(واذکروا نعمه الله علیکم و میثاقه الذی واثقکم به اذ قلتم سمعنا واطعناواتقوا الله ان الله علیم بذات الصدور):(و نعمت خدا را بر خویش به یاد آوریدو نیز عهدی را که خدا شما را به آن متعهد کرد متذکر شوید، زمانی که در پاسخش گفتید: شنیدیم و اطاعت کردیم ، و از خدا پروا کنید که همانا خدا دانابه افکار ونیات نهفته در سینه هاست )،منظور، مواهب جمیلی است که خدای تعالی درسایه اسلام به آنها داده و این بهتر شدن حال و روزگار بعد از اسلام آوردن آنهانسبت به اوضاع قبل از اسلام آنان می باشد که در سایه این دین حنیف که مادرهمه نعمتهاست ، صاحب امنیت و سلامتی و ثروت و صفای دل شدند و منظوراز میثاق همان میثاقی است که از آنها گرفته شده ، مبنی بر اینکه اسلام را بپذیرند وتسلیم مطلق خدای متعال باشند و خدا را اطاعت کنند و این اسلام حقیقی است ،آنگاه خدای متعال خودش را بیاد مردم می آورد که عالم به همه زوایای دلهاست و نتیجه می گیرد که باید از خدایتان بترسید ،چون او از همه افکار نهانی شما آگاه است . [ نظرات / امتیازها ]

پیمانهاى الهى
بتناسب بحثى که در آیه گذشته درباره قسمتى از احکام اسلام و تکمیل نعمتهاى الهى گذشت در این آیه بار دیگر مسلمانان را به اهمیت نعمتهاى بى پایان خداوند که مهمترین آنها نعمت ایمان و اسلام و هدایت است ، توجه داده مى فرماید: نعمتهاى خدا را بیاد بیاورید.
(و اذکروا نعمة الله علیکم ).
گرچه نعمت در اینجا مفرد است ولى معنى جنس دارد و جنس در اینجا در معنى عموم استعمال شده و به این ترتیب همه نعمتها را شامل مى شود.
البته این احتمال نیز در آیه هست که منظور خصوص نعمت اسلام باشد که در آیه قبل اجمالا به آن اشاره شده است آنجا که مى گوید: ولیتم نعمته علیکم .
و چه نعمتى از آن بالاتر که در سایه اسلام ، همه گونه مواهب و افتخارات و امکانات نصیب مسلمانان شد و جمعیتى که قبلا کاملا پراکنده و جاهل و گمراه
و خونخوار و فاسد و مفسد بودند به صورت جمعیتى متشکل و متحد و دانا با امکانات مادى و معنوى فراوان در آمدند.
سپس پیمانى را که با خدا بسته اند، یادآور شده مى گوید: پیمانى را که بطور محکم خدا با شما بست فراموش نکنید، آن زمان که گفتید شنیدیم و اطاعت کردیم .
(و میثاقه الذى واثقکم به اذ قلتم سمعنا و اطعنا).
در اینکه منظور از این پیمان کدام پیمان است ، دو احتمال وجود دارد، نخست پیمانى که مسلمانان در آغاز اسلام در حدیبیه و یا حجة الوداع و یا عقبه و یا همه مسلمانان به مجرد قبول اسلام بطور ضمنى با خدا بسته اند و دیگر پیمانى که به حکم فطرت و آفرینش ، هر کسى با خداى خود بسته است و همان است که گاهى از آن بنام (عالم ذر) تعبیر مى شود.
توضیح اینکه : خداوند به هنگام آفرینش انسان ، استعدادهاى قابل ملاحظه اى به او دارد و مواهب بیشمارى در اختیار او گذاشت ، از جمله استعداد مطالعه اسرار آفرینش و شناخت پروردگار بوسیله آنها و همچنین عقل و هوش و ادراکى که بوسیله آن پیامبرانش را بشناسد و دستورهاى آنها را بکار بندد - خداوند با دادن این استعدادها عملا از آنها پیمان گرفته که این استعدادها را عاطل و باطل نگذارند و از آن در مسیر صحیح بهره گیرند و افراد انسان نیز به زبان حال و استعداد فریاد بر آورده اند که سمعنا و اطعنا: شنیدیم و به کار بستیم .
