بسم الله الرحمن الرحیم
عدد هفت در قرآن عظیم
در قرآن مجید 24 مرتبه در 20 آیه به عدد هفت اشاره شده‌است و در سراسر قرآن حکیم از اعجاز انشای بی‌پایانی برخوردار است که هر عقل سلیمی را متحیر می‌کند. عدد هفت در ارتباط با خلقت آسمان و زمین است و افتتاح قرآن مبین نیز با سوره‌ی مبارک حمد می‌باشد که هفت آیه دارد. این عدد، به آیه‌ی ﴿سبعاً من المثانی﴾ نیز اشاره دارد که بحث فراوانی در رابطه با آن وجود دارد. امیدوارم بتوانم در فرصت مناسب بعضی از موارد آن را ارائه دهم.
عدد هفت در نزد ایرانیان از گذشته‌ی دور تا کنون عددی مقدّس و مشهور بوده‌است. از همه‌ی اعداد، عدد هفت همیشه مورد نظر مشرق زمین و به ویژه ایران باستان قرار داشته‌است. اغلب در امور ایزدی و نیک و نیّت پاک و روحانی استفاده شده و گاه در امور اهریمنی و شرّ به کار می‌رفته‌است. عدد هفت در آیین کهن «میترائیسم ایران» که قدمتی بیش‌از پنج هزار سال دارد، عدد مقدّسی بوده‌است. بنابراین ایرانیان نخستین ملّتی بودند که به رمز و راز این عدد پی برده‌اند.
در رابطه با عدد 7 نکته‌های ذیل اشاره می‌شود:
1-عدد 7، فرد است و جزو اعداد اوّل (تنها بر عدد 1 و خودش قابل قسمت است) به حساب می‌آید.
2-«رطل» مقیاس وزن و پیمانه است که معادل 84 مثقال است: 84=7×12.
3-عدد 7، عدد و تعداد آیه‌های سوره‌ی عزیز حمد است.
4-در سوره‌ی شماره‌ی7 قرآن مجید (اعراف)، 7 مرتبه کلمه‌ی ﴿کتب﴾ تکرار شده‌است.
5-ایّام هفته هفت روز است.
6-رنگ‌های اصلی و مرئی و رنگین‌کمان 7 رنگ است.
7-سوره‌هایی که با تسبیح شروع می شوند، 7 سوره هستند که عبارت‌اند از: 1-اسری (17:111)؛ 2- حدید (57:29)؛ 3-حشر (59:24)؛ 4- صف (61:14)؛ 5-جمعه (62:11)؛ 6- تغابن (64:18)؛ 7-اعلی (87:19).
8-عدد 7، عدد آسمان‌ها و زمین است. وسعت دادن آسمان‌ها در قرآن مبین بارها اشاره شده‌است:
﴿وَ السَّمَاء بَنَیْنَهَا بِأَییْدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُونَ﴾؛ و آسمان را با قدرت بنا کردیم! و همواره آنرا وسعت میبخشیم!
9-هفت‌جای سجده در نماز؛ هفت حرکت در هر رکعت نماز (قیام؛ رکوع؛ قیام متّصل به رکوع؛ سجده؛ نشستن؛ سجده؛ نشستن)؛ هفت چیز وضو را باطل می‌کند؛ غسل‌های واجب هفت‌تا است؛ در هفت مورد به جای وضو و غسل باید تیمّم کرد؛ شرایط امام جماعت هفت مورد است؛ که تمام این موارد در رابطه با احکام نماز است.
10-اعمال نماز واجب 7 مورد است:
1-نیّت؛ 2-تکبیر؛ 3-قرائت؛ 4-رکوع؛ 5-سجود؛ 6-تشهد؛ 7-سلام.
11-هفت دور طواف خانه‌ی خدا، هفت دور سعی صفا و مروه، پرتاب هفت سنگ بر شیطان در اعمال حج نیز با عدد 7 ارتباط دارد.
12-دوره‌ی جنین و بارداری طبیعی انسان، 280 روز است و دارای 7 زمان کامل شدن 40 روزه می‌باشد: 280=7×40.
13-مراتب خلقت انسان هفت مرحله است:
1-طین (خاک، گِل)؛ 2-نطفه؛ 3-علقه (خون بسته)؛ 4-مضغه (گوشت جویده)؛ 5-عظام (استخوان)؛ 6-لحم (گوشت)؛ 7-خلقت نهایی.
