(قال الملا الذین استکبروا من قومه لنخرجنک یا شعیب و الذین امنوامعک من قریتنا او لتعودن فی ملتنا قال او لو کنا کارهین ):(بزرگان قوم او که تکبرمی نمودند،گفتند: ای شعیب ما هر آینه تو و کسانی را که با تو ایمان آوردند ازآبادی خود بیرون می کنیم ،مگر اینکه به دین و آیین ما باز گردید،فرمود: هرچنداز آن اکراه داشته باشیم ؟)،اگر چه شعیب (ع )به راهنمایی و ارشاد قوم خودپرداخت ،لیکن آنان استکبار نمودند و رشد و هدایت را نپذیرفتند و به این ترتیب برای نزول حکم الهی و عذاب او تعجیل نمودند و به جای آنکه هدایت را بپذیرند، دست به تهدید و ارعاب مؤمنین زدند و به آنها گفتند:اگر به دین مانگروید و دست از توحید بر ندارید،شما را از ده خود بیرون می کنیم ،اما اخراج از دهکده و تبعید، بر مؤمنان آسانتر از ارتداد و بازگشتن از شریعت توحید بود،چون خداوند چنانچه در قرآن فرموده : زمین خود را وسیع قرار داده تا مردم درآن مهاجرت کنند و هر کس در راه خدا مهاجرت نماید هر آینه وسعت و گشایش خواهدیافت (31)،و چون گفتار کافران با تأکید و ارعاب توأم بود، لذا حضرت شعیب از خدای متعال طلب فتح و پیروزی نمود. [ نظرات / امتیازها ]

