(واذ فرقنا بکم البحر):(و هنگامی که برای شما دریا را شکافت ) (فرق )به معنای تفرقه و در مقابل جمع است ،همانطور که فصل ووصل در مقابل هم هستند،(فانجیناکم واغرقناال فرعون وانتم تنظرون ):(پس شما را نجات دادیم ودر برابر چشم شما آل فرعون را غرق کردیم و شما می نگریستید)،پس فضل خدارا برخویش و قوت و قدرت و لطف او را در نجات خود به یاد آورید . [ نظرات / امتیازها ]

«وَ إِذْ فَرَقْنا بِکُمُ الْبَحْرَ ...»
خداوند نعمت دیگر خود را بر بنى اسرائیل بیان میکند: بیاد آرید وقتى که دریا را براى شما شکافتیم و آب‏ها را از هم جدا کردیم تا شما از وسط آن گذشتید پس شما را از دریا و غرق، نجات داده و آل فرعون را غرق کردیم.
در اینجا اگر ذکرى از خود فرعون بمیان نیامده از نظر روشن بودن آن است زیرا هدف، هلاک و نابودى فرعون و یاران است و طبعاً خود او در درجه اول باید نابود گردد و در آیات دیگر غرق خود فرعون بیان شده است مانند آیه کریمه:«فَأَغْرَقْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ جَمِیعاً»
(او و کسانى که با او بودند همه را غرق کردیم) و نیز امکان دارد که منظور از آل فرعون خود او باشد مانند آیه کریمه: «مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسى‏ وَ آلُ هارُونَ» (باقیمانده‏اى از آنچه موسى و هارون واگذاشتند) که در این آیه مقصود از آل موسى و هارون، خود آنها هستند.
وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ...- در حالى که شما ناظر بودید که آنان غرق میشدند که خود سبب شماتت بیشتر و ناراحتى زیادتر براى فرعونیان و اظهار قدرت و معجزه براى موسى است.
بعضى گفته‏اند: مقصود این است که اگر مى‏خواستند میتوانستند غرق شدن آنان را ببینند نه اینکه دیدند زیرا یاران موسى سرگرم وضع خود بودند ولى قول اول صحیح‏تر است زیرا اولًا بنى اسرائیل کارى نداشتند تا بدان سرگرم شوند و ثانیاً همه مفسران بر آنند که یاران موسى شکافتن دریا و برخورد امواج آن را بفرعونیان دیدند تا آنان غرق شدند.
دنباله داستان ابن عباس خلاصه داستان فرعون را با بنى اسرائیل در دریا چنین بیان میکند که خداوند به موسى وحى کرد که بنى اسرائیل را از مصر حرکت دهد موسى آنان را شبانه حرکت داد و فرعون نیز بدنبال آنان با هزار هزار اسب سوار حرکت کرد همراهان موسى 620 هزار نفر بودند وقتى فرعون آنان را دید گفت اینان گروهى اندک‏اند که موجب خشم ما هستند و ما همگى آماده کاریم
موسى بنى اسرائیل را حرکت داد تا بدریا رسیدند ناگاه توجهشان بفرعون افتاد دیدند در نزدیکى آنان است بنى اسرائیل بموسى گفتند: «پیش از آنکه تو بسوى مابیایى و پس از آنکه آمدى ما آزار دیده و مى‏بینیم»
هم اکنون در جلو ما دریا و بدنبال ما فرعون و یارانش هستند.
موسى گفت شاید پروردگارتان دشمنانتان را هلاک کند و شما را در این سرزمین جانشین آنها نماید و بنگرد چگونه عمل میکنند .
یوشع بن نون بموسى گفت: فرمان خدا چیست؟
موسى گفت فرمان، آن است که با این عصایم بدریا بزنم گفت بزن و خدا بدریا وحى کرد که در اطاعت موسى باشد و دریا را چنان لرزشى گرفت که موسى نمیدانست بکدام قسمت بزند.
موسى با عصایش بدریا زد و دریا از هم شکافته شد و دو راه پدید آمد و براى هر سبطى یک راه که بروند بنى اسرائیل گفتند این راه تر است و ما مى‏ترسیم غرق شویم خدا باد صبا را فرستاد تا آن راهها خشک شد همانطور که قرآن میگوید:
«فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِیقاً فِی الْبَحْرِ یَبَساً» (و براى آنها راهى خشک از میان دریا پدید آر) پس از آنکه براه افتادند بعضى گفتند ما یاران و رفقاى خود را نمى‏بینیم و از موسى یاران خود را جویا شدند موسى گفت آنان نیز مانند شما در راهند گفتند ما اطمینان پیدا نمى‏کنیم جز اینکه آنها را ببینیم.
موسى از خدا خواست که او را بر این مردم (بهانه جو) کمک کند به او وحى شد که عصایت را بسمت راست و چپ بگردان و موسى با عصا بر است و چپ اشاره کرد و و مانند پنجره‏هایى پدید آمد که هر دسته، دسته دیگر را میدیدند.
وقتى فرعون به کنار دریا رسید در حالى که بر اسبى سیاه رنگ نشسته بود از وارد شدن در آب ترسید ولى در هر حال خود را به آب زد و یارانش بدنبال او وارد دریا شدند پس از آنکه آخرین نفر یاران موسى از دریا خارج، و آخرین یاران فرعون‏وارد دریا شدند دریا متلاطم شده همه آنها را غرق کرد و موسى و یارانش نجات یافتند. [ نظرات / امتیازها ]

