(واذ انجیناکم من ال فرعون یسومونکم سوء العذاب یقتلون ابناءکم ویستحیون نساءکم و فی ذلکم بلاء من ربکم عظیم ):(و چون شما را از فرعونیان نجات دادیم که شما را به سختی شکنجه می کردند،پسرانتان را می کشتند وزنانتان را زنده نگه می داشتند و در این امر امتحانی بزرگ از جانب پروردگارتان بود)،(یسومونکم )یعنی شما را خوار و ذلیل می کردند،در این آیه خطاب به بنی اسرائیل منتهای خداوند را در حق ایشان به آنها یادآوری می کند ومیگوید:خدا شما را از شر فرعون و جماعت فرعونیان نجات داد،آنها شما را به بدترین وجهی خوار و ذلیل می کردند و در کشتار پسرانتان زیاده روی نموده ودخترانتان را برای خدمتگزاری زنده نگه می داشتند و در این عذابها امتحانی بزرگ از جانب خدا بود. [ نظرات / امتیازها ]

در جریان نجات بنی اسرائیل از من آل فرعون تعبیرات قرآن کریم به سه صورت است گاهی به صورت اذ انجاکم هست که مفرد است و باب افعال گاهی به صورت نجّیناکم هست که متکلم مع الغیر باب تفعیل است گاهی هم به صورت انجیناکم هست که متکلم مع الغیر باب افعال است همان در محل بحث در سورهٴ مبارکهٴ بقره آنجا به این صورت یاد شده است به هر دو صورت یاد شده آیه 49 و 50 سوره بقره این بود ﴿وَ إِذْ نَجَّیْناکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ﴾ بعد فرمود ﴿وَ إِذْ فَرَقْنا بِکُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْناکُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ﴾ در جریان نجات از آل فرعون هم به صورت نجّیناکم هست هم به صورت فانجیناکم چه اینکه این انجیناکم در همین آیه 140 سورهٴ مبارکهٴ اعراف که محل بحث است واقع شده لکن در سورهٴ مبارکهٴ ابراهیم آیه 6 به صورت ماضی مفرد یاد کرد فرمود ﴿وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ أَنْجاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ﴾ و در بخشهای دیگر البته باز نجیناکم هست چه اینکه انجیناکم هست چه اینکه در آیه 80 سورهٴ مبارکهٴ طه هم به صورت انجیناکم آمده ﴿یا بَنی إِسْرائیلَ قَدْ أَنْجَیْناکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ وَ واعَدْناکُمْ جانِبَ الطُّورِ اْلأَیْمَنَ وَ نَزَّلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى﴾ به هر تقدیر فرمود به اینکه ﴿وَ إِذْ أَنْجَیْناکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ﴾ دو بحث اشاره شد در نوبت قبل به اینکه جهانیان عصر خود یعنی در جهان معاصر خداوند شما را بر آنها ترجیح داده است یا نه در همه عوالم چون هیچ ملتی به اندازه بنی اسرائیل از نعمت نبوت برخوردار نبود آن قدری که ذات اقدس اله برای اینها انبیاء فرستاد برای دیگران نفرستاد از فرزندان ابراهیم (سلام الله علیه) از اسحاق گرفته و یعقوب و فرزند یعقوب، یوسف (سلام الله علیه) تا برسد به داود و سلیمان و اینها همه انبیای بنی اسرائیل بودند انبیای ابراهیمی بودند تا برسد به وجود مبارک عیسی و موسی (سلام الله علیهم اجمعین) اما در جریان انبیایی که برای قوم دیگر فرستادند آنها از بنی اسماعیل‌اند نه بنی اسحاق مثل خود پیغمبر اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) که بنی اسماعیل است آنها البته برای ضرورت و نیاز بیشتری که داشتند خب انبیاء فرستادند
[ نظرات / امتیازها ]

