1 ـ روح ولایت و دوستى، حاکم بر جامعه مؤمنان
و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض
2 ـ عموم مؤمنان (زنان و مردان مؤمن) داراى نوعى ولایت و سرپرستى بر یکدیگر از جانب خداوند هستند.
و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض
برداشت فوق مبتنى بر این است که «ولىّ» به قرینه «یأمرون ... و ینهون» به معناى سرپرست باشد.
3 ـ ایمان، مایه پیدایش روح دوستى در میان اهل ایمان
و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض
4 ـ امر به معروف و نهى از منکر، حقى است برخاسته از شأن ولایت و سرپرستى عموم مؤمنان به یکدیگر.
و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر
5 ـ امر به معروف و نهى از منکر، تبلور ولایت و محبّت جامعه ایمانى نسبت به یکدیگر
و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر
6 ـ لزوم بى تفاوت نبودن مؤمنان نسبت به عملکرد و سرنوشت یکدیگر
و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر
7 ـ امر به معروف و نهى از منکر، مهمترین وظیفه مؤمنان و بارزترین مشخصه جامعه اسلامى
و المؤمنون و المؤمنت ... یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر
از اینکه در رأس همه کارها و ارزشها، از امر به معروف و نهى از منکر یاد شده است، اهمیّت برتر آن استفاده مى شود.
8 ـ امر به معروف و نهى از منکر، از وظایف اجتماعى همگانى و مشترک میان زنان و مردان
و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر
9 ـ امر به معروف و نهى از منکر، وظیفه اى همیشگى و دایمى است نه تکلیفى مقطعى.
یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر
برداشت فوق از به کارگیرى فعل مضارع (یأمرون و ینهون) که مفید استمرار است، به دست مى آید.
10 ـ اقامه نماز، پرداخت زکات و اطاعت از خدا و رسول، از نشانه هاى بارز مؤمنان
و المؤمنون و المؤمنت ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة
11 ـ ویژگى و اهمیّت اقامه نماز و پرداخت زکات، در میان سایر تکالیف دینى
و المؤمنون و المؤمنت ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة
با توجّه به اینکه جمله «یطیعون اللّه و رسوله» فراگیرنده تمامى تکالیف عبادى و غیر عبادى است; ذکر جداگانه اقامه نماز و پرداخت زکات، نشان از ویژگى و اهمیّت والاى آن دو، در میان سایر عبادات و وظایف است.
12 ـ مداومت بر اقامه نماز، پرداخت زکات و اطاعت از خدا و رسول از ویژگیهاى مؤمنان راستین
و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة و یطیعون اللّه و رسوله
به کارگیرى فعل مضارع (یقیمون، یؤتون و یطیعون) بیانگر تداوم و استمرار است.
13 ـ لزوم اهتمام مؤمنان به اصلاح جامعه و تأمین نیازهاى معیشتى آنان، همپاى اهتمام به تکالیف عبادى و فردى
و المؤمنون ... یأمرون بالمعروف ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة
امر به معروف و نهى از منکر، در راستاى اصلاح جامعه و پرداخت زکات در جهت تأمین نیازهاى مالى مؤمنان و اقامه نماز از عبادات فردى انسانهاست.
14 ـ اسلام، دربردارنده تکالیف عبادى، اجتماعى و اقتصادى است نه محدود در یک بُعد.
و المؤمنون ... یأمرون بالمعروف ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة
15 ـ عملکرد، مواضع اجتماعى و خصلتهاى مؤمنان و منافقان، کاملاً متفاوت و متضاد است.
المنفقون و المنفقت ... یأمرون بالمنکر ... و المؤمنون و المؤمنت ... یأمرون بالمعروف
با توجّه به تقابل این آیه با آیه 67 ـ که در مورد خصلتهاى منافقان بود ـ برداشت فوق استفاده مى شود.
