(فلما کشفنا عنهم الرجز الی اجل هم بالغوه اذا هم ینکثون ):(پس زمانی که عذاب را از آنان برداشتیم و آن اجل معین به سر رسید ،آنوقت پیمان شکنی کردند)،از این آیه معلوم می گردد که عهدهایی که بین موسی و قوم فرعون می گذشته مدت معینی داشته ،مثلا حضرت موسی به آنان می فرمود: که خداونداین عذاب را از شما بر می دارد به شرط آنکه ایمان بیاورید و تا اگر تا فلان موقع به این عهد وفا نکردید،عذاب مرتفع نخواهد شد،ولیکن آنان در عهد خوداستوار نبودند و پیمان خود را می شکستند. [ نظرات / امتیازها ]

ما هر کدام از این عذابها را تا یک مدت معینی برمی‌داشتیم عذاب به نحو ابد قطع نشد بلکه محدوداً قطع شد این یک، این پنج عذاب در پنج مقطع آمد و در پنج مقطع هم قطع شد به طور ابد قطع نشد قطع این عذاب و کشف این عذاب تا یک مدت معین بود در تمام این مدتی که ما این عذابها را برمی‌داشتیم اینها پیمان شکنی می‌کردند ملاحظه بفرمایید که فرمود کشف عذاب تا یک مدتی بود نه عذاب تا یک مدتی ادامه می‌داشت آغاز کشف مشخص بود پایان کشف مشخص است نه آغاز کشف معنایش این نیست که تا فلان وقت این عذاب ادامه دارد ما از فلان وقت عذاب را برمی‌داریم تا معنایش این باشد که رفع عذاب زمان معینی دارد و خود عذاب امتداد دارد تا زمان معین که آنها نتوانند بر تصادف حمل بکنند بگویند خود به خود رفع شد بلکه چون موسای کلیم فرمود این عذاب هست تا مثلاً یک هفته یا یک ماه در فلان تاریخ عذاب گرفته می‌شود اگر موسای کلیم بفرماید این عذاب ادامه دارد در فلان تاریخ عذاب برداشته می‌شود این برای رفع تصادف خوب است اما این معنایش این است که عذاب ادامه دارد ﴿إِلى أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ﴾ لکن آیه این است که کشف عذاب ﴿إِلى أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ﴾ است نه امتداد عذاب رفع عذاب تا یک مدت معین است بنابراین این عذاب را برمی‌داشت تا یک ماه تابیست روز یا تاریخ معین و در تمام مدتی که این عذاب برداشته می‌شد اینها شروع می‌کردند به پیمان شکنی ﴿فَلَمّا کَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ﴾ یعنی کلما کَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ اگر آن کریمه ﴿وَ لَمّا وَقَعَ عَلَیْهِمُ الرِّجْزُ﴾ به این معناست که کلما وَقَعَ عَلَیْهِمُ الرِّجْزُ قالُوا یا مُوسَى ادْعُ لَنا رَبَّکَ اینجا هم معنا چنین خواهد بود که ﴿فَلَمّا کَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلى أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ إِذا هُمْ یَنْکُثُونَ﴾ هر وقتی که عذاب را برمی‌داشتیم اینها نقض عهد می‌کردند خیلی فرق هست بین اینکه ما بگوییم موسای کلیم (سلام الله علیه) به اینها می‌فرمود که عذاب در فلان تاریخ برداشته می‌شود یعنی عذاب ادامه دارد تا فلان تاریخ از آن تاریخ به بعد عذاب گرفته می‌شود یا نه کشف عذاب تا یک تاریخ معین است که ظاهر آیه این است پس کلما وَقَعَ عَلَیْهِمُ الرِّجْزُ هر وقت مشکلی پیدا می‌کردند به موسای کلیم مراجعه می‌کردند هر وقت ما عذاب را از اینها برمی‌داشتیم شروع می‌کردند به پیمان شکنی پس کلَمّا کَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلى أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ در تمام این مدت إِذا هُمْ یَنْکُثُونَ کارشان این بود حداقل پنج بار ما آزمودیم اینها ﴿فَلَمّا کَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلى أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ إِذا هُمْ یَنْکُثُونَ﴾ همین که عذاب تمام می‌شد شروع می‌کردند به پیمان شکنی در جریان کسانی که سوار دریا می‌شدند احساس خطر می‌کردند به خداوند پناهنده می‌شدند که ﴿فَإِذا رَکِبُوا فِی الْفُلْکِ دَعَوُا اللّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمّا نَجّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذا هُمْ یُشْرِکُونَ﴾ آن درباره اصل توحید بود یعنی وثنیین حجاز اصلاً خدا را قبول داشتند لکن وقتی خطر احساس می‌کرد این غبارها زدوده می‌شد غبار شرک و ذات اقدس اله را می‌خواندند و با اخلاص هم می‌خواندند خود قرآن کریم روی اخلاص اینها صحه می‌گذارد نه دعوا الله ظاهراً بلکه ﴿دَعَوُا اللّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ﴾ چون فطرتشان ظهور می‌کند خاصیت خطر آن است که گردگیری می‌کند نه چیزی به انسان می‌دهد گردگیری می‌کند