(و لما وقع علیهم الرجز قالوا یا موسی ادع لنا ربک بما عهد عندک لئن کشفت عنا الرجز لنؤمنن لک و لنرسلن معک بنی اسرائیل ):(هنگامی که عذاب بر آنها واقع می شد می گفتند:ای موسی پروردگارت را با آن پیمان که نزد تو نهاده بخوان ، اگر این عذاب را از ما برداری قطعا به تو ایمان خواهیم آوردو بنی اسرائیل را با تو خواهیم فرستاد)،(رجز)به معنای عذاب است و شامل همه آیات نازله بر قوم فرعون می شود و اینکه گفتند:پروردگارت را با آن عهدی که با توبسته بخوان ،منظورشان این بود که خدایت با تو عهد بسته که هیچ گاه دعای تو رارد نکند وعهد کردند که اگر عذاب برطرف شود به موسی ایمان آورده وبنی اسرائیل را با او روانه کنند، اما در عمل به عهد خود وفا نکردند و همان رفتارسابق خود را از سر گرفتند. [ نظرات / امتیازها ]

وقتی عذاب الهی به اینها واقع می‌شد آن پلیدی بر اینها واقع می‌شد بنابر استحقاقی که داشتند ﴿قالُوا یا مُوسَى ادْعُ لَنا رَبَّکَ﴾ اینهاخودشان نمی‌گفتند یا الله جهنمی‌ها هم همینطور هستند غالب این جهنمی‌ها آنجا هم که هستنند باور نمی‌کنند مسئله برایشان روشن می‌شود علم غیر از ایمان است آنها به مالک (سلام الله علیه) که مسئول جهنم است می‌گویند ﴿یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ﴾ از خدا بخواه که جان ما را بگیرد اینگونه. اینها هم الآن به رسول خدا می‌گویند که ازخدا بخواه که مشکل را برطرف بکند ﴿وَ لَمّا وَقَعَ عَلَیْهِمُ الرِّجْزُ قالُوا یا مُوسَى ادْعُ لَنا رَبَّکَ بِما عَهِدَ عِنْدَکَ﴾ چون آن تعهد و ارتباطی که خدای تو پیش تو داده است از خدا بخواه که این عذاب را از ما بردارد ما هم تعهد می‌سپاریم که ﴿لَئِنْ کَشَفْتَ عَنَّا﴾ تو وساطت کنی از خدا بخواهی این پلیدی و رجز و پلیدی و عذاب را از ما بردارد ما حتما به تو ایمان می‌آوریم این یک که تو را به عنوان رسول خدا می‌دانیم و به خواسته تو هم عمل می‌کنیم که خواسته‌ات این بود که ﴿ان ارسل معی بنی اسرائیل﴾ خواسته‌ات این بود که ما بنی اسرائیل را آزاد بگذاری چون بنی اسرائیل بردگان آل فرعون بودند کارگر رایگان اینها بودند یک مزدی به اینها می‌دادند که اینها بخورند و نمیرند در حد یک زندگی حیوانی حیوان را اگر کسی تغذیه می‌کند برای اینکه بماند و کار کند آنها هم همینطور بودند موسای کلیم فرمود این بنی اسرائیل را از این بردگی آزاد کنید به فرعون فرمود ﴿وَ تِلْکَ نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَیَّ أَنْ عَبَّدْتَ بَنی إِسْرائیلَ﴾ تعبید کردی آنها را به بردگی کشاندی ﴿وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَکَ بَنی إِسْرائیلَ﴾ آنگاه ذات اقدس اله می‌فرماید به اینکه ما به این درخواست اینها عمل کردیم ولی آنها متأسفانه همان آن راه استکبار قبلی را ادامه دادند [ نظرات / امتیازها ]