14-در چشم انسان، هفت پرده وجود دارد که یکی از آن‌ها پرده شبکیه است.
15-مواردی برای حفظ و تربیت فرزند وجود دارد که با عدد 7 همراه است. انجام عمل عقیقه برای نوزاد در روز هفتم؛ نام‌گذاری نوزاد در روز هفتم؛ فرزند تا هفت سال باید آزاد باشد (امیر باشد) و در هفت سال دوم طرف مشورت قرار گیرد (وزیر باشد) و در هفت سال سوّم مطیع و فرمان‌بردار باشد.
16-عوالم کلّی جهان، 7 مورد است:
1-عالم ماهوت؛ 2-عالم جبروت؛ 3-ملکوت عُلیا؛ 4-ملکوت سُفلی؛ 5-عالم نفوس کلّیّه؛ 6-عالم نفوس جزئیّه؛ 7- عالم ناسوت.
17-عالم انسان نیز 7 مورد است:
1-عالم طبع؛ 2-عالم نفس؛ 3-عالم قلب؛ 4-عالم روح؛ 5-عالم سِرّ؛ 6-عالم خفیّ؛ 7-عالم اخفیّ.
18-نیروهای مجرّده 7 تا است:
1-عقل؛ 2-نفس؛ 3-باصره؛ 4-سامعه؛ 5-ذائقه؛ 6-شامّه؛ 7-لامسه.
19-اسامی 14 معصوم، علیهم‌السّلام، بدون تکرار، 7 نام است:
1-محمّد؛ 2-علی؛ 3-فاطمه؛ 4-حسن؛ 5-حسین؛ 6-جعفر؛ 7-موسی.
و بسیاری از موارد دیگر...
فلسفه عدد مقدس هفت نزد ایرانیان
امروزه نمادهای مهر را در ایران و آداب و رسوم مردم ایران هنوز به روشنی می بینیم. به عبارتی میتوان گفت که تمدن های بین النهرین بیشترا به درون تمدن ایران رفتند و یک تمدن بزرگ را شکل دادند. تمدن بین النهرین در حدود سه هزار سال پیش از میلاد به قدرتهای بزرگ جهان مشهور بودند ولی پس از روی کار آمدن کوروش بزرگ , منطقه بین النهرین بخشی از تمدن ایران شدند و به کشور ایران پیوستند و تا انتهای دوره شاهنشاهی ساسانی این منطقه بخشی از تمدن و خاک ایران محسوب می شد. به صورتی که پایتخت ایران در بغداد (عراق) بود و به عراق کنونی دل ایرانشهر گفته میشده است . پس از حمله تازیان به ایران این منطقه مورد یورش عربهای بدوی قرار گرفت و همه تمدن و شکوه باستانی اش به یکباره ویران شد و اثری از آن همه تاریخ به جای نماند و عربها به مرور زمان به آنجا مهاجرت کردند و فرهنگی عربی را جایگزین تمدن کهن بین النهرین کردند.
ملتها و تمدنهای اطراف ایران نیز به پیروی از ایرانیان مهردوست متوجه سیارات شده بودند و رمز و رازی اهورایی را یافته بودند و در نتیجه به صورت نماد شگون می پرستیدند. آنچه که شواهد نشان می دهد میترائیسم ایرانی تاثیر گذار ترین آیین در ادیان جهان بخصوص در مسیحیت و اسلام بوده است . روز زایش مهر در ایران , همان روز بیست و پنجم دسامبر در مسیحیت است که جشن گرفته می شود . لباس قرمز پاپ از آیین میترایسم گرفته شده است . همچنین مهرابه های درون کلیساها نیز به مهرابه های مهری مشهور است . از دیگر نفوذ آیین مهر نیز میتوان بر رومیان و یونانیان نیز اشاره کرد . در داخل معبد و انتهای معابد آنان حجاری های برجشته مهر وجود داشته است که میترا در حال کشتن گاوی است . هنوز در برخی از کلیسا های کهن اروپا آثار آن پابرجاست . میترایسم در اسلام نیز نفوذ چشم گیری داشت . در زیر به برخی موارد نفوذ عدد هفت میترایسمی در اسلام نیز اشاراتی خواهیم داشت . مشهورترین مهد تمدن مهرپرستی ایران شهر خرم آباد است .(2)
عدد هفت میتراییان ایران نیز به همین منوال در مذاهب و تاریخ جهان ‚ در تصوف و درسنن و آداب کهن بیشتر ملتها نفوذ کرد .