خداوند با شکافتن آب، از طریق زدن عصاى حضرت موسى علیه السلام، آنان را از رود دریاگونه‏ى نیل عبور داد.
در این آیه، سه معجزه‏ى الهى در کنار هم مطرح شده است:
الف: شکافتن دریا. ب: نجات بنى‏اسرائیل. ج: غرق فرعونیان. [ نظرات / امتیازها ]

پس اینکه فرمود: «وَإِذْ فَرَقْنَا بِکُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْنَاکُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ» برای بیان یک قصه فخرآمیز نیست. برای بیان آن است که سنّت خدا تغییرناپذیر است. شما هم مانند گذشتگان هستید اگر در برابر حق مقاومت کردید مثل اینها مبتلا خواهید شد. و اگر اطاعت کردید مانند پیروان موسای کلیم از هر نجاتی برخوردار هستید. همهٔ پیروان موسیٰ نجات پیدا کردند چنانکه در آن آیه فرمود ما موسیٰ و همهٔ همراهانش را نجات دادیم و همهٔ پیروان فرعون محکوم شدند چنانکه در آیهٔ دیگر فرمود: فرعون و همهٔ فرعونیان را به هلاکت رساندیم و این اصل کلّی الآن هم هست. و امّا اینکه فرمود: «و أنتم تنظرون» برای آن است که شما این مسأله را با لمس و حس دیده‌اید. بنی‌اسرائیل گرفتار حس بودند. آن تفکّرات عقلی در اینها خیلی کم بود لذا گاهی به موسای کلیم عرض می‌کردند که «لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّى نَرَى اللّهَ جَهْرَةً» تا ما خدا را روشن و آشکار نبینیم ایمان نمی‌آوریم. یا گفتند به اینکه «أرنا الله جهرةً» خدایی که نادیدنی است ما به او مؤمن نیستیم یا با مشاهده همهٔ این معجزات وقتی از دریا گذشتند و قوم بت‌پرستی را دیدند به موسای کلیم (سلام‌الله‌علیه) عرض کردند «یَامُوسَى اجْعَلْ لَنَا إِلهاً کَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ» همان طوری که بت‌پرستان این منطقه یک خدای دیدنی دارند در برابر او خضوع می‌کنند تو هم یک خدای دیدنی برای ما قرار بده که ما او را ببینیم و او را اطاعت کنیم. این گرفتار حس بودن این مسائل را هم به دنبال دارد خدای سبحان می‌فرماید: شما که تا چیزی را نبینید باور نمی‌کنید و این را هم که از نزدیک دیدید. اصرار کردید که نشانه‌های دریا اصلاً در این جاده نباشد ما هم که دستور دادیم همهٔ این نمها فررفتند و این راه خشک شد. «فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِیقاً فِی الْبَحْرِ یَبَساً» این را هم که از نزدیک دیدید با اینکه دیدید چرا انکار می‌کنید؟ [ نظرات / امتیازها ]