در آیه بعد خداوند یکى از نعمتهاى بزرگ خود را به بنى اسرائیل ، یاد آور مى شود، تا با توجه به این نعمت بزرگ حس شکرگزارى در آنها تحریک گردد، و بدانند شایسته پرستش و خضوع و عبادت ، تنها ذات پاک او است ، و هیچ دلیلى ندارد که در مقابل بتهائى که کمترین سود و زیانى ندارند، سر تعظیم فرود آورند.
نخست مى گوید: ((به خاطر بیاورید هنگامى که شما را از چنگال آل فرعون نجات دادیم آنها مرتبا شما را شکنجه مى دادند و مجازات مى کردند (و اذ انجیناکم من آل فرعون یسومونکم سوء العذاب )
((یسومون )) از ماده ((سوم )) و اصل آن چنانکه راغب در مفردات مى گوید دنبال چیزى رفتن است و به طورى که از قاموس ‍ استفاده مى شود یک نوع معنى استمرار و ادامه نیز در آن افتاده ، بنابراین معنى یسومونکم سوء العذاب
این است که آنها به طور مستمر به دنبال مجازاتهاى دردناک و شکنجه دادن شما بودند.
سپس - همان طور که روش قرآن در بیان تفصیلى مطالب پس از بیان اجمالى آنها است - این عذاب و شکنجه مستمر را چنین شرح مى دهد که آنها پسران شما را به قتل مى رسانیدند، و زنان و دخترانتان را (براى خدمتگزارى و بردگى ) زنده نگه مى داشتند (یقتلون ابنائکم و یستحیون نسائکم ).
و در این آزمایش بزرگى از ناحیه خداوند براى شما بود (و فى ذلکم بلاء من ربکم عظیم ).
ظاهر آیات قبل و بعد نشان مى دهد که این جمله را موسى (علیه السلام ) از طرف خداوند براى بنى اسرائیل که پس از عبور از دریاى نیل به هوس ‍ بت پرستى افتادند بیان کرده است .
اگر چه بعضى از مفسران احتمال داده اند که مخاطب این آیه یهودیان عصر پیامبر اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) بوده باشند، زیرا تفسیر اول احتیاج به تقدیر دارد و اینکه آیه در اصل قال موسى قال ربکم ...: ((موسى گفت پروردگار شما چنین گفته است ))... بوده است و این بر خلاف ظاهر است .
ولى با توجه به اینکه اگر روى سخن در این آیه به یهودیان معاصر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) باشد ارتباط آیات قبل و بعد به کلى بریده مى شود، این آیه به صورت جمله معترضهاى درمى آید، تفسیر اول صحیح تر به نظر مى رسد.
[ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه :
(آیه 141)- در این آیه خداوند یکى از نعمتهاى بزرگ خود را به بنى اسرائیل، یادآور مى‏شود، تا با توجه به این نعمت بزرگ حسّ شکرگزارى در آنها تحریک گردد، و بدانند شایسته پرستش و خضوع و عبادت، تنها ذات پاک اوست.
نخست مى‏گوید: «به خاطر بیاورید هنگامى که شما را از چنگال آل فرعون نجات دادیم آنها که مرتبا شما را شکنجه مى‏دادند و مجازات مى‏کردند» (وَ إِذْ أَنْجَیْناکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ).
سپس این عذاب و شکنجه مستمر را چنین شرح مى‏دهد که آنها «پسران شما را به قتل مى‏رسانیدند، و زنان و دخترانتان را (براى خدمتگزارى و بردگى) زنده نگه مى‏داشتند» (یُقَتِّلُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ).
«و در این، آزمایش بزرگى از ناحیه خداوند براى شما بود» (وَ فِی ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ). [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(یسومونکم سوء العذاب ) یبغونکم شدة العذاب ، من سام السلعة إذا طلها . فإن قلت : ما محل یسومونکم ؟ قلت : هو استئناف لا محل له . و یجوز أن یکون حالا من المخاطبین أو من آل فرعون . و (ذلکم ) اشارة إلی الإنجاء أو إلی العذاب . و البلاء : النعمة أو المحنة . و قرئ : یقتلون ، بالتخفیف . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
«یَسومونکم» از «سوم»، به معناى دنبال چیزى رفتن یا تحمیل کردن است. در آیه‏ى قبل که سخن از برترى و فضیلت بنى‏اسرائیل بود، آن را فقط به خدا نسبت داد و فرمود: «هو فضّلکم على العالمین» ولى این آیه مى‏فرماید: ما آنها را نجات دادیم، «انجینا» این تفاوت در مفرد و جمع، شاید به خاطر آن است که نجات خداوند، به واسطه‏ى صبر و مقاومت خود مردم و رهبرى حضرت موسى انجام گرفته است و معمولاً در مواردى که الطاف الهى از طریق واسطه‏ها انجام گیرد، ضمیر جمع بکار برده مى‏شود. مثلاً در مورد باران مى‏فرماید: «أنزلنا» <246> ، زیرا دریا، گرما، ابر، باد و موارد دیگر دست به دست هم داده و باران را به وجود آورده‏اند. 1- نجات‏دهنده‏ى واقعى خداوند است، گرچه نجات از طریق رهبرى موسى انجام گرفته باشد. «انجیناکم» 2- یاد نعمت‏هاى الهى، سبب پایدارى و پرهیز از شرک است. «أغیراللّه ابغیکم... و اذ انجیناکم» 3- رهبران باید پیوسته نعمت‏هاى الهى را یادآورى کنند تا مردم دچار غفلت نشوند. «واذ أنجیناکم» 4- طاغوت‏ها بدون یاران و اطرافیان، زورى ندارند. «آل فرعون» 5 - طاغوت‏ها براى حفظ حکومتشان، بى‏گناهان را مى‏کشند. «یقتّلون أبناءکم» 6- زنان و جوانان، اهداف نقشه‏هاى طاغوت هستند. «یقتّلون... یستحیون...» 7- زنده نگاهداشتن مادرانى که فرزندانشان را جلو چشمشان کشته‏اند، بدترین عذاب است. «سوء العذاب یقتّلون ابنائکم و یستحیون نسائکم» 8 - گاهى حوادث تلخ وناگوار، وسیله آزمایش الهى‏اند. «بلاءُ من ربّکم» 9- سختى‏ها و گرفتارى‏ها را هر چند بزرگ باشند، در مسیر تربیت انسان و آزمایشى الهى بدانیم. «و فى ذلکم بلاء من ربّکم عظیم» [ نظرات / امتیازها ]