هفت وادی میترایسم در ایران ( کهن ترین سند تاریخ ) (2)
1 ) کلاغ: منسوب به عطارد , نماد هوا و باد
2 ) همسر: منسوب به زهره , نماد آب
3 ) سرباز: منسوب به مریخ , نماد خاک
4 ) شیر: منسوب مشتری , نماد آتش
5 ) پارسا: منسوب به قمر
6 ) خورشید: منسوب به مهر , ستاره صبح
7 ) پیر مرشد: منسوب به زحل
هفت باور نیک ایرانیان باستان
1 ) پرستش هرمزد یا اهورامزدا خدای دانای یکتا
2 ) اشویی , پاکیزگی و پارسایی
3 ) سدره و کشتی , بستن نشان خداپرستی برای جوانانی که به سن بلوغ می رسند
4 ) برگزاری آیین و دردگان ( درگذشتگان )
5 ) دستگیری از نیازمندان و تنگدستان
6 ) برگزاری جشنهای ملی و مذهبی
7 ) به جای آوردن نمازهای پنج گانه زرتشت (3)
از دیگر باورهای کهن ایرانیان که بر پایه هفت می باشد می توان به این موارد اشاره نمود :
هفت ایزدان آریایی
هفت طبقه زمین
هفت طبقه آسمان
هفت ستاره : ماه , تیر , ناهید , خورشید یا مهر , بهرام , برجیس , کیوان
هفت روز هفته
هفت امشاسپند در دین زردشت ( اشا , وهومنه یا بهمن یا وهمن , اشه وهشتا یا اردی بهشت , خشترا یا شهریور , آرمیتی یا سپندارمذ , هروتات یا خرداد , امرتات یا امرداد ) (4)
هفت اقلیم , هفت کشوری که در طول تاریخ تحت کنترل ایران بودند :
زمین هفت کشور به شاهی تو راست
سپاهی و گاهی و راهی توراست (فردوسی)
هفت دریا
هفت ایزد در مذهب مانوی در زمان ساسانیان
هفت پیکر نظامی گنجوی
هفت خان رستم: خوان اول رخش شیر را کشت , دوم چشمه آب به رهنمایی غرم به رستم پیدا گشت , سوم رستم اژدها را کشت , چهارم زن جادوگر را هلاک کرد , پنجم دوگوش دشتبان را برکند , ششم ارژنگ دیو را بکشت , هفتم دیو سپید را به قتل رساند .
هفت آتشکده کهن ایرانیان : آذرمهر , آذرنوش , آذربهرام , آذرآیین , آذرخرین , آذربرزین , آذرزرتشت
هفت تپه خوزستان
هفت سین: سیب , سنجد , سماق , سرکه , سبزه , سمنو , سکه
هفت طبقه آرامگاه کوروش بزرگ نمایش
هفت مثنوی جامی
هفت قسمت اعضای بدن : سر , گردن , سینه و آنچه در آن است , پشت , آلت تناسلی انسان , دستها , پاها .
هفت روز عزا برای درگذشتگان در ایران ( مراسم هفتم )
هفت آشان صحبت : دهی است از بخشهای سنجابی کرمانشاه
هفت آسیا : دهی است از بخش فریمان در مشهد
هفت آشان جیب : دهی است از بخشهای سنجابی کرمانشاهان
هفت آشیان : دهی است در سقر کرمانشاه
هفت پاره : دهی در کازرون پارس
هفت پا : دهی در سعادت آباد بندرعباس
هفت تاش : دهی در سقز کردستان
هفت تن : زیارتگاهی در تهران
هفت تنان : دهی در لاریجان آمل
هفت تنان : کوهی در مغرب ناحیه بخیتاری
هفت تومان : دهی در بخش خوربیابانک شهرستان نایین
هفت جرد : روستای در مرو
هفت جوب : دهی در شهریار ( استان تهران )
هفت چاه : دهی در حومه ارداک مشهد
هفت چشمه : دهی در گرمسار دماوند , بهشهر ساری , دهخوارقان تبریز , میانه , شبستر تبریز , مشکین شهر , صالح آباد ایلام , آبدانان ایلام , سنجابی کرمانشاه , دلفان خرم آباد , کاکاوند خرم آباد , چگنی خرم آباد , دهدز اهواز , زاغه خرم آباد , آخوره فریدن .