And (remember) when We separated the sea for you and saved you and drowned Ibn Jarir commented that this part of the Ayah means, "Our saving your fathers from the torment that they suffered by the hand of Pharaoh, is a great blessing from your Lord.'' We should mention that in the blessing there a is test, the same as with hardship, for Allah said,
And We shall make a trial of you with evil and with good) (21:35) and,
And We tried them with good (blessings) and evil (calamities) in order that they might turn (to obey Allah.)) (7:168).
Allah's statement next,
Fir`awn's (Pharaoh) people while you were watching) means, `After We saved you from Fir`awn and you escaped with Musa; Fir`awn went out in your pursuit and We parted the sea for you.' Allah mentioned this story in detail, as we will come to know, Allah willing. One of the shortest references to this story is Allah's statement,
(And saved you) meaning, "We saved you from them, drowning them while you watched, bringing relief to your hearts and humiliation to your enemy.''
It was reported that the day the Children of Israel were saved from Fir`awn was called the day of `Ashura'. Imam Ahmad reported that Ibn `Abbas said that the Messenger of Allah came to Al-Madinah and found that the Jews were fasting the day of `Ashura'. He asked them, "What is this day that you fast'' They said, "This is a good day during which Allah saved the Children of Israel from their enemy, and Musa used to fast this day.'' The Messenger of Allah said,
(I have more right to Musa than you have.)

So the Messenger of Allah fasted that day and ordered that it be fasted. This Hadith was collected by Al-Bukhari, Muslim, An-Nasa'i and Ibn Majah.


[ نظرات / امتیازها ]

1 - بنى اسرائیل، در محاصره فرعونیان در کناره دریاى سرخ

و إذ فرقنا بکم البحر

ال در «البحر» عهد ذهنى است و اشاره به دریایى معهود دارد که بنا به گفته بسیارى از مفسّران، مراد از آن دریاى سرخ است. بیان نجات بنى اسرائیل و غرق شدن فرعونیان در پى شکافته شدن دریا، دلالت بر این دارد که: فرعونیان در کناره دریاى سرخ در صدد هجوم به بنى اسرائیل بودند.

2 - خداوند، دریاى سرخ را براى عبور بنى اسرائیل شکافت.

و إذ فرقنا بکم البحر

«فرق» (مصدر فرقنا) به معناى فاصله انداختن و شکافتن است.

3 - بنى اسرائیل، با عبور از دریا نجات یافتند و فرعونیان در آب دریا غرق شدند.

فأنجینکم و أغرقنا ءال فرعون

4 - خداوند، نجات بخش بنى اسرائیل و هلاک کننده فرعونیان

فأنجینکم و أغرقنا ءال فرعون

5 - شکافته شدن دریا، موجب غرق شدن و به هلاکت رسیدن فرعونیان شد.

و إذ فرقنا بکم البحر فأنجینکم و أغرقنا ءال فرعون

تفریع جمله «أنجیناکم» بر «فرقنا» به وسیله حرف «فاء» مى رساند که سبب نجات بنى اسرائیل شکافته شدن دریا بود و از آن جا که «أغرقنا» بر «أنجیناکم» عطف شده، معلوم مى شود: زمینه غرق شدن فرعونیان نیز همان شکاف دریا بوده است; یعنى، فرعونیان با دیدن معبر در میان دریا به تعقیب بنى اسرائیل پرداختند که شکاف بسته شد و آنان به هلاکت رسیدند.

6 - خداوند، حاکم بر عوامل طبیعى است.

و إذ فرقنا بکم البحر

7 - بنى اسرائیل داراى نقشى بسزا در شکافته شدن دریا بر ایشان

و إذ فرقنا بکم البحر

برداشت فوق با توجّه به سببیه بودن حرف باء در «بکم» استفاده شده است.

8 - پیروزى بنى اسرائیل در آزمون الهى با تحمل رنجها و سختیها، موجب تحقق نصرت الهى و نجاتشان شد.

