(لا تعتذروا قدکفرتم بعد ایمانکم ان نعف عن طائفه منکم نعذب طائفه بانهم کانوا مجرمین ):(عذر تراشی نکنید، به تحقیق که بعد از ایمانتان کفروزریدید و ما اگر از گروهی از شما بگذریم و عفوتان کنیم ، گروه دیگر را عذاب می کنیم ، چون آنها گناهکارند)، لذا عذر تراشی ها و گفتار شما بی ثمر است وبعداز حکم ما به کفر شما دیگر عذر خواهی فایده ای ندارد و اینکه فرمود: بعد ازایمانتان کافر شدید، یعنی بعد از همان ایمانی که به آن تظاهر می کردید، یا بگوئیم همان ایمان ضعیفی هم که داشتید، چون بسیار سست بود و ایمن از زوال نبود،لذا ایمانتان از بین رفت و کافر شدید و می فرماید، اگر بنابر مصالحی خداوند دراین دنیا از گناه بعضی از شما بگذرد، محققا گروه دیگر باید مجازات شوند،چون گناهکار بوده و مستحق عذاب هستند، پس معلوم می شود این منافقان عده کثیری بوده اند و منظور از عفو در اینجا ترک عذاب به جهت مصالحی از مصالح دین است نه به معنای آمرزش مستند به توبه و هیچ مانعی هم ندارد که این آیه تتمه سخنان پیامبر(ص ) باشد و مراد از عفو و عذاب ، چشم پوشی یا عذاب رسولخدا نسبت به آنان باشد که یکی را ادب نموده و از دیگری درگذرد. اما به قرینه آیات بعدی احتمالا این آ یه گفتار خدای متعال است خطاب به منافقان (والله یعلم ). [ نظرات / امتیازها ]

ـ عذرخواهى منافقان صدر اسلام از عملکرد ناشایست خود، پس از افشاى اسرار خائنانه شان

لا تعتذروا قد کفرتم بعد إیمنکم

2 ـ پذیرفته نشدن عذر منافقان استهزاکننده به اسلام و پیامبر(ص)

کنتم تستهزءون. لا تعتذروا قد کفرتم بعد إیمنکم

3 ـ برملا شدن کفر منافقان صدر اسلام، در پى توطئه آنان علیه اسلام و پیامبر(ص)

لا تعتذروا قد کفرتم بعد إیمنکم

4 ـ منافقان صدر اسلام، گروهى بودند که در آغاز به اسلام ایمان آوردند ولى بعداً به کفر گرویده و مرتد شدند.

لا تعتذروا قد کفرتم بعد إیمنکم

5 ـ کفر منافقان، پس از ایمان ظاهریشان، مانع پذیرفته شدن عذر آنان است.

لا تعتذروا قد کفرتم بعد إیمنکم

6 ـ عذر منافقان، عذر بدتر از گناه و مایه برملا شدن کفر باطنى آنان بود.

إنما کنا نخوض و نلعب ... لا تعتذروا قد کفرتم بعد إیمنکم

7 ـ اعلام امکان بخشیده شدن برخى از منافقان از سوى خداوند و وعده عذاب و کیفر حتمى براى برخى دیگر از آنان

إن نعف عن طائفة منکم نعذب طائفة

8 ـ سردمداران جریان نفاق و عاملان اصلى جرم و تبهکارى در جامعه، غیر قابل بخشش و مستحق مجازات

إن نعف عن طائفة منکم نعذب طائفة بأنهم کانوا مجرمین

تعلیل عذاب دسته اى از منافقان، به اینکه اینان گروه مجرم و تبهکارند ـ در برابر عفو گروهى دیگر ـ مى تواند گویاى این حقیقت باشد که: سردمداران جریان نفاق و عاملان اصلى جرم، شایسته بخشش نبوده و باید مجازات شوند.

9 ـ غیر قابل بخشش بودن کیفر برخى از منافقان، به دلیل مداومت و استمرار آنان بر انجام جرم و خطا

إن نعف عن طائفة منکم نعذب طائفة بأنهم کانوا مجرمین

برداشت فوق با توجّه به این است که «بأنهم ... » تعلیل «نعذب» مى باشد و «هم کانوا مجرمین» افاده استمرار مى کند.

10 ـ اعلام امکان بخشیده شدن برخى از منافقان از سوى خداوند، به دلیل مداومت نداشتن آنان بر ارتکاب جرایم

إن نعف عن طائفة منکم نعذب طائفة بأنهم کانوا مجرمین

از اینکه خداوند علت بخشیده نشدن عده اى از منافقان را، استمرار آنان بر جرم بیان کرده، استفاده مى شود که بخشیده شدن گروه دیگر، به دلیل مداومت نداشتن آنان بر ارتکاب جرایم است.