هفت چوبه: دهی در ورامین تهران
هفت حوض: منطقه ای در نارمک تهران
هفت خان: بخشی از اردکان شیراز
هفت خانه: منطقه ای در خلیل آباد کاشمر
هفت خانی: دهی در خزل نهاوند
هفت دست: بنای به جای مانده از دوره صفویه
هفت رک: بزرگترین شهر مکران در ناحیه سیستان کنونی
هفت رود: نام کهن منطقه پنجاب در پاکستان که بخشی از ایران بوده است
هفت سار: بخشی از منطقه ارومیه
هفت سوی: دهستانی در بخش طیبات مشهد
هفت شوئیه: دهی در اصفهان
هفت شهیدان: منطقه ای در خوزستان
هفت کده: بخشی از زرین آباد ایلام
هفت گل: بخشی در شهر اهواز
هفت گنج: نام نوایی از موسیقی ایرانی
هفت وان: دهی در شاپور شهرستان خوی و همچنین شهرستان لار
هفت جوش: هفت فلز مشهور : زر , نقره , مس , جست , آهن , سرب , ارزیر
لگد کوبه گرزه هفت جوش
بر آورد از گاو گردون خروش ( نظامی )
و همچنین دهها ضرب المثل و کلمات عامیانه ایرانی همچون :
هفت پشت یا هفت نسل یا هفت جد , هفت اخگر نیاره , هفت الوان , هفت خزینه , هفت خط , هفت حکایت , هفت خال , هفت رنگ , هفت قلم آرایش , هفت گنج پرویز , هفت چشمه , ترشی هفته بیچار و . . .
نفوذ هفت مقدس ایرانی در نزد ملتهای دیگر
عجایب هفت گانه دنیا
هفت شهر طلسم نمرود
هفت شب روز بلای قوم عاد
هفت فرشته مقدس در نظر بنی اسرائیل
هفت گاو فربه و هفت گاو لاغر که فرعون به خواب دید
هفت نفر اصحاب کهف : یملیخا , مگشلینیا , مشلیتیا , مرنوش , دبرنوش , شادنوش , مرطونش
برخی از موارد نفوذ عدد مقدس هفت ایرانی در دین اسلام
در مذهب اسلامی حنفیه (5) (ابوحنفیه نعمان بن ثالث بن زوطی بن ماه) هفت پایه باور دینی وجود دارد:
1 ) قرآن
2 ) سنت
3 ) اقوال صحابه
4 ) قیاس
5 ) استحسان
6 ) اجماع
7 ) عرف
و یا موارد دیگری همچون :
هفت سنگ به شیطان زدن در زیارت مسلمانان
هفت محرم در دین اسلام
هفت بار طواف بر گرد کعبه در دوره جاهلیت
هفت در و هفت طبقه دوزخ در قرآن
هفت عضوی که در سجده باید بر زمین باشد
هفت بار تطهیر در قوانین طهارت
مراتب هفت گانه در مذهب شیعه اسماعیلیه
هفت امامی : امام ابوحنیفه , امام شافعی , امام مالک , امام احمدبن حنبل , امام ابویوسف , امام محمد , امام زفر
هفت چشمه بهشت: کوثر , کافور , میم , سلسبیل , معین , زنجبیل
هفت دانه: آش عاشورا که با گندم و نخود و باقلا و عدس درست می شود
هفت جهنم: سقر , سعیر , لظی , حطمه , جحیم , جهنم , هاویه
هفت فرشته: اوریائیل , جدیائیل , شمائیل , عنائیل , جبرئیل , عزرائیل
هفت شیوه قرائت قرآن: نافع مدنی , عبدالله بن کثیر , ابوعمرو بصری , ابن عامر شامی , عاصم کوفی , حمزه کوفی , علی کوفی
و بسیاری موارد دیگر که در سایر شوون تمدنی بشر دیده شده است‚ نشانه اهمیت فوق العاده عدد هفت در نظر اقوام مختلف جهان است که بی شک همگی از تمدن و باورهای ملی ما ایرانیان سرچشمه گرفته شده است .