این پیمان وسیعترین و محکمترین و عمومیترین پیمانى است که خداوند از بندگان خود گرفته است و همان است که على (علیه السلام ) در خطبه اول نهج البلاغه به آن اشاره کرده مى فرماید: لیستادوهم میثاق فطرته : پیامبران براى این برانگیخته شدند که مردم را دعوت به وفا کردن به پیمان فطرت کنند.
بدیهى است این پیمان وسیع ، همه مسائل دینى را نیز در بر مى گیرد.
و هیچ مانعى ندارد که آیه اشاره به تمام پیمانهاى تکوینى و تشریعى (پیمانهائى که خدا به حکم فطرت گرفته و یا پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در مراحل مختلف از مسلمانان گرفت ) باشد، و از اینجا روشن مى شود حدیثى که مى گوید: منظور از میثاق همان پیمانى بود که پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در حجة الوداع در موضوع ولایت على (علیه السلام ) گرفت با آنچه در بالا ذکر کردیم سازگار است زیرا بارها گفته ایم که تفسیرهائى که در ذیل آیات در این گونه موارد مى آید اشاره به یکى از مصداقهاى روشن است نه بمعنى انحصار.
ضمنا باید توجه داشت که میثاق در اصل از ماده وثاقة یا وثوق بمعنى بستن و محکم کردن چیزى با طناب و مانند آن است ، و بعدا به هر کارى که موجب آرامش خاطر مى شود گفته شده و از آنجا که عهد و پیمان شبیه گرهى است که میان دو نفر یا دو گروه مى خورد و موجب آرامش فکر آنها است ، به آن میثاق مى گویند.
و در پایان آیه براى تاکید این معنى میفرماید: پرهیزگارى پیشه کنید خداوند از اسرار درون سینه ها آگاه است .
(و اتقوا الله ان الله علیم بذات الصدور).
تعبیر به بذات الصدور که ترکیبى از ذات بمعنى عین و حقیقت و صدور به معنى سینه ها است ، اشاره به این است که خداوند از دقیقترین اسرارى که در اعماق روح آدمى نهفته است و هیچ کس جز خودش از آن آگاهى ندارد با خبر است . اما اینکه چگونه عواطف و احساسات و نیات و تصمیمات به قلب و درون سینه ها نسبت داده شده در صفحه 54 جلد اول مشروحا بحث کرده ایم . [ نظرات / امتیازها ]

منظور، مواهب جمیلی است که خدای تعالی درسایه اسلام به آنها داده و این بهتر شدن حال و روزگار بعد از اسلام آوردن آنهانسبت به اوضاع قبل از اسلام آنان می باشد که در سایه این دین حنیف که مادرهمه نعمتهاست ، صاحب امنیت و سلامتی و ثروت و صفای دل شدند و منظوراز میثاق همان میثاقی است که از آنها گرفته شده ، مبنی بر اینکه اسلام را بپذیرند وتسلیم مطلق خدای متعال باشند و خدا را اطاعت کنند و این اسلام حقیقی است ،آنگاه خدای متعال خودش را بیاد مردم می آورد که عالم به همه زوایای دلهاست و نتیجه می گیرد که باید از خدایتان بترسید ،چون او از همه افکار نهانی شما آگاه است . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
( و اذ کروا نعمة الله علیکم ) و هی نعمة الإسلام ( و میثاقه الذی واثقکم به ) أی عاقدکم به عقدا و ثیقا هو المیثاق الذی اخذه علی المسلمین حین بایعهم رسول الله صلی الله علیه و سلم علی السمع و الطاعة فی حال الیسر و العسر و المنشط و المکره فقبلوا و قالوا : سمعنا و أطعنا . و قیل : هو المیثاق لیلة العقبة و فی بیعة الرضوان . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