این ﴿بِما عَهِدَ عِنْدَکَ﴾ همان طوری که مرحوم امین الاسلام و دیگران احتمال دادند دو وجه در آن ذکر شده است وجه اول این است که خدا به تو اعلام کرده است این تعهد را از طرف خدا دارید این عهد خداست که هر وقت بندگان به وسیله انبیاء و اولیاء به خدا مراجعه کنند خداوند مشکل آنها را حل می‌کند این تعهد، وجه دیگر آن است که این باء بای قسم باشد یعنی آن مقام نبوتی که عهد الهی است و پیش توست تو را به مقام نبوتت سوگند که مشکل ما را حل کن چون نبوت، رسالت، خلافت، ولایت، همه اینها عهد الهی است که فرمود ﴿لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمینَ﴾ که این عهد فاعل ینال است عهد من باید برسد مردم که دسترسی به عهد الهی ندارند عهد و فیض و مقام از بالا باید بیاید ﴿لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمینَ﴾ که این می‌شود مفعول عهد می‌شود فاعل ﴿قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمینَ﴾ اینها عهد الهی است و عهد الهی باید برسد این چنین نیست که اینها کسبی باشد ﴿اللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ﴾ این جعل نبوت، جعل ولایت، جعل رسالت، جعل امامت، جعل خلافت اینها یک مقام جعلی است انسان کسب بکند با تلاش و کوشش پیغمبر بشود، امام بشود، رسول بشود شدنی نیست باید آمادگی‌اش را داشته باشد تا ذات اقدس اله که را خواهد و لطفش به چه کسی باشد پس هم می‌تواند باء، باء سوگند باشد هم می‌تواند سبب باشد به سبب آن عهدی که ذات اقدس اله با تو در میان گذاشت که اگر بندگان شما را مجاری فیض قرار بدهند به خدا متوسل بشوند از راه شما مشکلشان را حل بکنید یا نه سوگند به آن عهد و نبوتی که پیش شماست ﴿قالُوا یا مُوسَى ادْعُ لَنا رَبَّکَ بِما عَهِدَ عِنْدَکَ﴾ که ﴿لَئِنْ کَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ﴾ باز هم موسی را منشأ کشف رجز می‌داند تو اگر با این کار مشکل ما را حل کردی این رجزهای پنج‌گانه یکی پس از دیگری که حادثه اتفاق افتاد هر کدام از این رجزها را یا اگر رجز دیگری هم بود مشمول همین رجز است عنوان جامع رجز شامل او می‌شود اگر این را برطرف کردید ما هم از نظر عقیده به تو ایمان می‌آوریم هم این بنی اسرائیل را که به بردگی گرفتیم آزاد می‌کنیم اولین پیشنهاد موسای کلیم (سلام الله علیه) این بود که به خدا ایمان بیاورید یک، بعد ﴿فَأَرْسِلْ مَعِیَ بَنی إِسْرائیلَ﴾ دو، این بنی اسرائیل و اینها به بردگی گرفته بودند یک مزد کم به اینها می‌دادند و همه منافع را خودشان تصاحب می‌کردند که وجود مبارک موسای کلیم (سلام الله علیه) فرمود ﴿وَ تِلْکَ نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَیَّ أَنْ عَبَّدْتَ بَنی إِسْرائیلَ﴾ تعبید کردید آنها را به بردگی گرفتید خب این دو تا کار را از اول وجود مبارک موسای کلیم از اینها خواسته بود یکی اعتقاد یکی هم مسائل سیاست و اقتصاد که اینها را در کسبشان آزاد بگذار در مسایل اجتماعی هم آزاد باشند آنها تعهد سپردند ﴿لَنُؤْمِنَنَّ لَکَ﴾ یک، ﴿وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَکَ بَنی إِسْرائیلَ﴾ دو، هر دو را هم با لام و نون تأکید ثقیله و امثال ذلک یاد کردند [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه، ج‏2، ص: 86
(آیه 134)- پیمان شکنیهاى مکرّر! در این آیه واکنش فرعونیان در برابر بلاهاى آموزنده و بیدار کننده پروردگار بیان شده است.
نخست مى‏خوانیم: «هنگامى که بلا بر آنها مسلط مى‏شد، مى‏گفتند: اى موسى، براى ما از خدایت بخواه تا به عهدى که با تو کرده است وفا کند، و دعایت را در حق ما مستجاب نماید» (وَ لَمَّا وَقَعَ عَلَیْهِمُ الرِّجْزُ قالُوا یا مُوسَى ادْعُ لَنا رَبَّکَ بِما عَهِدَ عِنْدَکَ).
«اگر تو این بلا را از ما برطرف سازى، سوگند یاد مى‏کنیم که قطعا هم خودمان به تو ایمان خواهیم آورد و هم بنى اسرائیل را آزاد ساخته و با تو مى‏فرستیم» (لَئِنْ کَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَکَ وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَکَ بَنِی إِسْرائِیلَ). [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(بما عهد عندک ) ما مصدریة . و المعنی بعهده عندک و هو النبوة و الباء إما أن تتعلق بقوله (ادع لنا ربک ) علی وجهین : أحدهما أسعفنا إلی ما نطلب إلیک من الدعاء لنا بحق ما عندک من عهد الله و کرامته بالنبوة . أو ادع الله لنا متوسلا إلیه بعهده عندک . و إما أن یکون قسما مجابا بلنؤمنن ، أی أقسمنا بعهد الله عندک لئن کشفت عنا الرجز لنؤمنن لک [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
«نَکث»، در اصل به معناى باز کردن ریسمان تابیده شده است، سپس در مورد پیمان‏شکنى به کار رفته است. «أجَل» در این آیه، ممکن است مراد مدّتى باشد که حضرت موسى علیه السلام براى رفع بلا تعیین مى‏کرد که مثلاً فلان روز یا فلان ساعت بر طرف خواهد شد، تا بفهمند که این کیفر الهى است نه تصادفى. و یا مراد این باشد که آن قوم لجوج، سرانجام گرفتار قهر حتمى خواهند شد، ولى تا رسیدن آن اجل حتمى و غرق شدن در دریا، موقّتاً عذاب برداشته مى‏شود. مراد از عهد، یا استجابت دعاى موسى مى‏باشد و یا منظور مقام نبوّت و رسالت اوست. <240> 1- نیاز و گرفتارى، غرور انسان را مى‏شکند. «لمّا وقع علیهم الرجز قالوا...» آنچه شیران را کند روبه مزاج‏ احتیاج است، احتیاج است، احتیاج 2- کافران نیز از طریق توسّل به اولیاى خدا، نتیجه مى‏گرفتند. «یا موسى ادع لنا» 3- فرعونیان نیز به وجود خدایى کارساز براى حضرت موسى، ایمان داشتند. «یا موسى ادع لنا ربّک» 4- دعا، در جلب رحمت خدا و دفع سختى‏ها وبلاها مؤثّر است. «اُدع لنا ربّک» 5 - آزادسازى انسان‏ها، از رسالت‏هاى انبیاست. «لنرسلنّ معک بنى‏اسرائیل» 6- برطرف کردن عذاب و قهر الهى، تنها به دست خود اوست. «فلمّا کشفنا» 7- به وعده‏هاى دیگران، به هنگام اضطرار و ناچارى، چندان تکیه نکنیم. «فلمّا کشفنا... ینکثون» 8 - تجاوزگرى انسان، اغلب در هنگام رفاه و احساس بى‏نیازى است. «کشفنا... ینکثون» چنانکه در جاى دیگر مى‏خوانیم: «انّ الانسان لیطغى ان رآه استغنى» <241> 9- حوادث تلخ و شیرین در نظام هستى، زمان‏بندى دارد. «الى اجل» [ نظرات / امتیازها ]

