(ربنا وابعث فیهم رسولا منهم ): (پروردگارا برانگیز در میان آنان پیامبری از خودشان ) و خداوند دعای ایشان رابعد از چند قرن بابعثت پیامبر(ص )مستجاب گرداند،(یتلوا علیهم ایاتک و یعلمهم الکتاب و الحکمه ):(تا آیات تو رابرآنان تلاوت کند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد)و حکمت قرار دادن شیئی است در جایگاه ویژه اش واعم از قول یا عمل می باشد، (و یزکیهم انک انت العزیزالحکیم ):(و آنها را تزکیه کند همانا تو عزیز و حکیمی )یعنی آنها را پاک ومطهر کند و از اخلاق خبیثه دور نماید و همانا تو بر وفق حکمت بالغه ات هر کارکه بخواهی انجام می دهی . [ نظرات / امتیازها ]

وَ الْحِکْمَةَ ...- در معناى «حکمت» اقوال متعددى است.
1- قتاده میگوید: مراد از آن سنّت یعنى احادیث نبوى است.
- مالک بن انس معتقد است که منظور از آن معرفت بامور دین و تأویل آیات قرآن است.
3- ابن زید میگوید مراد از آن احکامى است که فقط بوسیله تعلیم پیغمبران بدست میآید.
4- مقاتل میگوید مقصود از آن مواعظ و حلال حرامى است که در قرآن بیان گردیده است.
5- بعضى گفته‏اند «حکمت» صفت کتابى است که در آیه ذکر شده است.
6- برخى میگویند «حکمت» چیزى است که خداوند قلب را بوسیله آن روشن مى‏کند همانطور که چشم را بوسیله قدرت بینایى روشن میگرداند.
مؤلف: همه این اقوال نیکو و قابل توجه است. [ نظرات / امتیازها ]

وَ یُزَکِّیهِمْ ...- در معناى این جمله نیز 4 قول است:
1- ابن عباس میگوید «یزکهم» یعنى: «پیغمبر مردم را نسبت بخداوند مطیع و مخلص بگرداند زیرا «زکاء» بمعناى اطاعت و اخلاص است».
2- ابن جریح معتقد است معناى «یزکهم» آنست که مردم را از آلایش شرک پاک سازد.
3- جبائى میگوید یزکهم یعنى «پیغمبر مردم را بافعال و اعمالى دعوت نماید که انجام آنها وسیله تقویت ایمان مردم گردد».
4- اصم معتقد است که منظور از این کلمه این است که پیغمبر روز قیامت بپاکیزگى پیروان خود شهادت بدهد [ نظرات / امتیازها ]

شرائط نبوت‏
از این آیه این نکته نیز استفاده میشود که ابراهیم و اسماعیل جمیع شرائط نبوت یعنى بیان نیکو و علم و سنّت را براى پیغمبر ما صلى اللَّه علیه و آله و پاکیزگى را براى امت وى از خداوند خواسته‏اند زیرا تلاوت آیات الهى مستلزم بیان نیکو و تعلیم کتاب مستلزم علم بکتاب و تعلیم حکمت مستلزم علم بسنّت است و تزکیه مستلزم پاکیزگى و طهارت است.
و از طرفى چون دعا از اسماعیل علیه السلام صادر گردیده باید پیغمبر مورد دعا، از فرزندان او باشد نه از فرزندان اسحاق و این مطلب نیز مسلم است که از نسل اسماعیل علیه السلام پیغمبرى جز پیغمبر ما صلى اللَّه علیه و آله بوجود نیامده است. [ نظرات / امتیازها ]

پیام‏ها:
1 نیاز به رهبر آسمانى، از اساسى‏ترین نیازهاى جامعه بشرى است. اگر قرن‏ها قبل براى آن دعا مى‏شود، نشان دهنده‏ى اهمیّت و ارزش و نقش آن است.
«یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ») ( «وَ ابْعَثْ فِیهِمْ» آرى، بالا بردن دیوارهاى کعبه بدون حضور رهبر معصوم و الهى، بتخانه‏اى بیش از آب درنمى‏آید.
2 هدف از بعثت پیامبران، تعلیم و تزکیه مردم بر اساس کتاب آسمانى است.
«یَتْلُوا») ( «یُعَلِّمُهُمُ») ( «یُزَکِّیهِمْ»
3 علم و دانش زمانى نتیجه مى‏دهد که همراه با بینش و حکمت، و همراه با تزکیه و تقوى باشد. «یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُزَکِّیهِمْ» [ نظرات / امتیازها ]