11 ـ استمرار و مداومت بر جرم، مانع پذیرفته شدن توبه و عذرخواهى انسان از درگاه الهى

لا تعتذروا ... نعذب طائفة بأنهم کانوا مجرمین

12 ـ منافقان، داراى گروههاى متفاوت و مراتب مختلف، در خباثت و ارتکاب جرایم

إن نعف عن طائفة منکم نعذب طائفة بأنهم کانوا مجرمین

13 ـ جرایم انسان، منشأ اصلى کیفر و عذاب الهى

نعذب طائفة بأنهم کانوا مجرمین

14 ـ منافقان توطئه گر، مستحق کیفر و مجازات دنیوى اند و عدم اعمال آن نسبت به برخى از آنان از جانب خداوند، به اقتضاى مصلحت است.*

إن نعف عن طائفة منکم نعذب طائفة بأنهم کانوا مجرمین

مراد از عفو و عذاب، مى تواند بخشش و کیفر دنیوى باشد نه اخروى ; در این صورت به حکم عقل، عفو از یک گروه به خاطر مصلحتى صورت گرفته است.

15 ـ افعال الهى، داراى علت و حکمت

نعذب طائفة بأنهم کانوا مجرمین

16 ـ مسدود نبودن راه بازگشت به خداوند، براى منافقان

إن نعف عن طائفة

برداشت فوق بر این اساس است که مراد از «عفو» بخشش گناهان منافقان باشد ـ اعم از بخشش دنیوى و اخروى ـ که در این صورت، آیه با بیان امکان «عفو»، راه را براى بازگشت آنان باز گذارده است.

17 ـ نقش پیامبر(ص) و رهبر جامعه اسلامى در عفو گروهى از منافقان بر اساس مصالح و کیفر گروهى دیگر

إن نعف ... نعذب

با توجّه به اینکه مراد از عفو و عذاب، مى تواند بخشش و کیفر دنیوى باشد، و نیز با الغاى خصوصیت و تعمیم دادن صدور حکم عفو و مجازات به رهبر جامعه اسلامى مطلب فوق را مى توان استفاده کرد.

18 ـ از امام باقر(ع) درباره سخن خدا: «لا تعتذروا قد کفرتم بعد إیمانکم» روایت شده که فرمود: هؤلاء قوم کانوا مؤمنین صادقین ارتابوا و شکوا و نافقوا بعد ایمانهم ... ;(1)

اینان گروهى از مؤمنان راستینى بودند که دچار شک و تردید گردیده و پس از ایمان گرفتار نفاق شدند ... ».
[ نظرات / امتیازها ]

1323. See last note. Hypocrisy is a halfway house, a state of indecision in the choice between good and evil. Those who definitely range themselves with good obtain forgiveness; those who pass definitely to evil suffer the penalties of evil. [ نظرات / امتیازها ]

سـپس به پیامبر دستور مى دهد صریحا به این منافقان بگو: «دست از این عذرهاى واهى و دروغین بردارید» (لا تعتذروا). چرا که «شما بعد از ایمان راه کفر پیش گرفتید» (قد کفرتم بعد ایمانکم ). ایـن تـعـبـیـر نـشـان مى دهد که گروه بالا از آغاز در صف منافقان نبودند, بلکه درصف مؤمنان ضعیف الایمان بودند و پس از ماجراى فوق راه کفر پیش گرفتند. سرانجام , آیه را با این جمله پایان مى دهد که : «اگر ما گروهى از شما راببخشیم گروه دیگرى را به خاطر این که مجرم بودند, مجازات خواهیم کرد» (ان نعف عن طائفة منکم نعذب طائفة بانهم کانوا مجرمین ). ایـن کـه مـى گـوید گروهى را مجازات مى کنیم به خاطر جرم و گناهشان , دلیل برآن است که «گروه مورد عفو» افرادى هستند که آثار جرم و گناه را با آب توبه از وجودخود شسته اند. [ نظرات / امتیازها ]