گرچه موضوع یاد نعمت و رعایت میثاقِ مطرح در آیه، یک هشدار کلّى و عمومى است، ولى ممکن است به دلایلى مسأله‏ى رهبرى جامعه اسلامى و اطاعت از او مراد باشد. آن دلایل عبارتند از: 1- رهبرى الهى، عهد ومیثاق خدایى است. داستان حضرت ابراهیم و درخواست امامت براى نسل خویش و پاسخ خدا که ظالمان به عهد من (امامت) نمى‏رسند، گواه بر این مطلب است. «لاینال عهدى الظالمین» <34> 2- پس از تعیین حضرت على علیه السلام به امامت در غدیر خم، آیه سوّم همین سوره نازل شد که امروز نعمتم را بر شما تمام کردم. 3- مردم در غدیر خم با على علیه السلام بیعت کردند و سمعاً و طاعةً گفتند. این آیه بار دیگر مردم را به وفادارى و پایدارى نسبت به رهبرى فرا مى‏خواند. پیمان بر شنیدن و اطاعت کردن، «سمعنا و أطعنا» شامل همه پیمان‏هایى مى‏شود که انسان‏ها بطور طبیعى و فطرى به صورت قولى، یا عملى با انبیا داشته‏اند، مثل بیعت‏ها و شهادت‏هاى آنان به توحید و نبوّت. 1- تأکید این آیه بر مفاهیمى چون نعمت، میثاق، اطاعت، علم به ذات الصّدور، آن هم پس از آیه غدیر خم، مى‏تواند اشاره به فراموشى محتواى آیه سوّم و تخلّف از خط غدیر باشد. (چنانکه امام باقرعلیه السلام فرمود. <35> ) «واذکروا نعمةاللَّه...» 2- یاد نعمت‏هاى الهى لازم است. «واذکروا نعمة اللَّه» 3- یاد و یادآورى نعمت‏ها، میثاق‏ها، گفته‏ها و علم وآگاهى خدا، عامل و زمینه‏ى تقواست. «واذکروا نعمة اللَّه...» 4- به فکر پیمان‏شکنى نباشیم که خدا آگاه است. «اتّقوااللّه انّ‏اللّه‏علیم‏بذات‏الصّدور» [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 7)- پیمانهاى الهى! در این آیه بار دیگر مسلمانان را به اهمیت نعمتهاى بى‏پایان خداوند که مهمترین آنها نعمت ایمان و هدایت است، توجه داده مى‏فرماید: «نعمتهاى خدا بر خودتان را به یاد بیاورید» (وَ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ).

چه نعمتى از آن بالاتر که در سایه اسلام، همه گونه مواهب و افتخارات و امکانات نصیب مسلمانان شد و جمعیتى که قبلا کاملا پراکنده و جاهل و گمراه و خونخوار و فاسد و مفسد بودند به صورت جمعیتى متشکل و متحد و دانا با امکانات مادى و معنوى فراوان درآمدند.

سپس پیمانى را که با خدا بسته‏اند، یادآور شده مى‏گوید: «پیمانى را که بطور محکم خدا با شما بست فراموش نکنید، آن زمان که گفتید شنیدیم و اطاعت کردیم» (وَ مِیثاقَهُ الَّذِی واثَقَکُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنا وَ أَطَعْنا).

این آیه مى‏تواند اشاره به تمام پیمانهاى تکوینى و تشریعى (پیمانهایى که خدا به حکم فطرت گرفته و یا پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در مراحل مختلف از مسلمانان گرفته) باشد.

و در پایان آیه براى تأکید این معنى مى‏فرماید: «پرهیزکارى پیشه کنید خداوند از اسرار درون سینه‏ها آگاه است» (وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ).