یسومونکم سوء العذاب ... و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم. و إذ فرقنا بکم البحر

آیه قبل که بیانگر آزمون الهى از بنى اسرائیل و تحمل رنجها و سختیها از سوى آنان بود، توضیح دهنده سببیت بنى اسرائیل در شکافته شدن دریاست; یعنى، چون بنى اسرائیل آن گونه عمل کردند شایستگى آن را پیدا کردند که خداوند با شکافتن دریا، آنان را نجات دهد و دشمنانشان را هلاک سازد.

9 - عملکرد انسان داراى نقشى بسزا در چگونگى تدبیر امور او از سوى خداوند

یسومونکم سوء العذاب ... و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم. و إذ فرقنا بکم البحر


10 - بنى اسرائیل، نظاره گر غرق شدن و به هلاکت رسیدن فرعونیان بودند.

و أغرقنا ءال فرعون و أنتم تنظرون

«نظر» به معناى دیدن و تماشا کردن است. مفعول «تنظرون» به قرینه جمله قبل غرق شدن فرعونیان مى باشد.

11 - تماشاى نابودى فرعونیان از نعمتهاى خداوند به بنى اسرائیل

و إذ فرقنا بکم البحر ... و أغرقنا ءال فرعون و أنتم تنظرون

چون آیات مورد بحث در صدد بیان نعمتهایى است که خداوند به بنى اسرائیل ارزانى داشته بود، مى توان گفت: مفاد جمله «و أنتم تنظرون» نیز به منظور بیان نعمت، آورده شده است.

12 - انتقام از ستمگران در حضور ستمدیدگان، امرى است شایسته و نیکو

و أغرقنا ءال فرعون و أنتم تنظرون

13 - خاطره نجات بنى اسرائیل و هلاکت خاندان فرعون با شکافته شدن دریا، خاطره اى عبرت آموز و شایسته و بایسته به یاد داشتن

و إذ فرقنا بکم البحر ... و أنتم تنظرون

«إذ فرقنا» عطف بر «نعمتى» در آیه 47 است. بنابراین «إذ فرقنا» نیز مفعول براى «أذکروا» مى باشد.
[ نظرات / امتیازها ]

همانگونه که در آیه دیگرى در اشاره به این حادثه بهت آور مى فرماید:

«... فَاَغْرَقْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ جَمیعاً.»(149)

... پس او و هر که را که با وى بود، همه را غرق کردیم.

و نیز مى فرماید:

«... مِمّا تَرَکَ آلَ مُوسى وَ آلَ هارُونَ ...»(150)

... و بازمانده اى از آنچه خاندان موسى و خاندان هارون [در آن ] برجاى نهاده بودند ...

که منظور از خاندان موسى و هارون در آیه شریفه، خود آنان نیز هستند.

«و انتم تنظرون»

درحالیکه شما مى نگریستید

این نظاره شما بر نابودى فرعونیان با امواج آبها، و نظاره آنان بر نجات شما به دست پیام آور خدا موسى، براى فرعونیان دردناکتر و نکوهش بارتر بود؛ چرا که خود را در حضیض حقارت و ناتوانى و شما را در اوج اقتدار و شکوه مى دیدند.

برخى برآنند که آیه شریفه به این حقیقت اشاره دارد که شما اگر مى خواستید، مى توانستید غرق شدن آنان را بنگرید (و نه اینکه مى دیدید)؛ زیرا یاران موسى خود براى نجات خویش در تلاش بودند و فرصتى براى تماشا نبود.

امّا به نظر ما، دیدگاه نخست بهتر است؛ چرا که بنى اسرائیل با به دام هلاکت افتادن فرعونیان و نجات خود کارى نداشتند و مى توانستند جریان را بخوبى تماشا کنند؛ افزون بر این، همه مفسّران از آیه شریفه چنین دریافته اند که بنى اسرائیل ماجراى غرق شدن و هلاکت فرعونیان را نگریستند و آیه بصراحت این مطلب را بیان مى کند.