آن آینه شفاف خدا را نشان می‌دهد مومنند، با اخلاص هم می‌خوانند و قرآن کریم روی اخلاص اینها صحه گذاشت نفرمود اینها منافقانه می‌خوانند ﴿دَعَوُا اللّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ﴾ اما وقتی به ساحل آمدند همان آن غبارها جلوی بینش توحیدی را می‌گیرد اما غبطی‌ها و آل فرعون اینطور نبودند اینها اولاً به موسای کلیم مراجعه می‌کردند نه به الله و آن استکبارشان هم بود برای اینکه قرآن کریم در همان حال دارد که اینها ﴿فَاسْتَکْبَرُوا وَ کانُوا قَوْمًا مُجْرِمینَ﴾ این هم نقض عهد می‌کردند دیگر حالا حجت خدا بالغ شد حجت علمی خدا بالغ شد روی آن برهان فلسفی و کلامی ﴿رَبُّنَا الَّذی أَعْطى کُلَّ شَیْ‏ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى﴾ و براهین دیگر گفت رب العالمین است هر چیزی را او آفرید و براهین دیگر معجزه روشنی آوردند که جریان عصا باشد اینها برهانان من رب بودند و قرآن کریم از آنها به عنوان سلطان یاد می‌کند برای اینکه معجزه مسلط بر وهم است مسلط بر خیال است مسلط بر پندارهای دیگران است اگر چیزی مسلط بود به آن می‌گویند سلطان برهان را که سلطان می‌گویند چون مسلط بر وهم و خیال است عقل مسلط بر وهم و خیال است خُب این معجزات را می‌آوردند از راه حکمت و موعظه و جدال احسن هم وارد شدند هیچ اثر نکرد پس راههای علمی را موسی و هارون (سلام الله علیهما) پیمودند و در فرعون اثر نکرد راههای عملی را هم پیمودند چه تشویق چه تهدید اثر نکرد این خطرها را یکی پس از دیگری ذات اقدس اله اعمال کرد اثر نکرد تضرع و ناله‌های مقطعی اینها را هم ترتیب اثر دادند پنج بار عذاب‌های گوناگون آمد و رفت و خداوند برداشت اثر نکرد [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه :
(آیه 135)- در این آیه اشاره به پیمان شکنى آنها کرده، مى‏گوید: «پس هنگامى که بلا را پس از مدت تعیین شده‏اى، که به آن مى‏رسیدند، از آنها برمى‏داشتیم، پیمان خود را مى‏شکستند» نه خودشان ایمان مى‏آوردند و نه بنى اسرائیل را از زنجیر اسارت رها مى‏ساختند (فَلَمَّا کَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلى‏ أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ إِذا هُمْ یَنْکُثُونَ).
جمله «إِلى‏ أَجَلٍ» اشاره به این است که موسى، مى‏گفت در فلان وقت، این بلا برطرف خواهد شد، براى این که کاملا روشن شود این دگرگونى تصادفى نبوده. [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(إلی أجل هم بالغوه ) إلی حد من الزمن هم بالغوه لا محالة فمعذبون فیه لا ینفعهم ما تقدم لهم من الإمهال و کشف العذاب إلی حلوله (إذا هم ینکثون ) جواب لما ، یعنی : فلما کشفناه عنهم فاجاؤا النکث و بادروا لم یؤخروه و لکن کما کشف عنهم نکثوا [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
«نَکث»، در اصل به معناى باز کردن ریسمان تابیده شده است، سپس در مورد پیمان‏شکنى به کار رفته است. «أجَل» در این آیه، ممکن است مراد مدّتى باشد که حضرت موسى علیه السلام براى رفع بلا تعیین مى‏کرد که مثلاً فلان روز یا فلان ساعت بر طرف خواهد شد، تا بفهمند که این کیفر الهى است نه تصادفى. و یا مراد این باشد که آن قوم لجوج، سرانجام گرفتار قهر حتمى خواهند شد، ولى تا رسیدن آن اجل حتمى و غرق شدن در دریا، موقّتاً عذاب برداشته مى‏شود. مراد از عهد، یا استجابت دعاى موسى مى‏باشد و یا منظور مقام نبوّت و رسالت اوست. <240> 1- نیاز و گرفتارى، غرور انسان را مى‏شکند. «لمّا وقع علیهم الرجز قالوا...» آنچه شیران را کند روبه مزاج‏ احتیاج است، احتیاج است، احتیاج 2- کافران نیز از طریق توسّل به اولیاى خدا، نتیجه مى‏گرفتند. «یا موسى ادع لنا» 3- فرعونیان نیز به وجود خدایى کارساز براى حضرت موسى، ایمان داشتند. «یا موسى ادع لنا ربّک» 4- دعا، در جلب رحمت خدا و دفع سختى‏ها وبلاها مؤثّر است. «اُدع لنا ربّک» 5 - آزادسازى انسان‏ها، از رسالت‏هاى انبیاست. «لنرسلنّ معک بنى‏اسرائیل» 6- برطرف کردن عذاب و قهر الهى، تنها به دست خود اوست. «فلمّا کشفنا» 7- به وعده‏هاى دیگران، به هنگام اضطرار و ناچارى، چندان تکیه نکنیم. «فلمّا کشفنا... ینکثون» 8 - تجاوزگرى انسان، اغلب در هنگام رفاه و احساس بى‏نیازى است. «کشفنا... ینکثون» چنانکه در جاى دیگر مى‏خوانیم: «انّ الانسان لیطغى ان رآه استغنى» <241> 9- حوادث تلخ و شیرین در نظام هستى، زمان‏بندى دارد. «الى اجل» [ نظرات / امتیازها ]