[ نظرات / امتیازها ]

1- تأکید این آیه بر مفاهیمى چون نعمت، میثاق، اطاعت، علم به ذات الصّدور، آن هم پس از آیه غدیر خم، مى‏تواند اشاره به فراموشى محتواى آیه سوّم و تخلّف از خط غدیر باشد. (چنانکه امام باقرعلیه السلام فرمود. [35] ) «واذکروا نعمةاللَّه...»
2- یاد نعمت‏هاى الهى لازم است. «واذکروا نعمة اللَّه»
3- یاد و یادآورى نعمت‏ها، میثاق‏ها، گفته‏ها و علم وآگاهى خدا، عامل و زمینه‏ى تقواست. «واذکروا نعمة اللَّه...»
4- به فکر پیمان‏شکنى نباشیم که خدا آگاه است. «اتّقوااللّه انّ‏اللّه‏علیم‏بذات‏الصّدور»

--------------------------------------------------------------------------------
35) تفسیر نورالثقلین.
[ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نمونه
پیمانهاى الهى بتناسب بحثى که در آیه گذشته درباره قسمتى از احکام اسلام و تکمیل نعمتهاى الهى گذشت در این آیه بار دیگر مسلمانان را به اهمیت نعمتهاى بى پایان خداوند که مهمترین آنها نعمت ایمان و اسلام و هدایت است ، توجه داده مى فرماید: نعمتهاى خدا را بیاد بیاورید. (و اذکروا نعمة الله علیکم ). گرچه نعمت در اینجا مفرد است ولى معنى جنس دارد و جنس در اینجا در معنى عموم استعمال شده و به این ترتیب همه نعمتها را شامل مى شود. البته این احتمال نیز در آیه هست که منظور خصوص نعمت اسلام باشد که در آیه قبل اجمالا به آن اشاره شده است آنجا که مى گوید: ولیتم نعمته علیکم . و چه نعمتى از آن بالاتر که در سایه اسلام ، همه گونه مواهب و افتخارات و امکانات نصیب مسلمانان شد و جمعیتى که قبلا کاملا پراکنده و جاهل و گمراه و خونخوار و فاسد و مفسد بودند به صورت جمعیتى متشکل و متحد و دانا با امکانات مادى و معنوى فراوان در آمدند. سپس پیمانى را که با خدا بسته اند، یادآور شده مى گوید: پیمانى را که بطور محکم خدا با شما بست فراموش نکنید، آن زمان که گفتید شنیدیم و اطاعت کردیم . (و میثاقه الذى واثقکم به اذ قلتم سمعنا و اطعنا). در اینکه منظور از این پیمان کدام پیمان است ، دو احتمال وجود دارد، نخست پیمانى که مسلمانان در آغاز اسلام در حدیبیه و یا حجة الوداع و یا عقبه و یا همه مسلمانان به مجرد قبول اسلام بطور ضمنى با خدا بسته اند و دیگر پیمانى که به حکم فطرت و آفرینش ، هر کسى با خداى خود بسته است و همان است که گاهى از آن بنام ((عالم ذر)) تعبیر مى شود. توضیح اینکه : خداوند به هنگام آفرینش انسان ، استعدادهاى قابل ملاحظه اى به او دارد و مواهب بیشمارى در اختیار او گذاشت ، از جمله استعداد مطالعه اسرار آفرینش و شناخت پروردگار بوسیله آنها و همچنین عقل و هوش و ادراکى که بوسیله آن پیامبرانش را بشناسد و دستورهاى آنها را بکار بندد - خداوند با دادن این استعدادها عملا از آنها پیمان گرفته که این استعدادها را عاطل و باطل نگذارند و از آن در مسیر صحیح بهره گیرند و افراد انسان نیز به زبان حال و استعداد فریاد بر آورده اند که سمعنا و اطعنا: شنیدیم و به کار بستیم . این پیمان وسیعترین و محکمترین و عمومیترین پیمانى است که خداوند از بندگان