بعد از آن بنى اسرائیل زمان پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم را بر وجه امتنان و انعام بر اسلاف ایشان مخاطبه فرماید: وَ إِذْ أَنْجَیْنٰاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ :و یاد آورید زمانى را که نجات دادیم شما را از آل فرعون که، یَسُومُونَکُمْ سُوءَ اَلْعَذٰابِ :تحمیل مى کردند شما را به ذلت به بدترین عذاب، یُقَتِّلُونَ أَبْنٰاءَکُمْ :مى کشتند پسران شما را، وَ یَسْتَحْیُونَ نِسٰاءَکُمْ :و زنده مى گذارند زنان و دختران شما را، وَ فِی ذٰلِکُمْ بَلاٰءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ :و در مذکورات ابتلا و امتحانى است عظیم از جانب پروردگار شما، هم به نعمت و راحت، و هم به نقمت و مشقت

سبب قتل: فرعون خواب دید آتشى از بیت المقدس، شعله ور به طرف مصر شد به حدى که خانها و قبطیها را تمام سوزانید و بنى اسرائیل سالم ماندند

فرعون سحره و کهنه را حاضر، و از آنها استفسار کرد گفتند: در بنى اسرائیل غلامى متولد شود که هلاک تو و زوال ملک و دین تو به دست او باشد فرعون امر نمود به قتل هر پسرى که متولد شود از بنى اسرائیل، و ملازمان را مأمور به آن نمود مدتى پسران را کشتند و پیران هم بتدریج مردند جمعیت آنها در نهایت نقصان، به دربار فرعون مجتمع، که عن قریب از ما کسى باقى نماند فرعون گفت: یک سال ذبح، و یک سال رها کنند هارون در ثانى متولد و رها شد، موسى در اول، و به قدرت کاملۀ الهیه در حجر فرعون تربیت و بالاخره هالک او شد [ نظرات / امتیازها ]