«نَکث»، در اصل به معناى باز کردن ریسمان تابیده شده است، سپس در مورد پیمان‏شکنى به کار رفته است.
«أجَل» در این آیه، ممکن است مراد مدّتى باشد که حضرت موسى علیه السلام براى رفع بلا تعیین مى‏کرد که مثلاً فلان روز یا فلان ساعت بر طرف خواهد شد، تا بفهمند که این کیفر الهى است نه تصادفى.
و یا مراد این باشد که آن قوم لجوج، سرانجام گرفتار قهر حتمى خواهند شد، ولى تا رسیدن آن اجل حتمى و غرق شدن در دریا، موقّتاً عذاب برداشته مى‏شود.
مراد از عهد، یا استجابت دعاى موسى مى‏باشد و یا منظور مقام نبوّت و رسالت اوست. [240]
240) تفسیر نمون [ نظرات / امتیازها ]

فَلَمَّا کَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ اِلى‏ اَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ اِذاهُمْ یَنْکُثُونَ‏
منظور از واژه «اجل» در آیه، سرآمد و سررسید و مدتى بود که خدا بر آنان مقرّر فرموده بود. با این بیان تفسیر آیه این است: هنگامى که مدت مقرّر فرارسید و عذاب را برداشتیم، به ناگاه پیمان شکنى کردند.
[ نظرات / امتیازها ]

فَلَمّٰا کَشَفْنٰا عَنْهُمُ اَلرِّجْزَ :پس چون رفع فرمودیم به دعاى موسى عذاب را از ایشان، إِلىٰ أَجَلٍ هُمْ بٰالِغُوهُ :تا به وقت عذاب مقدر غرق یا موت که ایشان رسنده اند به آن حاصل آنکه چون رفع عذاب از آنها شد تا اجل موقت و مقدر، إِذٰا هُمْ یَنْکُثُونَ :در آن هنگام آنها عهد مى شکستند [ نظرات / امتیازها ]