این آیه، دعایى دیگر از حضرت ابراهیم علیه السلام را بازگو مى‏کند که بیانگر عظمت فوق‏العاده روح، و ترسیم کننده‏ى سوز و اخلاص درونى اوست. با آنکه خود در حال حیات و از پیامبران برجسته الهى است، براى نسل‏هاى آینده دعا مى‏کند که پروردگارا! در میان مردم و ذریّه من، پیامبرى از خودشان مبعوث کن.
از رسول خدا صلى الله علیه وآله نقل شده است که فرمودند: «أنا دعوة ابى ابراهیم» من نتیجه اجابت دعاى پدرم ابراهیم هستم که فرمود: «ربّنا وابعث فیهم رسولاً منهم» [424]
با آنکه در دعاى ابراهیم علیه السلام تعلیم بر تزکیه مقدّم شده است، امّا خداوند در اجابت این دعا، تزکیه را مقدّم داشته تا به ابراهیم هشدار دهد که تزکیه، با ارزش‏تر است و تعلیم در مرتبه بعدى است. «یزکّیهم ویعلّمهم الکتاب والحکمة» [ نظرات / امتیازها ]

رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُزَکِّیهِمْ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ (129)
تتمه دعاى حضرت ابراهیم و اسمعیل را فرماید:

رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ‌: پروردگارا و برانگیز و مبعوث گردان در میان امت، رَسُولًا مِنْهُمْ‌: پیغمبرى از ایشان تا ذریه مرا عزتى و شرفى باشد بدان پیغمبر.

حق تعالى دعاى او را اجابت فرمود، حضرت خاتم النبیین صلّى اللّه علیه و آله و سلم را مبعوث ساخت چه غیر از آن حضرت پیغمبرى دیگر از ذریه حضرت ابراهیم علیه السلام و اسمعیل علیه السلام نبود، زیرا انبیاى بنى اسرائیل از نسل اسحق بودند لذا حضرت رسالت صلّى اللّه علیه و آله و سلم فرمود: کنت نبیّا و ادم بین الماء و الطّین و انا دعوة ابراهیم و بشرى عیسى و رؤیا امّى: یعنى من پیغمبر بودم و حال آنکه آدم میان آب و خاک بود، و منم دعاى پدرم ابراهیم علیه السلام که از خدا درخواست نمود، و منم بشارت عیسى به آمدن من، چنانچه فرموده و مبشّرا برسول یأتى من بعدى اسمه احمد صلّى اللّه علیه و آله و سلم و منم خواب مادرم در مکه که به خواب دیده بود نورى از او جدا شد که قصور شام به آن روشن گشت.
بعد صفت رسول را بیان فرماید: یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ‌: بخواند آن پیغمبر برایشان آیات تو را و تبلیغ نماید آنچه بر سبیل وحى به او نازل شود از دلایل توحید و نبوت و معاد. وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ‌: و تعلیم دهد و بیاموزد ایشان را کتاب قرآن، وَ الْحِکْمَةَ: و آن چیزى که به آن نفوس کامل شود از معارف و احکام حلال و حرام و امر و نهى و مواعظ و زواجر که سنت حاوى تمام آنست. وَ یُزَکِّیهِمْ‌: و پاکیزه گرداند ایشان را از شرک و معاصى به سبب شرایع، و تزکیه نماید ایشان را از اخلاق رذیله و صفات ناشایسته. إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ‌: و بدرستى که توئى غالب که هرگز مغلوب نشوى از آنچه اراده کنى، پس بر اجابت دعا قادر هستى، عالم و دانا به حقایق اشیاء که هر چه کنى بر وجه حکمت و مصلحت باشد.

تبصره: آیه شریفه دالّ است بر آنکه حضرت ابراهیم و اسمعیل علیه السلام دعا نمودند براى پیغمبر ما به جمیع شرایط نبوت، زیرا اداى‌رسالت در تحت تلاوت است، و بیان در تحت تعلیم و سنت در تحت حکمت مندرج باشد، و دعا کردند براى امت مرحومه به لطفى که به سبب آن متمسک به کتاب و شریعت او شده از جمله ازکیا شوند. [ نظرات / امتیازها ]

رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُزَکِّیهِمْ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ (129)

ترجمه‌

پروردگار ما و مبعوث فرما در ایشان پیغمبرى از خودشان که بخواند بر ایشان آیات تو را و بیاموزد ایشانرا کتاب و حکمت و پاک نماید آنانرا همانا بدرستیکه توئى داراى عزت و حکمت.

تفسیر

ضمیر در کلمه فیهم راجع است بامت مسلمه چنانچه از حضرت صادق (ع)
روایت شده است و جز پیغمبر خاتم رسولى که از اولاد هر دو پیغمبر باشد مبعوث نشده است و قمى فرموده مراد اولاد اسمعیل (ع) است لذا پیغمبر (ص) فرموده من خوانده پدرم ابراهیم (ع) میباشم و مراد از تلاوت آیات قرائت آنها و ابلاغ وحى الهى است که مشتمل بر دلائل توحید و نبوت است و مراد از حکمت بیان معارف الهیه و احکام دینیه است که موجب کمال نفس است و تزکیه از شرک و فسق و اخلاق ناپسند باید بعمل آید و خداوند عزیز است ولى بقهر و غلبه بر مراد عزت پیدا نکرده بلکه صفاتش مانند ذاتش قدیم است و امرش استوار و محکم و مطابق با حکمت و مصلحت است. [ نظرات / امتیازها ]