شیخ محمود شبستری ( گلشن راز )
به زیر هر عددی سری نهفته است از آن درهای دوزخ نیز هفت است
عدد هفت جایگاه بسیار والایی در آیین عرفان و تصوف ایرانی و همچنین ادبیات غنی کشورمان دارد . گستره عقیدتی عدد هفت بیشتر متعلق به ایران بزرگ ( شامل کردستان عراق , کردستان ترکیه , ارمنستان , آذربایجان , تاجیکستان , بلوچستان , افغانستان , ترکمنستان و جنوب ازبکستان است ) . به جرات میتوان گفت هیچ شاعر , بزرگ , اندیشمند یا فیلسوف ایرانی را نمی توان در گستره ایران بزرگ یافت که از عدد هفت سخن نگفته باشند . مولانا , حافظ , خاقانی , دقیقی , خیام , سعدی , فردوسی . نامورترین عرفای بزرگ جهان که حافظ , عطار , مولانا , شمس در زمره آنان می باشند بر عدد هفت تاکید بسیار کرده اند . به خصوص شیخ عطار که هفت شهر عشق اش شهرت جهانی دارد و یا فلسفه هفتمردان در تصوف دراویش :
هفت شهر عشق عطار نیشابوری
مراحل هفت گانه عرفان ایرانی
گفت ما را هفت وادی در ره است
چون گذشتی هفت وادی،درگه است
وا نیامد در جهان زین راه کس
نیست از فرسنگ آن آگاه کس
چون نیامد باز کس زین راه دور
چون دهندت آگهی ای ناصبور؟
چون شدند آن جایگه گم سر
به سر کی خبر بازت دهد ای بی خبر؟
هست وادی طلب آغاز کار
وادی عشق است از آن پس ، بی کنار
پس سیم وادی است آن معرفت
پس چهارم وادی استغنا صفت
هست پنجم وادی توحید پاک
پس ششم وادی حیرت صعبناک
هفتمین وادی فقر است و فنا
بعد از این روی روش نبود تو را
در کشش افتی روش گم گرددت
گر بود یک قطره قلزم گرددت
مولانا جلال الدین محمد بلخی عارف گرانمایه ایران زمین
هفت شهر عشق را عطار گشت
ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم
هفت پیمان برای دختران و پسران ایرانی پیش از ازدواج :
پرهیز از دروغ
حفظ احترام میان طرفین
احترام به جایگاه پدر و مادر نزد زن و مرد
مهر و وفاداری به میهن در همه شرایط زندگی
سوگند به اجرای کردار نیک - گفتار نیک - پندار نیک ایرانی
سوگند به حرکت در مسیر راستی و درستی در زندگی زناشویی
تلاش و کوشش برای پیشرفت مادی و معنوی در زندگی زناشویی
به درستی میتوان گفت که هرچه از هفت سخن بگوییم کم است . زیرا هم دایره وسعت آن بسیار گسترده است و هم اینکه از محدوده ذهن بسته ما انسانها خارج است . بزرگترین مسلکها , باورها و شخصیتهای ایرانی به عدد هفت ایمان داشته اند . چنانچه کوروش بزرگ بنیانگذار حقوق بشر و آزادی انسانها پس از مرگ کالبد ارزشمندش به عنوان هفتمین طبقه در پاسارگاد قرار میگرد , به صورتیکه شش طبقه با سنگهای عظیم بنا می گردد و طبقه هفتم طاق آرامگاه و کالبد کوروش بزرگ است.