خود گرفته است و همان است که على (علیه السلام ) در خطبه اول نهج البلاغه به آن اشاره کرده مى فرماید: لیستادوهم میثاق فطرته : پیامبران براى این برانگیخته شدند که مردم را دعوت به وفا کردن به پیمان فطرت کنند. بدیهى است این پیمان وسیع ، همه مسائل دینى را نیز در بر مى گیرد. <47> و هیچ مانعى ندارد که آیه اشاره به تمام پیمانهاى تکوینى و تشریعى (پیمانهائى که خدا به حکم فطرت گرفته و یا پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در مراحل مختلف از مسلمانان گرفت ) باشد، و از اینجا روشن مى شود حدیثى که مى گوید: منظور از میثاق همان پیمانى بود که پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در حجة الوداع در موضوع ولایت على (علیه السلام ) گرفت <48> با آنچه در بالا ذکر کردیم سازگار است زیرا بارها گفته ایم که تفسیرهائى که در ذیل آیات در این گونه موارد مى آید اشاره به یکى از مصداقهاى روشن است نه بمعنى انحصار. ضمنا باید توجه داشت که میثاق در اصل از ماده وثاقة یا وثوق بمعنى بستن و محکم کردن چیزى با طناب و مانند آن است ، و بعدا به هر کارى که موجب آرامش خاطر مى شود گفته شده و از آنجا که عهد و پیمان شبیه گرهى است که میان دو نفر یا دو گروه مى خورد و موجب آرامش ‍ فکر آنها است ، به آن میثاق مى گویند. و در پایان آیه براى تاکید این معنى میفرماید: پرهیزگارى پیشه کنید خداوند از اسرار درون سینه ها آگاه است . (و اتقوا الله ان الله علیم بذات الصدور). تعبیر به بذات الصدور که ترکیبى از ذات بمعنى عین و حقیقت و صدور به معنى سینه ها است ، اشاره به این است که خداوند از دقیقترین اسرارى که در اعماق روح آدمى نهفته است و هیچکس جز خودش از آن آگاهى ندارد با خبر است . اما اینکه چگونه عواطف و احساسات و نیات و تصمیمات به قلب و درون سینه ها نسبت داده شده در صفحه 54 جلد اول مشروحا بحث کرده ایم .
پاورقی :
47-شرح بیشتر درباره این موضوع و اینکه چرا آن را «عالم ذر» می گویند بخواست خدا در تفسیر آیه 172 سوره اعراف خواهد آمد.
48-تفسیر برهان جلد اول صفحه 454 [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
( و اذ کروا نعمة الله علیکم ) و هی نعمة الإسلام ( و میثاقه الذی واثقکم به ) أی عاقدکم به عقدا و ثیقا هو المیثاق الذی اخذه علی المسلمین حین بایعهم رسول الله صلی الله علیه و سلم علی السمع و الطاعة فی حال الیسر و العسر و المنشط و المکره فقبلوا و قالوا : سمعنا و أطعنا . و قیل : هو المیثاق لیلة العقبة و فی بیعة الرضوان [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
گرچه موضوع یاد نعمت و رعایت میثاقِ مطرح در آیه، یک هشدار کلّى و عمومى است، ولى ممکن است به دلایلى مسأله‏ى رهبرى جامعه اسلامى و اطاعت از او مراد باشد. آن دلایل عبارتند از: 1- رهبرى الهى، عهد ومیثاق خدایى است. داستان حضرت ابراهیم و درخواست امامت براى نسل خویش و پاسخ خدا که ظالمان به عهد من (امامت) نمى‏رسند، گواه بر این مطلب است. «لاینال عهدى الظالمین» <34> 2- پس از تعیین حضرت على علیه السلام به