پیام نجات به موسى

ابن عبّاس چکیده سرگذشت فرعون و فرعونیان را در دریا، بدینگونه آورده است:

خداى پرمهر به پیام آورش موسى (ع) پیام فرستاد که قوم خویش را از مصر حرکت ده، و موسى (ع) ازپى آمدن این پیام، آنان را حرکت داد. فرعونیان با دریافت خبر کوچ موسى (ع) و یارانش که طبق آمارى 620 هزار نفر بودند، آنان را تعقیب کردند. فرعون براى کشتار و جلوگیرى از هجرت آنان، نیرو و امکانات بسیار روانه کرد؛ و با نزدیک شدن به موسى(ع) و یارانش، مغرورانه گفت: «اِنَّ هَؤُلاءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلیلُونَ وَ اِنَّهُمْ لَنا لَغائِظُونَ وَ اِنّا لَجَمیعٌ حاذِرُونَ.»(151) (اینان گروهى ناچیزند، و براستى که ما را بر سر خشم آورده اند، و ما همگى به حال آماده درآمده ایم).

موسى به همراه بنى اسرائیل، در مسیر خویش به دریا رسیدند، و پشت سرشان دیدند که فرعون با سپاهى گران و امکاناتى بسیار به آنان نزدیک مى شود. گفتند: هان اى موسى! «اُوذینا مِنْ قَبْلِ اَنْ تَأْتِیَنا وَ مِنْ بَعْدِ ماجِئْتَنا ...»(152) (پیش از آنکه تو نزد ما بیایى و حتى پس از آنکه به سوى ما آمدى، مورد اذیّت و آزار قرار گرفتیم. اینک پیشاروى ما دریا و امواج سهمگین آبهاست و پشت سرمان فرعون و فرعونیان؛ پس راهى براى نجات ما از خدایت بخواه).

موسى(ع) گفت: «عَسى رَبُّکُمْ اَنْ یَهْلِکَ عَدُوَّکُمْ وَ یَسْتَخْلِفَکُمْ فِى الْاَرْض ِ فَیَنْظُرَ کَیْفَ تَعْمَلُونَ .» (امید که پروردگارتان دشمن شما را نابود سازد و شما را در روى زمین جانشین آنان گرداند؛ آنگاه بنگرد که چگونه عمل مى کنید).

یکى از خوبان قوم به نام «یوشع» گفت: فرمان خدا چیست؟

موسى(ع) پاسخ داد: فرمان این است که با این عصا به دریا بزنم.

پرسید: پس چرا نمى زنى؟

موسى(ع) عصا را برگرفت و آفریدگار هستى به دریا پیام داد که فرمانبردار و رام موسى(ع) باشد. با این فرمان، چنان لرزشى دریا را گرفت که موسى(ع) نمى دانست عصا را به کدامین سوى آن بزند.

موسى(ع) عصا را به دریا نواخت و آبها را از هم شکافت و دو راه پدیدار شد. امّا بنى اسرائیل بهانه جو گفتند: اى پیامبر خدا! این راه تر است و ما نگران غرق شدن خویش هستیم. خدا به تقاضاى موسى(ع)، به بادى سوزان فرمان داد تا آن دو راه را خشک کند: «...فَاضْرِبْ لَهُمْ طَریقاً فِى الْبَحْرِ یَبَسَاً ...»(153).

بنى اسرائیل ازپى موسى(ع) روان شدند؛ و در میان راه گفتند: ما برخى از دوستان خود را نمى بینیم.

موسى(ع) پاسخ داد: آنان نیز در حرکتند.

امّا بهانه آوردند که بدون اطمینان از وجود آنان نمى توانیم حرکت کنیم.

موسى (ع) از خداى پرمهر خواست تا مدد رساند. پیام آمد که عصا را به سوى راست و چپ حرکت ده. با حرکت عصاى موسى (ع)، پنجره ها و شبکه هایى پدیدار شد که هر دو گروه در دو راه دریایى، یکدیگر را مى دیدند و هماهنگ به سوى مقصد روان شدند.