جایگاه ویژه عدد مقدس هفت در نزد بزرگان ایران زمین
حضرت مولانا
هفت آسمان را بردرم وز هفت دریا بگذرم چون دلبرانه بنگری در جان سرگردان من
شمس تبریزی ست تابان از ورای هفت چرخ لاجرم تاب نو آیین بر چهار ارکان نهاد
دقیقی
فلک شکافد حکمش چنانکه دست نبی شکاف ماه دو هفت آشکار میسازد
خاقانی
به کنایت هفت آسمان آدم از فردوس و از بالای هفت پایماچان ازبرای عذر رفت
ابوسعید ابوالخیر
روزی که ازین سرا کنی عزم سفر همراه تو هفت گز کفن خواهد بود
هر آن دلی که نهفته است زیر هفت زمین که تو بدو نگری همتش ز عرش برست
امیر خسرو دهلوی
کسی از هفت بام چرخ بگذشت که باغ هشت در ماوا ندارد
ز چشم کافرت کز غمزه لشگر می کشد هر سو به هفت اقلیم تن یک منزل آبادان نمی ماند
اوحدی مراغه ای
هفت عضو سرکش را زیر پای ناکرده آسمان هفتم را زیر پا چه دانی تو ؟
رومی رخان هفت زمین را چنان طواف برگرد آن سرادق زنگی شعار چیست ؟
در زمان گشت چهار فصل پدید بر زمین نیز هفت خط بکشید
انوری ابیوردی
گر بخواهی به حکم یک فرمان گره هفت چرخ بگشایی
تو آن ابر دستی که گر هفت دریا همه قطره گردد نیاید تمامت
بجزو اصل رسید آفتاب نه گردون بخیر در نهم آفتاب هفت اقلیم
باباطاهر عریان همدانی
ز آهنم هفت گردون پر شرر بی ز مژگانم روان خون جگر بی
سحر گاهان که اشک لاوه گیره ز آهم هفت چرخ آلاوه گیره
پروین اعتصامی
مرا یک دانه پوسیده خوشتر ز دیهیم و خراج هفت کشور
حضرت حافظ
زین قصه هفت گنبد افلاک پر صد است
کوته نظر ببین که سخن مختصر گرفت
نه به هفت آب که رنگش به صد آتش نرود
آن چه با خرقه زاهد می انگوری کرد
بیا که پرده گلریز هفت خانه چشم
کشیده ایم به تحریر کارگاه خیال
گفتم دعای دولت او ورد حافظ است
گفت این دعا ملایک هفت آسمان است
گریه حافظ چه سنجد پیش استغنای عشق
کاندر این دریا نماید هفت دریا شبنمی
فردوسی بزرگ خداوندگار فرهنگ و ادب ایران زمین
چو رخش اندر آمد بران هفت کوه
بران نره دیوان گشته گروه
گر این هفت یل را بچنگ آوریم
جهان پیش کاووس تنگ آوریم
همان هفت کشور به شاهنشهی
نهاد بزرگی و تاج مهی
زمین هفت کشور به شاهی مراست
چنان کز خداوندی او سزاست
به پور جوان گفت که این هفت جام
بخور تا شوی ایمن شادکام
خاقانی شروانی
گفتی که دهان به هفت خاک آب از یاد خسان بشوی شستیم
پیشت آرم هفت مردان را شفیع کز دو عالمشان تبرا دیده ام
خواجوی کرمانی
بر بام هفت قلعه گردون علم زنم
دندان چرخ سرکش خونخوار بشکنم
دلم چون کشته مهد سلطان عشقش که یک ذره هفت آسمان بر نیگرد
حکیم عمر خیام نیشابوری
فردا که از این دیر فنا درگذریم
با هفت هزار سالگان سر به سریم
دقیقی طوسی
بر آمد برین رزم کردن دو هفت
کزیشان سواری زمانی نخفت
رودکی سمرقندی
تا نخورد شیر هفت مه به تمامی از سر اردی بهشت تا بن آبان
هفت سالار کندرین فلک اند همه گرد آمدند در دو و داه
اخترانند آسمانشان جایگاه هفت تابنده دوان در دو و داه
سعدی شیرازی
چرخ مشعبد از رخ تو دل فریب تر در زیر هفت پرده خیالی نیافته
هفت کشور نمی کنند امروز بی مقالات سعدی انجمنی
گر ز هفت آسمان گزند آید راست بر عضو مستمند آید
سنایی غزنوی
هفت در دوزخند در تن تو ساخته نفسشان درو دربند
چون تو در بخشش به هفت اقلیم عالم در چون تو ممدوحی سزای معنوی شعرم کدام
استاد شهریار