امامت در غدیر خم، آیه سوّم همین سوره نازل شد که امروز نعمتم را بر شما تمام کردم. 3- مردم در غدیر خم با على علیه السلام بیعت کردند و سمعاً و طاعةً گفتند. این آیه بار دیگر مردم را به وفادارى و پایدارى نسبت به رهبرى فرا مى‏خواند. پیمان بر شنیدن و اطاعت کردن، «سمعنا و أطعنا» شامل همه پیمان‏هایى مى‏شود که انسان‏ها بطور طبیعى و فطرى به صورت قولى، یا عملى با انبیا داشته‏اند، مثل بیعت‏ها و شهادت‏هاى آنان به توحید و نبوّت. 1- تأکید این آیه بر مفاهیمى چون نعمت، میثاق، اطاعت، علم به ذات الصّدور، آن هم پس از آیه غدیر خم، مى‏تواند اشاره به فراموشى محتواى آیه سوّم و تخلّف از خط غدیر باشد. (چنانکه امام باقرعلیه السلام فرمود. <35> ) «واذکروا نعمةاللَّه...» 2- یاد نعمت‏هاى الهى لازم است. «واذکروا نعمة اللَّه» 3- یاد و یادآورى نعمت‏ها، میثاق‏ها، گفته‏ها و علم وآگاهى خدا، عامل و زمینه‏ى تقواست. «واذکروا نعمة اللَّه...» 4- به فکر پیمان‏شکنى نباشیم که خدا آگاه است. «اتّقوااللّه انّ‏اللّه‏علیم‏بذات‏الصّدور [ نظرات / امتیازها ]

چون وضو و غسل متضمن مثوبات جلیله است که از اعظم نعماى او سبحانه مى‌باشد، از این جهت در عقب آن مى‌فرماید:
وَ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ‌: و یاد کنید نعمت خداى را که انعام فرموده است بر شما به اسلام و احکام و شرایع آن، تا تذکر نماید شما را به منعم حقیقى و ترغیب شما کند در شکرگزارى ذات اقدس الهى. وَ مِیثاقَهُ الَّذِی واثَقَکُمْ بِهِ‌: و یاد کنید پیمان و عهد او را که بسته است شما را به آن، یعنى میثاقى که در لیلة العقبه با حضرت رسالت صلى اللّه علیه و آله بستید و سمعا و طاعة بیعت نمودید در عسر و یسر و منشط و مکره. إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنا وَ أَطَعْنا: زمانى که گفتید شنیدیم قول تو را و اطاعت نمودیم امر تو را؛ در این میثاق اقوالى است: 1- مراد انصارند. 2- نزد ابن عباس، مراد یهود و نصارى هستند و مراد به میثاق، اخذ عهد در تورات و انجیل با ایمان و تصدیق نبوت پیغمبر آخر الزمان 3- مراد دلائل عقلیه و شرعیه است که خداوند آن را براى تمام مکلفین نصب فرموده تا بشناسند او را و از شواهد و آیات آفاقیه و انفسیه معرفت حاصل کنند 4- در مجمع از امام محمّد باقر علیه السّلام مروى است که مراد به میثاق عهدى است که پیغمبر صلى اللّه علیه و آله از امت گرفت در حجة الوداع به ولایت امیر المؤمنین علیه السّلام و بر تحریم خمر و بر کیفیت وضو «1». وَ اتَّقُوا اللَّهَ‌: و بترسید از خدا در فراموشى نعمت و شکستن بیعت. إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ: بدرستى که خداى تعالى دانا است به آنچه در سینه‌ها مخفى است، پس شما را بر آن‌ مجازات خواهد داد، فضلا عن جلیات الاعمال. [ نظرات / امتیازها ]

و یاد کنید نعمة ‌خدا‌ ‌را‌ ‌که‌ بشما عنایت‌ فرموده‌ و پیمان‌ ‌او‌ ‌را‌ ‌که‌ ‌با‌ ‌شما‌ بسته‌ زمانی‌ ‌که‌ گفتید ‌که‌ شنیدیم‌ و اطاعت‌ کردیم‌ و ‌از‌ معاصی‌ الهی‌ پرهیز کنید محققا ‌خدا‌ عالم‌ ‌است‌ ببواطن‌ قلوب‌.