و چون حق تعالى بیان فرمود که این استهزاء کفر است و به حکم عقل اقدام بر کفر به سبب لهو و لعب غیر جایز باشد، پس ثابت گردد قول منافقین «إِنَّمٰا کُنّٰا نَخُوضُ وَ نَلْعَبُ » عذر حقیقى نخواهد بود، بلکه عذر بدتر از گناه است، لا جرم نهى از اعتذار به آن به جهت وجوب منع از کلام باطل لازم آمد، لذا مى فرماید: لاٰ تَعْتَذِرُوا :عذر نخواهید که اعتذار شما دروغ محض است؛ پس این اعتذار بعد از کشف اسرار سودى ندارد و مثمر ثمرى نخواهد بود قَدْ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمٰانِکُمْ :بتحقیق کافر شدید بعد از اظهار ایمان به سبب طعن به رسول خدا و ایذاى او، و برهان عقل حکم نماید که مؤمنین حقیقى و مستحقین ثواب الهى مرتد و کافر شوند به شهوات نفسانى إِنْ نَعْفُ عَنْ طٰائِفَةٍ مِنْکُمْ :اگر عفو کنیم و درگذریم از گروهى از شما که به اخلاص از نفاق و استهزاء توبه کنند و به صدق تمام به خدا و رسول ایمان آرند مانند محشى بن حمیر اشجعى که از نفاق توبه نموده و حقیقتا ایمان آورد و از حق تعالى درخواست نمود که شرف شهادت دریابد، دعاى او مقبول و در حرب یمامه شهید شد نُعَذِّبْ طٰائِفَةً : عذاب کنیم طایفۀ دیگر را بِأَنَّهُمْ کٰانُوا مُجْرِمِینَ :به سبب آنکه هستند گناهکاران به اصرار بر نفاق و کفر و عدم بازگشت به توبه و ایمان در تفسیر جرجانى: مراد به طایفۀ اول، همین محشى بن حمیر بود که هرگاه از منافقان استهزاء و طعن پیغمبر شنیدى، بر آنها انکار نمودى و در آن موافقت نکردى و اگر به سخن او منتهى نشدى، از آنها جدا شدى چون این آیه نازل شد، خدمت پیغمبر عرضه داشت: یا رسول اللّه، هرگاه آیتى در شأن منافقان آمدى دانستمى از جملۀ ایشانم و بدنم بلرزد، اکنون ایمان صحیح آوردم و به رسالت تو تصدیق کردم پس دست به دعا برداشت: خدایا، اگر من به صدق تمام ایمان آوردم شهادت را روزى من فرما، چنانکه کسى نگوید من او را غسل دادم و کفن و دفن نمودم پس در یمامه شهید، و هرچه گشتند جسد او را نیافتند [ نظرات / امتیازها ]

«إِنْ نَعْفُ عَنْ طٰائِفَةٍ مِنْکُمْ نُعَذِّبْ طٰائِفَةً » 67 ابو الفتوح نوشته است: مفسّران گفتند: مراد به طایفه اى اوّل یک مرد است به نام محشى بن الحمیر الأشجعى که هروقت که ایشان در این معنى چیزى گفتندى بر ایشان انکار کردى و معاونت و یارى نکردى ایشان را به آن و مفارقت کردى از ایشان چون این آیه آمد پیش رسول آمد و گفت: یا رسول اللّه خداى داند که هرگه آیتى آمدى در شأن منافقان من دانستمى که من از آن جمله ام پوست من بر تن من بلرزیدى و دل من از جاى شدى، بار خدایا ایمان آوردم ایمان درست بار خدایا وفات من قتل کن در سبیل تو بر شهادت چنانکه کس نگوید: منش شستم و منش کفن کردم و منش دفن کردم روز یمامه اش بکشتند، چندانکه جستند او را نیافتند

مجمع: به این جمله خبر مى دهد: اگر خداوند ببخشد آنها را که توبه کرده اند البتّه گرفتار مى کند آنها را که توبه نکرده اند و مقصود از کلمه ى طائفه در این آیه یک نفر است و نظیر هم دارد که در قرآن استعمال شده است مثل «وَ لْیَشْهَدْ عَذٰابَهُمٰا طٰائِفَةٌ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ » یعنى باید یک دسته مؤمن براى مجازات آن دو مجرم و بزهکار حاضر شوند و از امامهاى ما روایت است که حضور یک نفر کافى است، و عاصم «نعف و نعذّب» با نون خوانده است و «طائفة» را با نصب و دیگر قاریها «تعف» و «تعذّب» با ضمّ یاء و تاء و فتح فاء به صیغه ى مجهول و «طائفة» با رفع خوانده اند تا مجهول معنى شود یعنى اگر یک دسته بخشیده شد دسته ى دیگر گرفتار خواهد شد [ نظرات / امتیازها ]