در این آیات عکس العمل قوم شعیب در برابر سخنان منطقى این پیامبر بزرگ بیان شده است ، و از آنجا که اشراف متکبر و مغرور زمان او، از نظرظاهر بسیار نیرومند بودند، عکس العمل آنها نیز شدیدتر از دیگران بود آنها نیز مانند همه متکبران مغرور، روى زور و قدرت خویش تکیه کرده ، به تهدید شعیب و یارانش پرداختند، چنانکه قرآن مى گویداشراف زورمند و متکبر قوم شعیب به او گفتند سوگند یاد مى کنیم که قطعا هم خودت و هم کسانى را که به تو ایمان آورده اند، از محیط خود بیرون خواهیم راند، مگر اینکه هر چه زودتر به آئین ما بازگردید. (قال الملا الذین استکبروا من قومه لنخرجنک یا شعیب و الذین آمنوا معک من قریتنا او لتعودن فى ملتنا).
ممکن است ، از ظاهر این تعبیر (بازگشت به آئین ما) بعضى چنین تصور کنند که شعیب قبلا در صف بتپرستان بود، در حالى که چنین نیست ، بلکه چون شعیب قبلا ماموریت تبلیغ نداشته و در برابر وضع آنها سکوت مى کرد، آنها چنین پنداشته اند که پیرو آئین بت پرستى است ، در حالى که هیچیک از پیامبران بت پرست نبوده اند، حتى قبل از زمان نبوت ، عقل و درایت پیامبران بیش از این است که دست به چنین کار نابخردانه اى بزنند، و به علاوه روى سخن تنها به شعیب نبوده بلکه مومنان و پیروان او را نیز شامل مى گردد و ممکن است این تعبیر به خاطر آنها باشد.
البته تهدید مخالفان تنها همین نبوده است ، تهدیدهاى دیگرى نیز داشته اند که در سایر آیات مربوط به شعیب بحث خواهد شد.
پاسخى که شعیب در برابر این همه تهدید و خشونت به آنها داد خیلى ساده و ملایم و منطقى بود، گفت :((آیا مى خواهید ما را به آئین خودتان بازگردانید، اگر چه مایل نباشیم )) (قال ا و لو کنا کارهین ).
در حقیقت شعیب مى خواهد بگوید: ((آیا سزاوار است شما عقیده خود را
بر ما تحمیل کنید و آئینى که فساد و بطلان آن بر ما آشکار شده است با زور به ما بقبولانید، به علاوه یک آئین تحمیلى چه سودى براى شما دارد؟! [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه، ج‏2، ص: 69
(آیه 88)- در این آیه و آیه بعد عکس العمل قوم مستکبر شعیب در برابر سخنان منطقى این پیامبر بزرگ بیان شده است.
قرآن مى‏گوید: «اشراف زورمند و متکبر قوم شعیب به او گفتند سوگند یاد مى‏کنیم که قطعا، هم خودت و هم کسانى را که به تو ایمان آورده‏اند، از محیط خود بیرون خواهیم راند، مگر این که هر چه زودتر به آیین ما باز گردید» (قالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّکَ یا شُعَیْبُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَکَ مِنْ قَرْیَتِنا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنا)».
پاسخى که شعیب در برابر این همه تهدید و خشونت به آنها داد خیلى ساده و ملایم و منطقى بود، «گفت: آیا (مى‏خواهید ما را به آیین خودتان بازگردانید) اگر چه مایل نباشیم» (قالَ أَ وَ لَوْ کُنَّا کارِهِینَ). [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
أی لیکونن أحد الأمرین : إما إخراجکم ، و إما عودکم فی الکفر . فإن قلت : کیف خاطبوا شعیبا علیه السلام بالعود فی الکفر فی قولهم (أو لتعودن فی ملتنا) و کیف أجابهم بقوله [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
زورگویى و تهدید به اخراج و تبعید، به نوعى در مورد همه‏ى انبیا بوده است، چنانکه در جاى دیگر مى‏خوانیم: کافران نسبت به پیامبران خود چنین تهدیدهایى داشته‏اند. «قال الّذین کفروا لرسلهم لنخرجنّکم من أرضنا أو لتعودنّ فى ملّتنا» <178> هیچ یک از انبیا پیش از رسالت، مشرک و بت‏پرست نبوده‏اند، ولى برخورد آنان با مشرکان آرام بوده است. امّا پس از رسالت با عزم و اراده‏اى قوى‏تر مردم را هدایت کرده و با مشرکان مقابله مى‏کردند، لذا خطاب «لتعودنّ»، به پیروان انبیا است، نه خود آنان. <179> 1- اَشراف مستکبر، دشمن انبیا بوده‏اند. «قال الملأ الّذین استکبروا... لنخرجنّک» 2- استدلال و منطق، شیوه‏ى انبیاست، «جاءتکم بیّنة» <180> ولى روش کفّار، تهدید و زورگویى است. «لنخرجنّک» 3- مبلّغان نباید از تهدیدهاى مخالفان بترسند، چون در این راه، تهدید به قتل و تبعید همیشه بوده است. «لنخرجنّک» 4- تحمیل عقائد، شیوه‏ى کفّار است و دین تحمیلى سودى ندارد. «لتعودنّ فى ملّتنا... کارهین» 5 - در برخورد با جهالت کافران، از ادب و گفتار نرم و حکمیانه استفاده کنیم. «أوَ لو کنّا کارهین» [ نظرات / امتیازها ]