وَ اذکُرُوا نِعمَةَ اللّه‌ِ عَلَیکُم‌ نعم‌ الهی‌ بسیار ‌است‌ و بی‌شمار وَ إِن‌ تَعُدُّوا نِعمَةَ اللّه‌ِ لا تُحصُوها ابراهیم‌ ‌آیه‌ 34، ولی‌ اعظم‌ نعم‌ الهی‌ بعضی‌ گفتند حیات‌ ‌است‌ و بعضی‌ عقل‌ و لکن‌ تحقیق‌ اینست‌ ‌که‌ ایمان‌ و ولایت‌ اعظم‌ نعم‌ ‌است‌، و مراد ‌از‌ ‌اینکه‌ نعمت‌ چیست‌ و ‌در‌ تفسیر ‌علی‌ ‌بن‌ ابراهیم‌ ‌که‌ مأخوذ ‌از‌ اخبار ‌است‌ نعمة ولایت‌ ‌است‌.
وَ مِیثاقَه‌ُ الَّذِی‌ واثَقَکُم‌ بِه‌ِ عطف‌ بیان‌ ‌است‌ ‌برای‌ جمله‌ قبل‌ و اشاره‌ باخذ بیعت‌ ‌است‌ ‌در‌ غدیر خم‌ ‌بر‌ ولایت‌ و خلافت‌ و وصایت‌ امیر المؤمنین‌ إِذ قُلتُم‌ سَمِعنا وَ أَطَعنا ‌که‌ تماما بیعت‌ کردند ‌از‌ مؤمن‌ و منافق‌ و گفتند شنیدیم‌ ‌یعنی‌ قبول‌ کردیم‌ و پذیرفتیم‌ وَ اتَّقُوا اللّه‌َ ‌که‌ ‌اینکه‌ دعوی‌ مجرد لقلقه‌ لسان‌ نباشد بلکه‌ قلبا و باطنا بپذیرید إِن‌َّ اللّه‌َ عَلِیم‌ٌ بِذات‌ِ الصُّدُورِ میداند مؤمن‌ و منافق‌ ‌را‌ و کسانی‌ ‌که‌ باین‌ عهد و میثاق‌ پا ‌بر‌ جا باشند و کسانی‌ ‌که‌ نقض‌ عهد میکنند و زیر بار نمیروند اللهم‌ ثبتنا بولایة امیر المؤمنین‌ و الأئمة المعصومین‌ و دینک‌ القویم‌ بمحمد و آله‌ الطاهرین‌ صلوات‌ اللّه‌ ‌علیهم‌ اجمعین‌. [ نظرات / امتیازها ]

یاد نعمت موجب یاد منعم و اداء شکر است و نعمت بزرگ اسلام استکه در دنیا و آخرت موجب سعادت و کرامت است و در مجمع از حضرت باقر (ع) روایت نموده که مراد بمیثاق بیان الهى است در حجة الوداع از تحریم محرمات و کیفیت طهارات و فرض ولایت فیض ره فرموده این داخل در اسلام است حقیر عرض مى‌کنم چون آیات سابقه احتیاج به بیان زائدى داشت شاید خداوند خواسته باشد اشاره فرماید بنعمت وجود امام و مبین احکام چنانچه قمى فرموده که چون پیغمبر (ص) از مردم میثاق ولایت را اخذ فرمود گفتند شنیدیم و اطاعت نمودیم پس از آن نقض نمودند بنابر این مراد از نعمت وجود امام (ع) است و مراد از میثاق عهد ولایت است و امر بتقوى براى آنستکه نقض عهد ننمایند و منکر ولایت و کافر نعمت نشوند و بدانند که اگر ظاهرا اسلام قبول نمایند خداوند از کفر قلبى و باطنى آنها با خبر است و چون سینه جاى قلب است و مکنونات قلبیه آنها کینه با امام (ع) بوده براى تنزیه مقام قلب باین بیان فرموده چنانچه در فارسى هم سینه پر کینه میگویند .. [ نظرات / امتیازها ]