هنگامى که فرعون به کنار دریا رسید، از ورود به آب هراسان شد؛ امّا به تحریک چاپلوسان، خود را به آب زد و سپاه او نیز ازپى فرمانده خویش وارد دریا شدند. بعد از اینکه آخرین نفر از یاران موسى(ع) از آن سوى نیل خارج و آخرین نفر فرعونیان از این سو وارد آب شد، بناگاه امواج پرتلاطم دریا بهم آمد و همه در کام آبها فرو رفتند. آنان در پرتو مهر خدا نجات یافتند و اینان به بوته هلاکت سپرده شدند.

یک پرسش: چرا خداى توانا همانگونه که به پیام آورش موسى (ع)، انواع نشانه هاى روشن و معجزات را براى هدایت و نجات قومش ارزانى داشت، چنین نشانه هاى انکارناپذیرى را به دیگر پیامبران عنایت نفرمود تا حقیقت بر همه امّتها و ملّتها روشن و شبهات برطرف شود؟

پاسخ: خداى پرمهر و بنده نواز، براى رهنمود انسانها و پاکسازى روح آنان از آفت شرک و انحطاط، نشانه هاى روشن و معجزات آشکارش را پیوسته به پیامبرانش ارزانى مى دارد. منتها این نشانه ها به سبب تفاوت خرد و اندیشه و فرهنگها در روزگاران مختلف، متفاوت است.

از آنجا که بنى اسرائیل به دلیل یک سرکوب پایدار و تضعیف شدید فکرى و روحى به درجه اى از ناتوانى فکرى رسیده بودند که استدلال و انگیزش خرد و اندیشه آنان به تنهایى کارساز نبود، ناگزیر معجزاتى روشن و فراوان به موسى (ع) ارزانى شد تا شاید به راه آیند. براى نمونه: این قوم چنان به ضعف و حقارت فکرى کشیده شده بودند که پس از نظاره بر آن همه قدرت نمایى و نجاتشان از دریا، هنگامى که در آن سو به گروهى بت پرست رسیدند و پرستش بتها را نگریستند، یکباره آمدند که: هان اى موسى! «... اَجْعَلْ لَنا اِلهَاً کَما لَهُمْ آلِهَةٌ ...»(154) (...همانگونه که آنان خدایانى دارند، براى ما نیز خدایى [دیدنى ] قرار ده...). موسى (ع) در پاسخ آنان چه مى توانست بگوید، جز اینکه فرمود: «... اِنَّکُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ.»(155) (براستى که شما گروهى هستید که جهالت مى ورزید).

امّا در جهان عرب و امّت اسلام، به هنگام فرود قرآن، با وجود انحطاط در ابعاد گوناگون، قدرت اندیشه و تیزبینى و هوشمندى به گونه اى بود که جامعه مى توانست دلایل فکرى را دریابد و باران حقایق و معارف تفکّربرانگیز، آنان را تکان دهد و روح و جانشان را از راه درست و خداپسندانه به سوى والاییها راه نماید؛ به همین جهت، آیات خدا هماهنگ با روحیّات جامعه فرود آمد و در کنارش حجّتها آشکار شد تا تردیدها و ناباوریها برطرف و راه توحید و تقوا روشن شود و جامعه به فضاى پهناور دانش و ایمان بال گشاید و راه رستگارى را بپیماید. [ نظرات / امتیازها ]

نجات از چنگال فرعونیان

از آنجا که در آیه گذشته اشاره اجمالى به نجات بنى اسرائیل از چنگال فرعونیان شد ، آیه مورد بحث در حقیقت توضیحى بر چگونگى این نجات است که خود نشانه‏اى است از نعمتهاى بزرگ پروردگار بر بنى اسرائیل.

مى‏گوید : به خاطر بیاورید هنگامى را که دریا را براى شما شکافتیم ( و اذ فرقنا بکم البحر).

و شما را نجات دادیم و فرعونیان را غرق کردیم در حالى که تماشا مى‏کردید ( فانجیناکم و اغرقنا آل فرعون و انتم تنظرون ) .

ماجراى غرق شدن فرعونیان در دریا و نجات بنى اسرائیل از چنگال آنها در سوره‏هاى متعددى از قرآن آمده است ، از جمله سوره اعراف آیه 136 - انفال آیه 54 - اسراء آیه 103 - شعراء آیه 63 و 66 - زخرف آیه 55 و دخان آیه 17 به بعد.