«وَ إِذْ أَنْجَیْنٰاکُمْ » 138 مجمع ابن عامر «آنجا» بصورت مفرد غایب قرائت کرده است، یعنى او نجات داد، و دیگران بصورت متکلّم خوانده اند، یعنى ما نجات دادیم، و جمله ى «یُقَتِّلُونَ » بضمّ یاء و تشدید تاء و فتح قاف قرائت عموم قاریها است

یعنى زیاد مى کشتند، و بفتح یاء و سکون قاف و ضمّ تاء نیز خوانده اند بمعنى مى کشند

سخن ما: سرگذشت موسى و فرعون و بنى اسرائیل در قرآن مکرّر یاد شده است، شاید براى آن بوده است که یگانه دشمن مبارز اسلام با شهرت و ادّعاى علم و دین یهود بود که باستناد دین و تورات و مقرّرات آن خود را از همه بالاتر مى دانست ، و البتّه اعراب مکّه فقط مى توانستند با پیغمبر جنگ کنند، ولى وسیله ى معارضه ى با اسلام و قرآن نداشتند، و مسیحیها دور از منطقه ى نفوذ اسلام بودند و رابطه ى آنها با اسلام و مسلمین کم بود، بعلاوه که قسمتى از ادعا و دین و شخصیت آنها تکیه به تورات داشت که مقدّم و پایه ى انجیل آنها است، ازاین جهت بیشتر بحث و اعتراض از سوى یهود بود، و در مواقع مقتضى به تعبیرهاى مختلف اوضاع فکرى و اجتماعى گذشته ى آنها بصورت نقل و تاریخ گذشته بیان شده است، تا در مرتبه ى اوّل یهود به مردم معرّفى شوند و دعاوى بیهوده نکنند، و در مرتبه ى دوّم پند و عبرت باشد براى دیگران که بخوانند و بشنوند و پند گیرند، این است که اوّل: در آیت 128 «لَقَدْ أَخَذْنٰا آلَ فِرْعَوْنَ » تا آخر آیت 134 «وَ مٰا کٰانُوا یَعْرِشُونَ » یادآورى شده است که انسان اگر به زر و زور خود مغرور شد و از همه چیز بیگانه و بى خبر، ممکن است حوادث غیر منتظره روزگار طورى او را بفشرد و نابود کند که قرنها مایه ى پند و عبرت تاریخى ملّتها بشود، چنان که بسى اشخاص را دیده ایم و شنیده ایم بواسطه ى بى باکى و هواپرستى سالها گرفتار فقر و بیمارى واگیر و نفرت مردم بوده اند و هستند [ نظرات / امتیازها ]

و اى بنى اسرائیلیان شما یادآور شوید وقتى را که در شکنجه و عذاب آل فرعون و قبطیان بودید و مى چشانیدند بشما سختى عذاب را،پسرهاى شما را مى کشتند و زنهاى شما را نگاه مى داشتند و این بلاء و آزمایش بزرگى بود از طرف پروردگار شما،اشاره به اینکه شما در عوض این همه نعمتهاى الهى که باید به شکرانه نعمت او فقط رو به او آرید و او را پرستش نمائید مى خواهید شریک براى او بسازید و او را در پرستش شریک خدا گردانید این روش عقلائى نیست [ نظرات / امتیازها ]

و هنگامى که نجات دادیم شما را از آل فرعون که میچشانیدند بشما و بذلّت و خوارى میگرفتند شما را بعذاب بسیار زشت و خفة و ذلة پسران شما را میکشتند و زنهاى شما را بکنیزى و تحمل اعمال شاقه میبردند و نگاه میداشتند و این بلاء بزرگ از جانب پروردگار بود که آنها را مسلط فرموده بود بر شما و همچه بلائى را از شما برطرف فرمود و شما را نجات بخشید