16 ـ نقش سازنده ایمان در اصلاح فرد و جامعه و زدودن فقر و فساد از سیماى جامعه بشرى
المؤمنون ... یأمرون بالمعروف ... و یؤتون الزکوة
17 ـ مؤمنان راستین، فرمانبران خدا و رسول از روى میل و رغبت و نه از روى اکراه و بى میلى
و یطیعون اللّه و رسوله
واژه «اطاعة» (مصدر یطیعون) به معناى فرمانبردارى از روى رغبت و میل است.
18 ـ اطاعت از دستورات رسول خدا ـ در فرمانهاى حکومتى و ... ـ همانند اطاعت از خدا لازم است.
و یطیعون اللّه و رسوله
جدا آمدن اطاعت رسول از اطاعت خدا، مشعر به متفاوت بودن مواد و موضوعات مورد دستور است.
19 ـ ولایت رسول خدا (ص) بر مؤمنان، نشأت یافته از مقام رسالت آن حضرت
و یطیعون اللّه و رسوله
20 ـ وعده خداوند به بهره مند ساختن مؤمنان راستین، از رحمت خاص خویش در قیامت
و المؤمنون و المؤمنت ... أولئک سیرحمهم اللّه
تعبیر «سیرحمهم» که اختصاص به آینده دارد به جاى «یرحم» مى تواند اشاره به قیامت داشته باشد.
21 ـ امر به معروف، نهى از منکر، اقامه نماز، پرداخت زکات و اطاعت از خدا و رسولش، عامل جلب رحمت ویژه الهى
یأمرون بالمعروف ... أولئک سیرحمهم اللّه
22 ـ ارزش و پاداش اعمال زنان و مردان مؤمن در پیشگاه خداوند، همسان است.
و المؤمنون و المؤمنت ... أولئک سیرحمهم اللّه
23 ـ خداوند، عزیز (پیروزمند شکست ناپذیر) و حکیم (کاردان) است.
إن اللّه عزیز حکیم
24 ـ عزّت و حکمت الهى، تضمین کننده تحقق وعده ها و بشارتهاى او به مؤمنان
أولئک سیرحمهم اللّه إن اللّه عزیز حکیم
25 ـ وعده الهى به شمول رحمتش بر مؤمنان، نشأت یافته از حکمت اوست نه عجز از افاضه رحمت فعلى.
أولئک سیرحمهم اللّه إن اللّه عزیز حکیم
جمله «إن اللّه ... » مى تواند تعلیلى براى پرسش مقدر باشد، که چرا خداوند نزول رحمت به مؤمنان را موکول به آینده کرده است.
26 ـ صفوان جمال مى گوید: قلت لأبى عبداللّه (ع) ... : تأتینى المرأة المسلمة قد عرفتنى بعملى ... و لیس لها محرم قال: فإذا جائتک المرئة المسلمة فاحملها فإن المؤمن محرم المؤمنة و تلا هذه الآیة «المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض» ;(1)
به امام صادق (ع) عرض کردم: زن مسلمانى نزد من مى آید و مرا به شغلم [که مسافربرى است ]مى شناسد ... و محرمى همراه ندارد؟ فرمود هر گاه زن مسلمانى نزد تو آمد، او را به مسافرت ببر ; زیرا مرد مؤمن محرم (معتمد) زن مؤمنه است. سپس امام (ع) این آیه را تلاوت فرمود: المؤمنون و المؤمنان بعضهم اولیاء بعض».
27 ـ از امام حسین (ع) روایت شده ... و به امیرالمؤمنین (ع) نیز نسبت داده شده که فرمودند: ... خدا مى فرماید: ... «المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر» فبدءاللّه بالامر بالمعروف و النهى عن المنکر فریضة منه لعلمه بأنها إذا ادیت و اقیمت استقامت الفرائض کلها هیّنها و صعبها ... ;(2)
... «مردان و زنان با ایمان ولى (و یار و یاور) یکدیگرند و امر به معروف و نهى از منکر مى کنند». خداوند [قبل از نماز و زکات] از امر به معروف و نهى از منکر آغاز کرد ; زیرا مى دانست اگر این دو فریضه عملى گردد همه فرایض ـ آسان و مشکل آن ـ پابرجا مى شود».
[ نظرات / امتیازها ]