زورگویى و تهدید به اخراج و تبعید، به نوعى در مورد همه‏ى انبیا بوده است، چنانکه در جاى دیگر مى‏خوانیم: کافران نسبت به پیامبران خود چنین تهدیدهایى داشته‏اند. «قال الّذین کفروا لرسلهم لنخرجنّکم من أرضنا أو لتعودنّ فى ملّتنا» [178]
هیچ یک از انبیا پیش از رسالت، مشرک و بت‏پرست نبوده‏اند، ولى برخورد آنان با مشرکان آرام بوده است. امّا پس از رسالت با عزم و اراده‏اى قوى‏تر مردم را هدایت کرده و با مشرکان مقابله مى‏کردند، لذا خطاب «لتعودنّ»، به پیروان انبیا است، نه خود آنان. [179]
178) ابراهیم، 13
179) تفسیر نمونه‏
پیام ها
1- اَشراف مستکبر، دشمن انبیا بوده‏اند. «قال الملأ الّذین استکبروا... لنخرجنّک»
2- استدلال و منطق، شیوه‏ى انبیاست، «جاءتکم بیّنة» [180] ولى روش کفّار، تهدید و زورگویى است. «لنخرجنّک»
3- مبلّغان نباید از تهدیدهاى مخالفان بترسند، چون در این راه، تهدید به قتل و تبعید همیشه بوده است. «لنخرجنّک»
4- تحمیل عقائد، شیوه‏ى کفّار است و دین تحمیلى سودى ندارد. «لتعودنّ فى ملّتنا... کارهین»
5 - در برخورد با جهالت کافران، از ادب و گفتار نرم و حکمیانه استفاده کنیم. «أوَ لو کنّا کارهین» [ نظرات / امتیازها ]

در این آیات عکس العمل قوم شعیب در برابر سخنان منطقى این پیامبر بزرگ بیان شده است ، و از آنجا که اشراف متکبر و مغرور زمان او، از نظر
ظاهر بسیار نیرومند بودند، عکس العمل آنها نیز شدیدتر از دیگران بود آنها نیز مانند همه متکبران مغرور، روى زور و قدرت خویش تکیه کرده ، به تهدید شعیب و یارانش پرداختند، چنانکه قرآن مى گویداشراف زورمند و متکبر قوم شعیب به او گفتند سوگند یاد مى کنیم که قطعا هم خودت و هم کسانى را که به تو ایمان آورده اند، از محیط خود بیرون خواهیم راند، مگر اینکه هر چه زودتر به آئین ما بازگردید. (قال الملا الذین استکبروا من قومه لنخرجنک یا شعیب و الذین آمنوا معک من قریتنا او لتعودن فى ملتنا).
ممکن است ، از ظاهر این تعبیر (بازگشت به آئین ما) بعضى چنین تصور کنند که شعیب قبلا در صف بتپرستان بود، در حالى که چنین نیست ، بلکه چون شعیب قبلا ماموریت تبلیغ نداشته و در برابر وضع آنها سکوت مى کرد، آنها چنین پنداشته اند که پیرو آئین بت پرستى است ، در حالى که هیچیک از پیامبران بت پرست نبوده اند، حتى قبل از زمان نبوت ، عقل و درایت پیامبران بیش از این است که دست به چنین کار نابخردانه اى بزنند، و به علاوه روى سخن تنها به شعیب نبوده بلکه مومنان و پیروان او را نیز شامل مى گردد و ممکن است این تعبیر به خاطر آنها باشد.
البته تهدید مخالفان تنها همین نبوده است ، تهدیدهاى دیگرى نیز داشته اند که در سایر آیات مربوط به شعیب بحث خواهد شد.
پاسخى که شعیب در برابر این همه تهدید و خشونت به آنها داد خیلى ساده و ملایم و منطقى بود، گفت :((آیا مى خواهید ما را به آئین خودتان بازگردانید، اگر چه مایل نباشیم )) (قال ا و لو کنا کارهین ). <88>
در حقیقت شعیب مى خواهد بگوید: ((آیا سزاوار است شما عقیده خود را
بر ما تحمیل کنید و آئینى که فساد و بطلان آن بر ما آشکار شده است با زور به ما بقبولانید، به علاوه یک آئین تحمیلى چه سودى براى شما دارد؟! [ نظرات / امتیازها ]