لاٰ تَعْتَذِرُوا قَدْ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمٰانِکُمْ إِنْ نَعْفُ عَنْ طٰائِفَةٍ مِنْکُمْ نُعَذِّبْ طٰائِفَةً بِأَنَّهُمْ کٰانُوا مُجْرِمِینَ حق تعالى به پیمبرش دستور مى دهد که به اینها بگو عذرخواهى نکنید شما کافر شدید،شاید مقصود این باشد که کفرى که در باطن شما مخفى بود و به دروغ اظهار ایمان مى کردید ظاهر گردید اگر ما جماعتى از شما را ببخشیم درصورتى که توبه کنید و شاید آنها در مقام اذیت کردن رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلّم نبودند و به فریب دیگران چنین کرده بودند،جماعت دیگر را عذاب خواهیم نمود و شاید آنها منافقینى بودند که در دل کینه رسول و مؤمنین را پنهان داشتند و منتظر فرصت بودند و آنهائى بودند که برسول و مؤمنین و قرآن استهزاء مى نمودند و اینها جماعت گنهکاران بودند که علاوه بر نفاق مرتکب چنین عمل نکوهیده اى مى گردیدند [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها:
درباره ى اینکه کدام گروه از منافقان عفو مى شوند اقوالى است:

الف: آنان که توبه کنند

ب: آنان که در حاشیه و کنار استهزاکنندگان بوده اند ولى از سردمداران آنان پذیرفته نمى شود

ج: آنان که عفوشان به مصلحت نظام و حکومت است

د: آنان که تنها مدّت کوتاهى منحرف شدند، در مقابل آنان که جرمشان ریشه دار و سابقه دار و همچنان استمرار دارد «کٰانُوا مُجْرِمِینَ »
[ نظرات / امتیازها ]

لاٰ تَعْتَذِرُوا قَدْ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمٰانِکُمْ ممکن است بپرسید: این جمله دلالت بر این دارد که منافقان پیش از تمسخر کردن مؤمن بودند و سبب کفر آنها تمسخر کردن بوده است، بااینکه مى دانیم آنان پیش تر نیز در پنهان و واقعیت امر کافر بودند و چون کافر بودند [پیامبر را] مسخره مى کردند؟

پاسخ: آنها پیش از مسخره کردن، در واقع کافر بودند، امّا حکم مسلمانان را داشتند؛ زیرا تظاهر به اسلام مى کردند و در ظاهر نه در واقع، احکام مسلمانان بر آنها جارى مى شد امّا پس ازآن که دست به تمسخر زدند، هم در واقع و هم در حکم کافر شدند و احکام مرتدها بر آنان جارى مى شد

إِنْ نَعْفُ عَنْ طٰائِفَةٍ مِنْکُمْ نُعَذِّبْ طٰائِفَةً بِأَنَّهُمْ کٰانُوا مُجْرِمِینَ منافقان دو دسته بودند: سرکردگان و فرمانروایانى که در پى ضربه زدن به اسلام بودند و نسبت به پیامبر توطئه مى کردند و به او ریشخند مى زدند و مستضعفان و پیروان ازاین رو، خدا به پیامبر خود، دستور داد که این گروه ضعیف را به خاطر ضعیف بودنشان ببخشد و گروه نیرومند را که عامل تمام [انحرافات] هستند مجازات کند برخى گفته اند: خداوند افرادى را از این گروه که توبه کردند مورد عفو قرار داد و کسانى را که به کفر و نفاق خود پاى فشردند، مجازات کرد [ نظرات / امتیازها ]

قمّى ره از امام باقر (ع) نقل نموده که اینها مؤمنانى بودند صادق در ایمان ولى بعد شک کردند و منافق شدند و چهار نفر بودند و مراد از طائفۀ که مورد عفو شدند یکى از آنها است که مختبر بن الحمیر بود و او اقرار به گناه نمود و توبه کرد و به پیغمبر (ص) عرض کرد که اسم من موجب هلاکت من شد و آن حضرت اسم او را عبد اللّه بن عبد الرحمن گذارد و از خدا خواست که شهید شود و معلوم نشود کجا شهید شده و در روز جنگ یمامه کشته شد و کسى ندانست کجا کشته شده پس آن یک نفر مورد عفو گردید و خلاصه ظاهر آیه شریفه آنست که بى فائده عذر خواهى نکنید دروغ شما واضح شد و کفر شما ظاهر گردید بعد از اظهار ایمان از شما و تمام شما موفق به توبه نمى شوید اگر بعضى از شما توبه کنند و مشمول عفو شوند بعضى دیگر بر کفر و نفاق باقى خواهند بود تا بمیرند و بعذاب الهى گرفتار شوند یا در دنیا هم بسزاى خودشان برسند و طائفه در لسان عرب گاهى بر یک نفر اطلاق مى شود و در قرآن در غیر این مورد هم استعمال شده چنانچه در قول خداوند و لیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین فرموده اند بحضور یک نفر از اهل ایمان هم اکتفا مى شود و بعضى ان یعف بصیغه مجهول مغایب و تعذب بصیغه مجهول مغایبه و رفع طائفه قرائت نموده اند [ نظرات / امتیازها ]