وَ إِذْ أَنْجَیْنٰاکُمْ کلمه اذ متعلق بمحذوف است مثل اذکروا یعنى یاد کنید از آن زمان و این خطاب ظاهرا متوجه بیهود عصر پیغمبر اکرم صلّى اللّٰه علیه و آله و سلّم است که یاد کنید از زمان قبل از بعثت حضرت موسى که شما در چه ذلت و خفت بودید در چنگال فرعونیان و خداوند بفرستادن موسى و هارون شما را یعنى اسلاف و آباء شما را از این حقارت و ذلت نجات بخشید و صدها نعمتهاى دیگر که شرحش در سوره مائده گذشت در ذیل آیه 23 وَ إِذْ قٰالَ مُوسىٰ لِقَوْمِهِ یٰا قَوْمِ اُذْکُرُوا نِعْمَتَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جَعَلَ فِیکُمْ أَنْبِیٰاءَ وَ جَعَلَکُمْ مُلُوکاً وَ آتٰاکُمْ مٰا لَمْ یُؤْتِ أَحَداً مِنَ اَلْعٰالَمِینَ مراجعه فرمائید

مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ که قبطیان باشند مخصوصا نزدیکان فرعون که تعبیر بآل فرموده که آنها با شما چه میکردند یَسُومُونَکُمْ سُوءَ اَلْعَذٰابِ یعنى از روى کره و اجبار عذاب بد و زشت بشما میکردند و در چنگال آنها گرفتار بودید

یُقَتِّلُونَ أَبْنٰاءَکُمْ یکى از عذابهاى سخت آنها این بود که بمجرد تولد اولاد اگر پسر بود سر میبریدند بلکه مفتشهاى آنها اگر زنى از بنى اسرائیل حمل داشت شکم پاره میکردند اگر طفل پسر بود میکشتند بلکه میانه زنها و شوهرها جدایى میانداختند که اصلا حمل پیدا نکنند و موسى بدنیا نیاید وَ یَسْتَحْیُونَ نِسٰاءَکُمْ که بکنیزى و کلفتى براى جمع مزابل و جاروب خاک روبه و امثال آنها وادار میکردند

وَ فِی ذٰلِکُمْ و در این عذابها براى شما بلاء بلاء و مصیبت بود که بواسطه طغیان و سرکشى و معصیت و نافرمانى خداوند آنها را بر شما مسلط فرموده بود من ربّکم چون هیچ امرى تا مشیت حق تعلق نگیرد واقع نمیشود چنانچه مکرر گفته ایم عظیم بسیار بزرگ و سخت و شدید بود براى شما و خداوند ببرکت موسى نجات داد شما را، اشاره به اینکه بخود بیائید و با پیغمبر اسلام صلّى اللّٰه علیه و آله و سلّم ستیزگى نکنید که گرفتار بلاء خواهید شد [ نظرات / امتیازها ]

وَ إِذْ أَنْجَیْنٰاکُمْ ،اهل شام خواندند:و اذ انجاکم،على الخبر من الغائب،و باقى قرّاء به لفظ خبر از خود«انجیناکم»و تفسیر این در سورة البقرة رفته است جز که اشارتى کنیم حق تعالى گفت:یاد کنى نعمتهاى من چون برهانیدم شما را از آل فرعون که بر شما مى نهادند،من السّوم و السّوم:التّکلیف،یقال:سامه خسفا،اى کلّفه ظلما سُوءَ اَلْعَذٰابِ ،عذاب بد از استعباد و استخدام و آنچه شرح دادیم یُقَتِّلُونَ أَبْنٰاءَکُمْ ،مى کشتند پسرانتان را نافع خواند تنها:یقتلون،بتخفیف از بناء ثلاثى،من قتل یقتل و باقى قرّاء بتشدید من التّقتیل لتکثیر الفعل،من کثرة المقتولین،و زنان شما را یعنى دختران را زنده رها مى کردند وَ فِی ذٰلِکُمْ ،و در این معنى که رفت و اشارت به او کرده شد بلایى و نعمتى هست عظیم از خداى شما و بلا،ابتلا باشد و ابتلا و امتحان هم به نعمت باشد و هم به شدّت [ نظرات / امتیازها ]