1058. The gentle, all-persuasive arguments of Shu'ayb fell on hard hearts. Their only reply was: "Turn him out! - him and his people." When courtesy and a plea for toleration are pitted against bigotry, what room is there for logic? But bigotry and unrighteousness have their own crooked ways of pretending to be tolerant. "0 yes!" they said, "We are very tolerant and long-suffering! But we are for our country and religion. Come back to the ways of our fathers, and we shall graciously forgive you!" "Ways of their fathers!" - they meant injustice and oppression, highhandedness to the poor and the weak, fraud under cover of religion, and so on! Perhaps the righteous were the poor and the weak. Were they likely to love such ways? Perhaps there was implied a bribe as well as a threat. "If you come back and wink at our iniquities, you shall have scraps of prosperity thrown at you. If not, out you go in disgrace!" [ نظرات / امتیازها ]

گفتند جماعتى از کفار که تکبر میورزیدند از قوم شعیب بحضرتش خطاب کردند که هراینه ما تو را و کسانى که ایمان آورده اند با تو از شهر خودمان که مسکن و مأواى شما بوده خارج میکنیم مگر اینکه دست از کیش خود بردارید و برگردید بکیش ما فرمود شعیب آیا و لو اینکه ما کراهت داشته باشیم

مسئلة کره مقابل طوع است چنانچه در قرآن میفرماید طَوْعاً أَوْ کَرْهاً فصّلت آیه 10، طوع عملى است که از روى میل و رغبت انجام گیرد و از همین باب است اطاعت که امتثال اوامر الهى باشد از روى شوق و میل و رغبت

کره بمعنى اشمئزاز و تنفر و بى میلى باشد و اکراه آنست که کسى را وادار و مجبور کنند بر عملى که رغبت نداشته و کراهت دارد و خداوند میفرماید لاٰ إِکْرٰاهَ فِی اَلدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ اَلرُّشْدُ مِنَ اَلْغَیِّ بقره آیه 257، بعد از آیة الکرسى قٰالَ اَلْمَلَأُ اَلَّذِینَ اِسْتَکْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ملاء بمعنى جماعت یعنى جمعى از کفار آنهم نه توده مردم بلکه رؤساء و امراء و سران قوم که خود را با قدرت و شوکت و بزرگ میشمردند اینها تهدید کردند حضرت شعیب و مؤمنین بآن حضرت را که حضرت شعیب دست از دعوت بردارد و مؤمنین برگردند بهمان کفر اولى و شرک و الاّ تمام شما ها را لَنُخْرِجَنَّکَ یٰا شُعَیْبُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا مَعَکَ مِنْ قَرْیَتِنٰا اخراج بلد میکنیم شما را که دیگر مزاحم ما نباشید و گفتیم اطلاق قریه بر بلد بسیار داریم

أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنٰا حضرت شعیب که اصلا داخل در ملت آنها نبود که خارج شده باشد تا عود کند و برگردد و مفسرین در این باب بدست و پا افتادند و تصرف در معناى عود کردند با اینکه آنها توهم کرده بودند که شعیب هم بدوا بکیش آنها العیاذ کافر و مشرک بوده یا اینکه این خطاب متوجه بمؤمنین قوم بوده و چون شعیب هم داخل در مؤمنین بوده خطاب جمعى کردند لکن تمام اینها بى مدرک است و ظاهر این نحو بنظر میرسد که عود شعیب با عود مؤمنین مختلف است، عود شعیب اینست که چنانچه قبل از بعثت دعوت نمیکردى و کارى بکار ما نداشتى حال هم دست از دعوت بردار و ما را بخود واگذار کن و دخالت در کارهاى ما نداشته باش، و عود مؤمنین این است که از اطراف شعیب بیرون شوند و بهمان کیش اولى خود برگردند

قٰالَ أَ وَ لَوْ کُنّٰا کٰارِهِینَ چگونه ممکن است من دست از دعوت بردارم با مأموریتى که از جانب خداوند دارم و چگونه ممکن است مؤمنین بعد از آنى که حق براى آنها مکشوف شده و بطلان کفر و شرک را یقین پیدا کردند البته ما در عود کمال کراهت را داریم و ممکن نیست دست بردار باشیم و در موضوع اخراج بلد هم شما همچه قدرتى ندارید و خداوند چنین فرصتى بشما نخواهد داد [ نظرات / امتیازها ]