او در حرم هفت سرا پرده عفت خواهی تو بدو بنگری ای دیده حیا کن
صائب تبریزی
من ندارم اختری در هفت گردون ورنه اختری از هر شرر پیش نظر پروانه را
عکس من سایه فکنده است بر یان آینه ها گر در این هفت صدف هم گهری هست مرا
چشم بینایی که شد در نقطه توحید محو هفت پرگار فلک را بی قرار خویش یافت
جامی
هفت کشور را به وی تسلیم کرد رسم کشورداری اش تعلیم کرد
عبید زکانی
این منور سطح اخضر در میان گسترده اند وین مدور طاق هفت ایوان خضرا کرده اند
بگشاد هفت کشور دینا به یک شکوه رای تو که آفتاب و فلک شرمسار اوست
عطار نیشابوری عارف گرانمایه ایرانی
اگر سر کشی زین پل هفت طاق سر و سنگ ماننده آب رود
غسل کن اول به آب دیده من هفت بار تا طهارت کرده گردی گرد هفت اعضا
گفت اگر دوزخ شود هم راه من هفت دوزخ سوزد از یک آه من
هفت گردون را در آرم زیر پر گر فرو آری بدین سر گشته سر
کو یک گوهر شناس گوهر دریای عشق تا ز سر هفت در و چار گوهر گویمی
یقین می دان که چشم جان چنان است که در هر ذره ای هفت آسمان است
فخرالدین عراقی
خاک درگاه او کسی بوسد کز فلک هفت نردبان دارد
ریزه چینی است از سر خوانش آسمان گر چه هفت خوان دارد
فرخی سیستانی
همی شد از پس شب با ستارگان پروین چو هفت کوکب سیمین بر آهنین زیزب
خجسته ای ز همه خسروان بفضل و هنر بقدر و منزلت از هفت آسمان بگذر
فروغی بسطامی عارف گرانمایه ایرانی
آن که بر بندد کمر در خدمت پیر مغان می نیارد در نظر سلطان هفت اقلیم را
ساقی فرخنده بی تاب کفش ساغر است پیرو چشم خوشش گردش هفت اختر است
در ساکنان هفت فلک خواب و خور نماند از ناله شبانه و از های های ما
محتشم کاشانی
باده ای که این هفت خم در خود نیابد ظرف پیش دست ساقی ما در ته پیمانه
در هفت زمین تزلزل انداخت سروش که هنوز نوخرام است
مسعود سعد سلماس
تا در افلاک هفت سیاره است تا به گیتی چهار ارکانست
کم از پایه قدر او هفت چرخ کم از مایه خشم او هفتخوان
ملک الشعرای بهار
هفت شین ساز مکن جان من اندر شب عید شکوه و شین و شغب شهفه و شور و شیون
هفت سین ساز کن از سبزه و از سنبل و سنجد و ساز و سرود و سمنو سلوی و من
نظامی گنجوی
زمین هفت است و گر هفتاد بودی اگر خاکش نبودی باد بودی
به هفت اورنگ روشن خورد سوگند به روشن نامه گیتی خداوند
وحشی بافقی
چو بار عام دهد از سران هفت اقلیم تمام روی زمین پرشود ز پیشانی
دلی دارم که با هر کس به جنگ است بر او پهنای هفت اقلیم تنگ است
نظامی
زآن چرخ که هفت بار برگشت بازیش ز هفت چرخ بگذشت
جهان فیلسوف جهان دانم رصدبند هفت آسمان داندم
منابع:
1)نوشته‌ها و مقالات، محمدامین احمدی فقیه.
2) تاریخ ادیان و مذاهب در ایران باستان، عباس قدیانی چاپ تهران 1374، برگ 97 و 98.
3 ) تاریخ ادیان و مذاهب در ایران باستان، عباس قدیانی چاپ تهران 1374، برگ 115
4 ) زرتشت پیامبری که از نو باید شناخت، ارباب کیخسرو شاهرخ چاپ تهران 1380- برگ 137
5 ) تاریخ ادیان و مذاهب در ایران باستان - عباس قدیانی چاپ تهران 1374 - برگ 282
6)واژه نامه استاد علی اکبر دهخدا
7)واژه نامه دکتر محمد معین
8)مجله چیستا
9)شاهنامه فردوسی - دیوان شمس مولانا - دیوان عطار نیشابوری - رباعیات خیام - دیوان حافظ - گلستان و بوستان سعدی - شهریار - هفت پیکر نظامی گنجوی و . . .
10) منابع مختلف اینترنتی دیگر.
[ نظرات / امتیازها ]