پس از آنکه کشف رجز از آنها کردیم تا مدتى که آنها بآن مدت رسیدند در این زمان که از آنها کشف شد و راحت شدند نقض عهد کردند و خلف وعد نمودند نه ایمان آوردند و نه بنى اسرائیل را نجات دادند

فَلَمّٰا کَشَفْنٰا عَنْهُمُ اَلرِّجْزَ بنا بر آنچه گفتیم که الف و لام الرجز الف و لام جنس است شامل تمام بلیات متوجه بآنها میشود نه عهد چنانچه مفسرین گفتند معنى این میشود که در هر موقعى که بلاى سابق الذکر یکى بعد از دیگرى بآنها متوجه میشد همین استدعا را از موسى میکردند و خداوند آن بلاء را بر طرف میفرمود إِلىٰ أَجَلٍ هُمْ بٰالِغُوهُ ظاهرا مراد تا زمانى که بلاء دیگرى بآنها متوجه میشد در این مدت که بلاء برطرف میشد و نجات پیدا میکردند إِذٰا هُمْ یَنْکُثُونَ نکث بمعنى خلف و نقض است خلف وعد و نقض عهد و بهمان کفر و شرک و ظلم و فساد که مرتکب بودند باقى ماندند سپس بلاء دیگرى متوجه میشد و هکذا در هر یک از آنها وعده میدادند و عهد میکردند و خلف مینمودند تا اینکه حجت از هر جهت بر آنها تمام شد و راه عذر منقطع و از قابلیت هدایت افتادند [ نظرات / امتیازها ]

فَلَمّٰا کَشَفْنٰا عَنْهُمُ اَلرِّجْزَ إِلىٰ أَجَلٍ هُمْ بٰالِغُوهُ إِذٰا هُمْ یَنْکُثُونَ (نکث)بمعنى عهد شکستن است و جمله (إِلىٰ أَجَلٍ هُمْ بٰالِغُوهُ ) متعلق بجمله (کشفنا)است و از این دو جمله برمى آید عهدهائى که بین موسى و قوم فرعون مى گذشت مؤجل و تا مدّت معینى ادامه داشت نه دائمى زیراکه اگر موسى[ع] مى گفت خداوند این عذاب را از شما برمى دارد بشرطى که ایمان آورید و بنى اسرائیل را با من روانه کنید و به آن اضافه نمى نمود که اگر تا فلان مدت ایمان نیاوردید و بعهد خود وفاء نکردید عذاب مرتفع نخواهد گردید عذاب دائمى مى گردید،و همچنین اگر بنى اسرائیل با وى عهد مى بستند آنها نیز عهد خود را محدود به مدت معیّن مى کردند،این است که آیه مى فرماید پس ازآنکه عذاب برداشته مى شد آنها عهدى که با موسى[ع]بسته بودند مى شکستند [ نظرات / امتیازها ]

موسى علیه السّلام مى خواست تا بنى اسرائیل را از چنگ و عذاب ایشان برهاند چون موسى علیه السّلام دعا کرد و خداى اجابت کرد و عذاب از ایشان برداشت، إِذٰا هُمْ یَنْکُثُونَ ،که دیدى ایشان عقیب آن عهد مى شکستند ،و «اذا»مفاجات است که شرح دادیم،و زجّاج گفت:معنى او هناک باشد،ظرف زمان است که در جاى ظرف مکان استعمال مى کنند على التّوسّع و قوله: إِلىٰ أَجَلٍ هُمْ بٰالِغُوهُ ،یعنى تا به وقت عذاب ایشان از غرقى که وقت زده بودیم و«نکث»نقض عهد باشد تشبیها بنکث الغزل،و آن تاب بازدادن ریسمان باشد،قال اللّه تعالى: کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَهٰا مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکٰاثاً ، و النّکث الغزل المنقوض،و منه قوله علیه السّلام لا امیر المؤمنین علىّ : انّک ستقاتل النّاکثین و القاسطین و المارقین [ نظرات / امتیازها ]