1- نیاز و گرفتارى، غرور انسان را مى‏شکند. «لمّا وقع علیهم الرجز قالوا...»
آنچه شیران را کند روبه مزاج‏ احتیاج است، احتیاج است، احتیاج
2- کافران نیز از طریق توسّل به اولیاى خدا، نتیجه مى‏گرفتند. «یا موسى ادع لنا»
3- فرعونیان نیز به وجود خدایى کارساز براى حضرت موسى، ایمان داشتند. «یا موسى ادع لنا ربّک»
4- دعا، در جلب رحمت خدا و دفع سختى‏ها وبلاها مؤثّر است. «اُدع لنا ربّک»
5 - آزادسازى انسان‏ها، از رسالت‏هاى انبیاست. «لنرسلنّ معک بنى‏اسرائیل» [ نظرات / امتیازها ]

وَلَمَّا وَقَعَ عَلَیْهِمْ الرِّجْزُ قالُوا یامُوسى‏ ادْعُ لَنا رَبَّکَ بِما عَهِدَ عِنْدَکَ‏
و هنگامى که بلا و عذاب بر آنان فرود مى‏آمد، نزد موسى مى‏شتافتند و مى ‏گفتند: پروردگارت را به پیمان و عهدى که نزد تو دارد و دعایت را مى‏پذیرد بخوان و نجات ما را تقاضا کن تا ایمان آوریم.
به باور «قتاده» و «مجاهد» منظور عذابى است که به وسیله طوفان دامانشان را گرفت.
از حضرت صادق‏علیه السلام آورده‏ اند که بر آنان بلاى نابود کننده‏اى به صورت برف سرخ وخونرنگ بارید، و آنان که این بلا را تا آن روز ندیده بودند، هنگامى که دامنگیرشان شد، نزد موسى آمدند و تعهّد اخلاقى سپردند که اگر خدا آنان را نجات بخشد ایمان خواهند آورند.
برخى مى‏گویند: منظور این است که هان اى موسى! خدا را به آن عهدى که داریم و اگر ایمان بیاوریم بلا را برطرف مى‏سازد، براى نجات ما بخوان. و «ابو مسلم» مى‏گوید: خدا را به عهد رسالت بخوان. با این بیان «باء» براى سوگند آمده و منظور این است که: به شکوه و حرمت آن رسالتى که خدا به تو داده است که اگر دعا کنى ما را نجات مى‏دهد، او را بخوان.
لَئِنْ کَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَکَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَکَ بَنى‏ اِسْرآئیلَ.
آرى، اگر عذاب را از ما دور سازى، به رسالت تو ایمان آورده و فرزندان اسرائیل را نیز از بند اسارت رها ساخته و به همراه تو مى‏ فرستیم.
[ نظرات / امتیازها ]

