتمل بر ذکر خداوند و کتاب الهى و وعد وعید آنست و چون شخص نمازگذار طلب هدایت مینماید از خدا با خضوع و خشوع بعد از حمد و ثناء آن یگانه معبود با آنکه امیدوار است بکرم نامتناهى او و خداوند وعده اجابت فرموده البته تخلف نمى‌فرماید و بازمیدارد او را از فحشاء و منکر و میرساند او را به مقام قرب خود و دیگر از جهاد در راه خدا نمیترسد بنابراین گفتن حى على خیر العمل موجب رغبت بجهاد میشود نه باعث انصراف از آن لذا تبدیل این فصل از اذان را به الصلوة خیر من النوم به این جهت بیوجه است علاوه بر آنکه اینجمله توضیح واضح است و مدح نماز که عمود دین است نیست چون هر سرکه از آب ترش‌تر است خداوند روى بدعت گذاران در دین را سیاه نماید که چگونه بعقول قاصره خود تصرف در شرائع الهى نمودند و اصول و فروع اسلام را از میان بردند خلاصه آنکه شخص نمازگذار با شرائط و آداب قهرا از معاصى منصرف و باطاعت الهى موفق میشود و خداوند هم البته با او کمک فرموده در نتیجه بسعادت ابدى و سر چشمه حیات سرمدى خواهد رسید. [ نظرات / امتیازها ]