قٰالَ اَلْمَلَأُ اَلَّذِینَ اِسْتَکْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّکَ یٰا شُعَیْبُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا مَعَکَ مِنْ قَرْیَتِنٰا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنٰا پس ازآنکه شعیب ع جماعت مدین و ایکه را به وحدت اله عالم ارشاد گردانید و بترک کم فروشى و فساد در زمین به آنها اصرار نمود و به بلیغ ترین سخنانى آنها را ارشاد بصلاح گردانید جماعتى از آن کسانى که استکبار کردند و نخواستند بسخنان او و قرى بگذارند او را تهدید نمودند و بلام قسم و نون تأکید ثقیله(لنخرجنّک)مؤکّدا قسم یاد نمودند و گفتند اى شعیب یا تو را با آنهائى که به تو ایمان آورده اند از شهر بیرون مى کنیم یا به ملّت ما برگردید گویا مى گفتند یا به ملّت ما عود کن یا از شهر ما بیرون رو

سؤال مگر شعیب قبلا مشرک بوده که مى گفتند به ملّت ما عود کن پاسخ معلوم مى شود آنها قبلا پیش از تبلیغ گمان مى کردند شعیب نیز مثل آنها کافر یا بت پرست مى باشد که مى گفتند عود کن به ملّت ما،یا مقصود عود مؤمنین با او مراد آنها بوده چگونه ممکن است مشرک به مرتبه رسالت برسد هرگز ممکن نیست

قٰالَ أَ وَ لَوْ کُنّٰا کٰارِهِینَ شعیب گفت اگرچه ما از دین و رویه شما کاره باشیم مى خواهید ما را بجبر و قهر در دین خود وارد کنید

(اولو)الف استفهام و(واو)حرف عطف و(لو)حرف شرط است یعنى ما و مؤمنین هرگز به رغبت و میل به دین شما نخواهیم آمد مگر اینکه جبرا ما را به دین خود کشانید چگونه ما باختیار به دین شما درآئیم [ نظرات / امتیازها ]

قٰالَ اَلْمَلَأُ اَلَّذِینَ اِسْتَکْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّکَ یٰا شُعَیْبُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا مَعَکَ مِنْ قَرْیَتِنٰا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنٰا پیش تر گفتیم که شعیب مرفهین کافر را به صلح و همزیستى با کسانى که به وى ایمان آورده اند فراخواند و اینکه هرکس را باید آزاد گذارد، تا هر دینى را که مى خواهد برگزیند؛ لکن مرفهین دعوت او را رد کردند و او را در انتخاب یکى از دو چیز مخیّر گذاردند که سومى ندارند: یا وى و همراهانش از شهر آنان بیرون روند و یا کسانى که ایمان آوردند دوباره به کفر برگردند و خود او هم همان موضع پیش از نبوت خود را داشته باشد؛ یعنى نه دین آنها را تکذیب کند و نه تأیید؛ به بیانى دیگر این سخن آنان که «و یا به آیین ما برگردید»، بدین معناست که باید همان وضعیت پیش از نبوت برگردد

قٰالَ أَ وَ لَوْ کُنّٰا کٰارِهِینَ ؟ این، منطق انسان با انصاف و اخلاصمند است که نه او کسى را بر چیزى که دوست ندارد مجبور مى کند و نه دوست دارد کسى او را بر چیزى که نمى خواهد وادارد وانگهى آیا مى شود ایمان اجبارى باشد؟ و آیا یک مؤمن واقعى سکونت در وطن را بر دین و عقیده اش ترجیح مى دهد؟ [ نظرات / امتیازها ]