در این سوره‏ها تقریبا همه جزئیات این ماجرا شرح داده شده ، ولى در آیه مورد بحث ، تنها اشاره‏اى از نظر نعمت و لطف خداوند به بنى اسرائیل شده ، تا آنها را به پذیرش اسلام ، آئین نجات بخش جدید ، تشویق کند.

تفسیر نمونه ج : 1ص :251

همانگونه که مشروح این جریان را در سوره‏هاى نامبرده خواهید خواند موسى پس از تبلیغ فراوان و دعوت فرعون و فرعونیان و ارائه معجزات گوناگون و عدم پذیرش آنها مامور مى‏شود که نیمه شب با بنى اسرائیل از مصر کوچ کند ، اما هنگامى که به نزدیک دریا ( شط عظیم نیل ) مى‏رسد ، ناگاه متوجه مى‏شوند که فرعون و لشگرش آنها را از پشت سر تعقیب مى‏کنند ، اضطراب و وحشت سراسر وجود بنى اسرائیل را فرا مى‏گیرد.

از پیش رو دریا و از پشت سر لشگر نیرومند فرعون که تاب مقاومت با آن را ندارند ، در اینجا است که موسى (علیه‏السلام‏) ماموریت پیدا مى‏کند عصا را به دریا بزند ، راههاى متعددى از دل دریا گشوده مى‏شود ، و جمعیت بنى اسرائیل به سلامت از دریا مى‏گذرند ، از آنطرف لشگر مخالف که همچنان آنها را تعقیب مى‏کردند همه به وسط دریا مى‏رسند ، آبها بهم مى‏پیوندند ، و همگى هلاک مى‏شوند .

جسدهاى مرده لشکریان فرعون روى آبها قرار مى‏گیرند ، و جمعیت بنى اسرائیل با چشم خویش مى‏بینند که دشمن به چه روزى افتاده است ؟.

این حالت اضطراب و وحشت ، و آن نجات ، هر دو درخور دقت است ، که آنها را با هم مقایسه کنند و خدا را شکر گویند.

قرآن مى‏خواهد به یهودیان بگوید من که نسبت به شما این مقدار لطف کردم و شما را از آن وحشت و اضطراب رهائى بخشیدم ، چرا با پیامبر اسلام ( فرستاده من ) و دستورات او مخالفت مى‏ورزید ؟ در ضمن این آیه درسى است براى انسانها که اگر در زندگى به خدا تکیه کنند ، به آن نیروى بى‏زوال ، اعتماد داشته باشند ، و در مسیر صحیح از هیچگونه کوشش و تلاش باز نایستند ، در سختترین دقائق ، خداوند یار و مدد کار آنها است .

تفسیر نمونه ج : 1ص :252
[ نظرات / امتیازها ]

(فرقنا) فصلنا بین بعضه و بعض حتی صارت فیه مسالک لکم . و قرئ: فرقنا، بمعنی فصلنا. یقال : فرق بین الشیئین ، و فرق بین الاشیاء، لان المسالک کانت اثنی عشر علی عدد الاسباط. فإن قلت : ما معنی (بکم )؟ قلت : فیه أوجه : أن یراد أنهم کانوا یسلکونه ، و یتفرق الماء عند سلوکهم ، فکأنما فرق بهم کما یفرق بین الشیئین بما یوسط بینهما، و أن یراد فرقناه بسببکم و بسبب إنجائکم ، و أن یکون فی موضع الحال بمعنی فرقناه ملتبسا بکم کقوله : * تدوس بنا الجماجم و التریبا * أی تدوسها و نحن راکبوها. و روی أن بنی إسرائیل قالوا لموسی : أین أصحابنا لانراهم ؟ قال : سیروا فإنهم علی طریق مثل طریقکم . قالوا: لا نرضی حتی نراهم . فقال : اللهم أعنی علی أخلاقهم السیئة. فأوحی إلیه : أن قل بعصاک هکذا، فقال بها علی الحیطان ، فصارت فیها کوی . فتراموا و تسامعوا کلامهم (و أنتم تنظرون ) إلی ذلک و تشاهدونه لاتشکون فیه [ نظرات / امتیازها ]