و چون وارد میشد بر آنها عذاب و بلاء میگفتند اى موسى دعاء کن و بخوان براى ما پروردگار خود را بآنچه قرار داده با تو هراینه اگر این عذاب و بلا از ما برداشته شود ما بتو ایمان میآوریم و هرآینه میفرستیم با تو بنى اسرائیل را و آنها را آزاد میکنیم

وَ لَمّٰا وَقَعَ عَلَیْهِمُ اَلرِّجْزُ اختلاف شد که مراد از این رجز چیست بعضى گفتند همان پنج بلایى که در آیه قبل بیان فرموده و این آیه بیان همان آیه قبل است که نسبت بهریک آنها میگفتند اگر رفع فرمودى ما ایمان میآوریم پس از رفع مخالفت میکردند چنانچه در حدیث سابق بیان شد، و بعضى گفتند مراد مرض طاعون بوده که هفتاد هزار از قوم فرعون را هلاک نمود و این آیه ششم بود بعد از آن پنج آیه، و بعضى گفتند ثلج یعنى برف قرمز بر آنها بارید که هیچ سابقه نداشته و از شدت سردى تلف میشدند و بر طبق این حدیثى از حضرت صادق علیه السّلام طبرسى روایت کرده، و بعضى گفتند قحطى و تلف حبوبات از گرسنگى هلاک میشدند و آنچه بنظر میرسد مراد تمام این بلیات بوده یکى بعد از دیگرى که کلمه الرجز جنس باشد نه عهد ذکرى با عهد ذهنى یعنى هر موقعى که بلائى بآنها متوجه میشد قٰالُوا یٰا مُوسَى اُدْعُ لَنٰا رَبَّکَ دعاء بر رفع آن عذاب و بلاء بِمٰا عَهِدَ عِنْدَکَ ظاهرا مراد از این عهد آنست که در سوره طه آیه 49 و 50 میفرماید از قول موسى بفرعون وَ اَلسَّلاٰمُ عَلىٰ مَنِ اِتَّبَعَ اَلْهُدىٰ إِنّٰا قَدْ أُوحِیَ إِلَیْنٰا أَنَّ اَلْعَذٰابَ عَلىٰ مَنْ کَذَّبَ وَ تَوَلّٰى لَئِنْ کَشَفْتَ عَنَّا اَلرِّجْزَ مناسب این بود که بگوید لئن کشف ربّک عنّا الرجز لکن چون کشف رجز مستند بدعاء حضرت موسى بوده لذا نسبت باو داده یعنى اگر دعا کردى و کشف رجز از ما شد لَنُؤْمِنَنَّ لَکَ یعنى دست از شرک برمیداریم و بوحدانیت خداوند اقرار میکنیم و برسالت تو ایمان میآوریم و بدستورات تو عمل میکنیم که معنى ایمان بموسى همین است

وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَکَ بَنِی إِسْرٰائِیلَ یعنى آنها را از قید عبودیت خود آزاد میکنیم و از قتل ابناء آنها گذشت میکنیم و از استخدام زنهاى آنها صرف نظر میکنیم و از اعمال شاقه که بر آنها تحمیل میکردیم دست برمیداریم و این جمله در مقابل فرمایش موسى بود که بفرعون گفت فَأَرْسِلْ مَعِیَ بَنِی إِسْرٰائِیلَ در ابتداء دعوت چنانچه گذشت
[ نظرات / امتیازها ]

وَ لَمّٰا وَقَعَ عَلَیْهِمُ اَلرِّجْزُ :و چون واقع شد برایشان عذاب از طوفان و غیره

یا طاعون که رسید به آنها آنچه قبل از این نرسیده بود، قٰالُوا یٰا مُوسَى :فرعون و قومش گفتند اى موسى، اُدْعُ لَنٰا رَبَّکَ بِمٰا عَهِدَ عِنْدَکَ :بخوان براى ما پروردگار خود را به آنچه معهود است نزد تو که مى خوانى خدا را به آن، پس بتحقیق خداى تعالى اجابت فرماید تو را چنانچه مستجاب فرمود دعوات تو را در نزول آیات و بنا بقول ابو مسلم، به حق آنچه عطا فرموده حق تعالى تو را از نبوت، لَئِنْ کَشَفْتَ عَنَّا اَلرِّجْزَ :اگر هرآینه این عذاب و محنت را از ما بردارى و دفع کنى، لَنُؤْمِنَنَّ لَکَ :هرآینه البته البته به تو ایمان آریم و تو را تصدیق کنیم، وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَکَ بَنِی إِسْرٰائِیلَ :و هرآینه البته البته بنى اسرائیل را با تو فرستیم و آنها را از استخدام و تکالیف شاقه رها سازیم و موسى علیه السّلام همین مقصد را داشت [ نظرات / امتیازها ]